To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Co to jest atopowe zapalenie skóry (AZS)?
Atopowe zapalenie skóry, w skrócie AZS, to przewlekła i nawrotowa choroba skórna o podłożu genetycznym. Objawia się miejscową suchością skóry i silnym świądem. Najczęściej z tym problemem borykają się dzieci w 1. roku życia. Choroba może ustąpić lub złagodnieć pomiędzy 2. a 4. rokiem życia, ale u niektórych utrzymuje się przez całe życie.
AZS charakteryzuje się tym, że stany zaostrzeń objawów chorobowych przeplatają się z czasem remisji. Najczęściej zmiany zlokalizowane są na twarzy (czoło, policzki) oraz w zgięciach kolanowych i łokciowych. U maluchów pojawiają się również na tułowiu.
W związku z tym, że spora część przypadków atopowego zapalenia skóry u dzieci towarzyszy alergiom pokarmowym, ustalono, jakie alergeny w największym stopniu wpływają na zaostrzenie AZS:
- mleko krowie,
- jajka kurze,
- mąka pszenna,
- kosmetyki.
Jeśli zostanie ustalona substancja odpowiedzialna za pojawienie się atopowego zapalenia skóry, powinno się odstawić ją na około 3-4 miesiące, a następnie ponownie stopniowo wprowadzić. Lekarz może zalecić ponowne odstawienie aż do momentu, gdy organizm przestanie na niego tak mocno reagować, w sytuacji pojawiania się nowych zmian skórnych.
Określa się, że w Europie atopowe zapalenie skóry u dzieci rozpoznaje się u około 12-24% populacji pediatrycznej.
Przyczyny atopowego zapalenia skóry u dzieci
Atopowe zapalenie skóry jest dermatozą o podłożu genetycznym. Jeśli jedno z rodziców jest obciążone AZS, prawdopodobieństwo pojawienia się tej choroby u dziecka wynosi około 30%. Natomiast, gdy atopowe zapalenie skóry ma ojciec i matka, ryzyko, że przekażą chorobę potomstwu wzrasta do 50-70%. Uważa się, że AZS ma związek zarówno z zaburzeniami układu odpornościowego, jak i niewłaściwą budową naskórka, co może być dziedziczne.
Poza czynnikami genowymi, na rozwój atopowego zapalenia skóry u dzieci wpływają również czynniki środowiskowe, określane jako „wyzwalające”. To m.in.:
- alergeny wziewne (roztocza kurzu domowego, pyłki roślin, zarodniki pleśni itp.),
- alergeny pokarmowe (mleko, jaja, ryby itp.),
- zanieczyszczenia środowiska,
- warunki klimatyczne (w tym stopień wilgotności powietrza, temperatura, nasłonecznienie),
- czynniki psychosomatyczne (stres),
Jak przebiega atopowe zapalenie skóry?
Występowanie AZS jest rodzinne. Występowanie atopowego zapalenia skóry u dzieci zwiększa ryzyko rozwoju takich chorób jak astma, nieżyt nosa i alergiczne zapalenie spojówek.
Nawet u 40% chorych atopia utrzymuje się w dorosłym życiu. Stres jest czynnikiem, który zaostrza przebieg choroby. Po wdrożonym leczeniu i właściwej pielęgnacji skóra odzyskuje dobrą kondycję, lecz po pewnym czasie znów mogą pojawić się na niej znamiona atopii.
AZS ujawnia się zwykle w pierwszym roku życia. Atopowe zapalenie skóry u niemowląt najczęściej przybiera postać drobnoplamistych zmian o charakterze rumieniowatym, na których powierzchni może pojawić się wysięk. Dodatkowo pojawiają się wykwity grudkowe. W pierwszej kolejności choroba atakuje twarz, czyli czoło, brwi, policzki, miejsca przy uszach, w drugiej przynosi zmiany w obrębie tułowia.
Zmiany z czasem powiększają się, zajmując coraz większą powierzchnię skóry. Swędzenie, uczucie suchości i szorstkości stają się bardzo uciążliwe. Oprócz twarzy zmiany pojawiają się na nadgarstkach, dłoniach, oraz w dołach podkolanowych i łokciowych.
Objawy atopowego zapalenia skóry u niemowląt i dzieci
Atopowe zapalenie skóry u niemowląt i dzieci objawia się w dość typowy sposób. W przebiegu tej dermatozy charakterystyczny jest uporczywy świąd i zmiany rumieniowe zlokalizowane w określonych miejscach na ciele. Suche i szorstkie, swędzące plamy mocno odróżniają się od zdrowej skóry. Występują w różnych lokalizacjach, w zależności od wieku – niemowlęcego, dziecięcego i powyżej 12. roku życia.
Atopowe zapalenie skóry u niemowląt może dać o sobie znać już w pierwszych miesiącach życia dziecka. Głównym objawem jest tu ostry stan zapalny skóry oraz zmiany grudkowo-pęcherzykowe o podłożu rumieniowym, które po pewnym czasie zmieniają się w nadżerki, a następnie strupki. Zmiany atopowe u niemowlaków lokalizują się przede wszystkim na twarzy i owłosionej skórze głowy, a także na tułowiu i wyprostnych częściach kończyn.
Objawy atopowego zapalenia skóry u dzieci powyżej 1. roku życia mogą występować de novo, do czego w głównej mierze przyczyniają się czynniki powietrznopochodne. Znacznie częściej jednak są to zmiany skórne o zmienionej postaci – AZS w drugiej fazie przejawia się nieodgraniczonymi wyraźnie od zdrowej skóry zmianami rumieniowymi. To drobne grudki lub nadżerki, czasem strupy, którym towarzyszy bardzo silny świąd. Występują głównie w zgięciach łokci i kolan, na nadgarstkach, karku, grzbietach dłoni i stóp. W przebiegu atopowego zapalenia skóry u dzieci w wieku przedszkolnym skóra staje się pobrubiona, a fałdy pogłebione (tzw. lichenifikacja).
Atopowe zapalenie skóry u nastolatków i osób dorosłych przybiera nieco inny obraz – objawy atopii pojawiają się symetrycznie i najczęściej obejmują górne części ciała oraz dłonie. Tak, jak w poprzedzających fazach, tak i w fazie młodzieńczej, AZS wywołuje swędzące zmiany skórne o podłożu rumieniowym, które z suchych plam zmieniają się w nadżerki lub pęcherzyki, a następnie strupy, które samoistnie odpadają.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Rozpoznawanie atopowego zapalenia skóry u dzieci
Pierwszym objawem, po którym rodzice rozpoznają atopowe zapalenie skóry u swoich dzieci nie zawsze są zmiany skórne, lecz drapanie. To odruch, który pojawia się już w 1. roku życia, jest bezwarunkowy i trudno nad nim zapanować. Najczęściej diagnoza AZS pada w okolicach 2. roku życia dziecka. Rozpoznanie tej dermatozy u małych pacjentów nie jest całkiem proste. Wymaga różnicowania z innymi chorobami skóry, w tym przede wszystkim z łuszczycowym zapaleniem skóry (ŁZS). W diagnostyce atopowego zapalenia skóry u dzieci i dorosłych stosuje się kryteria opracowane przez Hanifina i Rajkę.
Leczenie i pielęgnacja atopowego zapalenia skóry
Leczenie AZS opiera się głównie na wykryciu i eliminacji alergenu prowokującego powstawanie zmian, oraz natłuszczaniu i nawilżaniu skóry.
Pielęgnacja skóry to czynność, od której w dużej mierze zależy komfort dziecka – ogranicza swędzenie, co z kolei zmniejsza przymus drapania się przez malucha i powstawania uszkodzeń skóry. Dziecko, które odczuwa wzmożone swędzenie, jest również rozdrażnione, niespokojne, ma problemy ze snem.
Natłuszczanie skóry powinno być przeprowadzane kilka razy dziennie, kąpiel najlepiej z dodatkiem emolientu. Po kąpieli, w ciągu kilku minut od wyjęcia dziecka z wody, trzeba nałożyć preparat natłuszczający, który zatrzyma wilgoć w skórze. Jeśli świąd przeszkadza w codziennym funkcjonowaniu dziecka – lekarz może zalecić leki przeciwhistaminowe lub uspokajające.
Warto używać dermokosmetyków, które są dopuszczone w leczeniu dermatoz o przebiegu zapalnym i są bezpieczne dla dzieci. Substancje, które są szczególnie pomocne w łagodzeniu uporczywych objawów AZS to np. alantoina, mocznik czy ektoina. Przykładem produktu, którego można używać już od pierwszego miesiąca życia malucha jest Ektokrem – krem z ektoiną, wzbogacony dodatkowo o olej z owoców oliwki europejskiej, masło shea oraz ekstrakt z kardiospermum zielonego.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Skrupulatną pielęgnację należy prowadzić nawet w momencie remisji i braku zmian na skórze. Dobrze nawilżona skóra jest odporniejsza na alergeny, np. kurz. Warto pamiętać, że AZS ma podłoże genetyczne – działanie układu odpornościowego jest zaburzone, a naskórek ma wadliwą budowę.
Atopowe zapalenie skóry to choroba cywilizacyjna. Ciągle obserwuje się wzrost zachorowań na ten typ egzemy skórnej wśród najmłodszych dzieci. Ich organizmy zwyczajne substancje z najbliższego otoczenia, tj. kurz czy pyłki roślin, odczytują jako potencjalne zagrożenie. Jedynie nawilżanie i natłuszczanie naturalnej bariery ochronnej maluchów, jaką jest skóra, może zminimalizować odczuwanie przykrych dolegliwości.
Atopowe zapalenie skóry u dzieci – leki do aplikacji miejscowej
W leczeniu atopowego zapalenia skóry u dzieci stosuje się środki o działaniu przeciwzapalnym, a jednocześnie wzmacniającym naruszoną barierę naskórkową. Dobór odpowiednich leków zależy od wieku pacjenta oraz stopnia nasilenia objawów.
Jednymi z najczęściej stosowanych w terapii AZS są preparaty z glikokortykosteroidami do aplikacji miejscowej. Tego typu maści ograniczają stan zapalny, hamują reakcje immunologiczne i działają antyproliferacyjnie, przynosząc wyraźną poprawę. W wielu przypadkach zaleca się ich stosowanie naprzemiennie z emolientami.
Glikokortykosteroidów nie stosuje się jednak u najmłodszych. Niekiedy dzieciom powyżej 2. roku życia zaleca się leki z inhibitorami kalcyneuryny, które można stosować profilaktycznie, także po ustąpieniu objawów. Zdarza się, że świąd w przebiegu AZS u dziecka jest na tyle duży, że wymaga podania leków przeciwhistaminowych. W cięższych przypadkach pomoc niesie fototerapia. Niekiedy rozważa się również tzw. odczulanie.
Atopowe zapalenie skóry u dzieci – emolienty do codziennej pielęgnacji
Podstawą w pielęgnacji skóry obciążonej atopią są emolienty, czyli specjalistyczne dermokosmetyki o wielukierunkowym działaniu:
- przeciwzapalnym,
- nawilżającym,
- natłuszczającym,
- łagodzącym podrażnienia,
- minimalizującym świąd,
- naprawczym,
- regulującym mikroflorę bakteryjną skóry,
- profilaktycznym.
Uważa się, że stosowanie emolientów od 1. roku życia u dzieci, których rodzice mają atopowe zapalenie skóry, zmniejsza ryzyko wystąpienia AZS o połowę.
Eksperci Polskiego Towarzystwa Chorób Atopowych zalecają stosowanie emolientów przynajmniej 2-3 razy dziennie. Przy atopowym zapaleniu skóry u niemowląt i małych dzieci należy aplikować tego typu preparaty w ilości minimum 200 g. Trzeba je stosować od razu po wyjęciu maluszka z krótkiej kąpieli. Warto też wiedzieć, że emolientów nie stosujemy przy aktywnym stanie zapalnym. W takim wypadku należy najpierw wyciszyć ogniska zapalne, a dopiero następnie włączyć pielęgnację emolientową. Nawet najlepszej jakości dermokosmetyki z tej grupy mogą zadziałać drażniąco na zmienioną zapalnie skórę. Mimo iż wykazują pewne działanie przeciwzapalne, zawierają składniki, mogące wywołać taki efekt.
Czy atopowe zapalenie skóry u dzieci mija z wiekiem?
Atopowe zapalenie skóry u dzieci może złagodnieć około 2.-4. roku życia, ale nie zdarza się to często. AZS jest chorobą nawrotową i przewlekłą, z którą w wielu przypadkach trzeba mierzyć się przez wiele lat, jeśli nie przez całe życie. Najlepiej, jeśli uda się na tyle kontrolować AZS, aby utrzymywać objawy w stanie wyciszenia. W tym celu należy dostosować do wymagań, jakie stawia choroba, nie tylko codzienną pielęgnację, lecz również dietę i wszelką aktywność. Profilaktyka jest ważną częścią leczenia atopowego zapalenia skóry, warto o tym pamiętać!
Przeczytaj także: Alergia u niemowlaków – jak do tego podejść?