Czy mięso w diecie dziecka jest niezbędne do prawidłowego rozwoju?

Wszystkie składniki, które dostarczamy z mięsem, możemy dostarczyć również z innych produktów. Soczewica, groch, tofu czy ciecierzyca są doskonałym źródłem białka i świetnie zastępują mięso. Na początek najlepsza będzie dobrze ugotowana soczewica, zmiksowana ciecierzyca lub groszek. Aby zapobiec niedoborom żelaza, podawajmy dziecku kasze i płatki. Dobrze jest dodać do nich owoce i warzywa bogate w witaminę C, co zwiększy przyswajalność żelaza niehemowego, np. truskawki, kiwi, paprykę czerwoną, pomidory.

Wegetarianizm od samego początku życia – czy to bezpieczne?

Zarówno Amerykańska Akademia Żywienia i Dietetyki, jak i Stowarzyszenie Dietetyków z Kanady zapewniają, że dobrze zaplanowane diety wegetariańskie (w tym wegańskie) mogą zaspokoić potrzeby odżywcze niemowląt i wspierać normalny rozwój dziecka. Dodatkowo, stosowanie diet  wegetariańskich  w  dzieciństwie  i  wieku  dojrzewania  może pomóc w ustanowieniu zdrowych nawyków żywieniowych na całe życie i zapewnić korzyści odżywcze. 

Wegetariańskie  dzieci  i  nastolatki  mają  niższe  niż  niewegetarianie  spożycie cholesterolu, tłuszczów nasyconych i tłuszczu ogółem, a także wyższe spożycie owoców, warzyw i błonnika.

Karolina Jachimowicz

Stwierdzono, że dzieci wegetariańskie są także szczuplejsze i mają mniej cholesterolu w osoczu. Jednak zaleca się, aby dzieci na dietach roślinnych były pod stałą opieką dietetyka i lekarza, aby przeciwdziałać ewentualnym niedoborom.

O czym należy pamiętać komponując wegetariański jadłospis dla dziecka?

Warto zwrócić uwagę na dobre źródła tłuszczów i spożywać głównie jednonienasycone (awokado, oliwa z oliwek, olej rzepakowy, orzechy i nasiona). Szczególnie ważne są kwasy omega-3 ALA, zawarte m.in. w oleju lnianym, siemieniu lnianym czy nasionach chia. Niezbędne jest również zapewnienie odpowiedniej podaży białka, ale nie trzeba obawiać się jego niedoborów w diecie niemowląt i dzieci. Nie potrzebują go wcale tak wiele, ok. 1,2 g/kg m.c. i dodatkowo 10-20%, które zaleca się dodać w dietach bezmięsnych. Dla dziecka o masie ciała 12 kg to niecałe 17 g białka na dzień, co jest łatwe do zapewnienia zjadając nasiona roślin strączkowych, orzechy, kasze, płatki i warzywa. Komponując wegetariański jadłospis należy pamiętać także o odpowiedniej podaży żelaza. Niedobory bywają znaczne i powszechne, dlatego warto wprowadzać produkty bogate w żelazo już od samego początku rozszerzania diety. Wapń jest równie ważnym składnikiem, a jego dobrym źródłem mogą być fortyfikowane napoje roślinne. Sojowe, migdałowe, owsiane i każde inne dowolne (oprócz ryżowego, z uwagi na wysoką zawartość arsenu) można podać do picia tak samo jak mleko krowie, po ukończeniu 1. roku życia, a wcześniej jako składnik dania (np. naleśników, owsianki, koktajlu).

Czy dzieci na diecie wegetariańskiej powinny zażywać jakieś suplementy?

Prawie wszystkie składniki odżywcze w diecie dziecka pochodzą z mleka mamy (jeśli nadal jest karmione piersią) oraz z diety. Prawie, gdyż witaminę D oraz B12 należy suplementować. Wytyczne spożycia tych suplementów dla wegetariańskich  niemowląt  nie  różnią  się  od  wytycznych  dla  niemowląt niewegatariańskich. Witaminę D należy wprowadzić już od pierwszych dni życia dziecka i według najnowszych wytycznych, do 6. miesiąca życia zalecana jest suplementacja w dawce 400 IU, od 6. do 12. miesiąca życia – w dawce 400-600 IU, a po ukończonym roku – 600-1000 IU na dobę. Z kolei witaminę B12 należy zacząć suplementować po ukończonym 6. miesiącu życia, kiedy to zaczynamy rozszerzanie diety. W tym okresie pojawia się więcej produktów stałych, a mniej mleka, które dotychczas było głównym źródłem B12. Mimo, że dzieci wegetariańskie spożywają produkty mleczne, to sama dieta może być niewystarczająca aby w pełni pokryć zapotrzebowanie na witaminę B12, ponieważ nie jedzą one produktów odzwierzęcych innych niż mięso codziennie.

Po ukończeniu roku, jeżeli dziecko nie spożywa już mleka matki, warto wziąć pod uwagę wprowadzenie suplementacji kwasów tłuszczowych DHA w dawce 100 mg. Natomiast po ukończeniu 2. roku życia, według norm dla populacji Polski, zaleca się podawanie łącznie 250 mg EPA i DHA, o ile dziecko nie spożywa ryb (dieta pescowegetariańska).

Karolina Jachimowicz

Z jakimi mitami na temat diety wegetariańskiej spotyka się Pani najczęściej?

Jednym z mitów jest to, że matki będące na diecie wegetariańskiej urodzą dzieci o niskiej masie urodzeniowej. Do tej pory przeprowadzono kilka badań z udziałem wegetariańskich oraz wegańskich niemowląt i małych dzieci. Masa urodzeniowa dzieci wegańskich nie różni się statystycznie od tej noworodków matek jedzących mięso czy ryby. Jedno z badań pokazuje również, że masa urodzeniowa laktoowowegetariańskich noworodków była nawet wyższa w porównaniu z noworodkami matek jedzących ryby i niewegetarianek. Badanie dzieci w Wielkiej Brytanii potwierdziło, że potomstwo wegańskie jest niższe i lżejsze w porównaniu z dziećmi na diecie tradycyjnej, ale jednocześnie rozwijają się adekwatnie do wieku. W innym badaniu wykazano, że dzieci wegetariańskie są szczuplejsze, ale i wyższe od niewegetariańskich.

Wegetariański jadłospis w przedszkolu – już standard czy wciąż wyzwanie?

Dieta wegetariańska nie jest powszechna w przedszkolnych i szkolnych stołówkach. Zapewne z tego względu, że mięso nie jest alergenem, dieta wegetariańska nie zawsze musi być przez przedszkole czy firmę cateringową uwzględniana.

Na naszą prośbę dziecko może dostawać podczas pobytu w przedszkolu wegetariański jadłospis, ale zdarza się to w większości przypadków w prywatnych placówkach.

Karolina Jachimowicz

Opcje bezglutenowe, bezmleczne czy bezjajeczne są dosyć popularne z uwagi na częste alergie dzieci na mleko i jaja, ale całkowicie bezmięsne jadłospisy są nadal rzadkością. Niektórzy rodzice dzieci na dietach wegetariańskich donoszą własnoręcznie zrobione posiłki codziennie rano do przedszkola, aby ich dziecko jadło zgodnie z ich stylem życia.

Rodzaje diet wegetariańskich

Na koniec warto zauważyć, że wyróżnia się kilka rodzajów diet wegetariańskich. Różnią się przede wszystkim rodzajem eliminowanych produktów spożywczych. Klasyczna dieta wegetariańska opiera się na produktach pochodzenia roślinnego, choć dopuszcza niektóre odzwierzęce, jak jaja czy nabiał. Wyklucza natomiast jedzenie mięsa, ryb i owoców morza. 

Łagodniejszą wersją wegetarianizmu jest na przykład dieta semiwegetariańska, która pozwala na spożycie w minimalnych ilościach białego mięsa (drobiu, ryb). Podobnie jest z dietą pseudowegetariańską, tzw. fleksitarianizmem, którego przedstawiciele mogą w wyjątkowych sytuacjach zjeść potrawy mięsne, ale swoją codzienną dietę tworzą głównie z produktów roślinnych. 

Z kolei najbardziej restrykcyjną odmianą wegetarianizmu jest weganizm, wykluczający spożycie jakichkolwiek produktów odzwierzęcych, w tym zarówno mięsa i nabiału, jak i żelatyny i miodu. 

Rodzaje diet wegetariańskich:

  • semiwegetarianizm – poza produktami roślinnymi dopuszcza spożycie jaj, nabiału i białego mięsa (ryb, drobiu),
  • laktoowowegetarianizm – poza produktami roślinnymi dopuszcza spożycie  jaj i nabiału,
  • laktowegetarianizm – poza produktami roślinnymi dopuszcza spożycie nabiału,
  • owowegetarianizm – poza produktami roślinnymi dopuszcza spożycie  jaj,
  • pescowegetarianizm – poza produktami roślinnymi dopuszcza spożycie ryb.