Podróże, zmiana klimatu, nowe smaki – wszystko, co dla dorosłych jest przyjemne, dla dziecięcego organizmu może być dużym wyzwaniem. Jednym z najczęstszych problemów zdrowotnych w czasie wyjazdów jest biegunka podróżnych. Choć zazwyczaj ma łagodny przebieg, w przypadku małych dzieci może prowadzić do odwodnienia i innych powikłań. Dlatego warto wiedzieć, jak ją rozpoznać, leczyć i – przede wszystkim – jak jej zapobiegać.
Jak rozpoznać biegunkę podróżnych u dziecka?
Biegunka podróżnych najczęściej występuje u osób przebywających w miejscach o odmiennych warunkach sanitarno-epidemiologicznych.
Co powoduje biegunkę podróżnych?
Najczęstszą przyczyną biegunki podróżnych są zakażenia bakteryjne (np. E. coli, Shigella, Salmonella) lub wirusowe (np. rotawirusy, norowirusy), które przedostają się do organizmu wraz z:
- nieprzegotowaną wodą,
- niedomytymi owocami i warzywami,
- lodem w napojach,
- jedzeniem z ulicznych straganów.
Zatrucie pokarmowe czy jelitówka?Sprawdź, co mogło wywołać wymioty i biegunkę u dziecka.
Jakie są objawy biegunki podróżnych?
Biegunka podróżnych to częste, wodniste wypróżnienia (najczęściej >3/24h), które pojawiają się w ciągu kilku dni od przyjazdu na wakacje.
Poza biegunką obserwuje się objawy takie jak:
- bóle brzucha i skurcze jelit,
- nudności, niekiedy wymioty,
- gorączka,
- ogólne osłabienie i brak apetytu.
U dzieci przebieg biegunki podróżnych może być gwałtowniejszy niż u dorosłych, a utrata płynów i elektrolitów – znacznie groźniejsza, ponieważ dzieci mają mniejszą rezerwę wody w organizmie oraz mniej krwi krążącej w krwiobiegu.
Ile trwa biegunka podróżnych?
U większości dzieci biegunka podróżnych trwa od 3 do 7 dni. Jeśli utrzymuje się dłużej lub objawy nasilają się zamiast słabnąć, należy zgłosić się do lekarza.
Czy hamować biegunkę u dziecka?
Nie należy podawać leków hamujących perystaltykę jelit (np. loperamidu) u dzieci! Mogą one maskować objawy poważniejszych zakażeń lub prowadzić do powikłań.
Do apteczki
0,9% roztwór soli fizjologicznej o szerokim zastosowaniu. Objawowo łagodzi katar
Redukuje stany zapalne dróg oddechowych, chroni i nawilża błonę śluzową dróg oddechowych.
Suchy spray na rany i blizny.
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
Wspomaga odbudowę mikroflory jelitowej np. po infekcjach, po antybiotykoterapii, podczas podróży do...
Naturalna pomoc w alergicznym zapaleniu spojówek.
Lekko hipertoniczny spray do nosa z ektoiną na alergię
Nawilża śluzówkę nosową.
Jak leczyć biegunkę podróżnych u dziecka?
Leczenie biegunki powinno opierać się na:
- nawadnianiu – to absolutna podstawa terapii. Początkowo należy poić dziecko małymi łyczkami np. łyżeczką, ale często. Wypicie zbyt dużej ilości wody jednorazowo może podrażnić żołądek i doprowadzić do wymiotów, co jeszcze bardziej nasila odwodnienie;
- odpowiedniej diecie– początkowo lepiej unikać ciężkostrawnych, smażonych potraw. Powinniśmy zacząć żywienie od ryżu na wodzie, gotowanej marchewki lub puree z ziemniaków, sucharków, chrupków kukurydzianych, kleiku ryżowego czy zupki na bulionie warzywnym. Następnie może podać chude, gotowane mięso np. kurczaka czy indyka;
- suplementacji probiotycznej – wspierającej odbudowę mikroflory.
Jaki probiotyk podać dziecku?
U dzieci z biegunką podróżnych zaleca się probiotyki zawierające szczepy o udowodnionym działaniu przeciwbiegunkowym, m.in.:
- Saccharomyces boulardii – wspomaga skrócenie czasu trwania biegunki i poprawia konsystencję stolca,
- Lactobacillus rhamnosus GG – skuteczny w leczeniu i profilaktyce biegunek infekcyjnych u dzieci.
Dobrze, jeśli probiotyk jest w formie dostosowanej do wieku dziecka – krople, saszetki lub kapsułki, które można otworzyć.
Co podawać do jedzenia i picia?
Najważniejsze: nawadniać!
U dzieci najlepiej sprawdzają się elektrolity do rozpuszczenia w wodzie dostępne w aptekach. Można je podawać często, małymi porcjami – łyżeczka co kilka minut.
Podczas nieżytu żołądkowo-jelitowego organizm traci nie tylko wodę, ale również elektrolity i inne mikroelementy, stąd tak istotne jest, aby stosować elektrolity doustne.
Jeśli dziecko nie wymiotuje i może przyjmować pokarmy powinniśmy ostrożnie podejść do kwestii żywienia w tym okresie. Celem diety jest nie tylko złagodzenie objawów, ale także:
- wsparcie regeneracji jelit,
- zapobieganie odwodnieniu,
- utracie składników odżywczych.
Pożywienie powinno być lekkostrawne i niedrażniące dla układu pokarmowego. Oto przykłady:
- Ryż (gotowany na wodzie, bez tłuszczu).
- Gotowana marchewka, ziemniaki (puree z wodą).
- Tostowe pieczywo, sucharki, chrupki kukurydziane.
- Banany – łagodzą biegunkę i dostarczają potasu.
- Kleik ryżowy lub kukurydziany.
- Chude mięso gotowane (np. indyk, kurczak – u starszych dzieci).
- Zupy na lekkim bulionie warzywnym.
🟡Poznaj przepisy na lekkostrawne śniadanie, obiad i kolację dla dziecka
Czego unikać podczas biegunki u dziecka?
- Surowych warzyw i owoców (poza bananami).
- Mleka krowiego i produktów mlecznych (u dzieci z nietolerancją laktozy).
- Tłustych, smażonych potraw.
- Słodyczy, czekolady i produktów z dużą ilością cukru.
- Soków owocowych, napojów gazowanych.
- Fast foodów i jedzenia przetworzonego.
- Napojów z kofeiną (np. cola – nie dla dzieci).
- Potraw ciężkostrawnych (kapusta, rośliny strączkowe).
Jak długo stosować dietę lekkostrawną?
Dieta lekkostrawna powinna być stosowana przez 2–3 dni po ustąpieniu biegunki, a następnie stopniowo rozszerzana do normalnej diety.
W przypadku niemowląt i małych dzieci zawsze warto skonsultować dietę z pediatrą.
Kiedy biegunka u dzieci jest niebezpieczna?
U dzieci, zwłaszcza poniżej 3. roku życia, biegunka może prowadzić do odwodnienia w ciągu kilku godzin.
Do nocnej opieki lub na szpitalny oddział ratunkowy (SOR) należy zgłosić się, jeśli dziecko:
- ma bardzo wodnistą biegunkę powyżej 6 razy na dobę,
- wymiotuje każdy podany płyn lub pokarm,
- ma suchą skórę, spierzchnięte usta, zapadnięte ciemiączko (u niemowląt),
- nie oddaje moczu przez ponad 6–8 godzin,
- ma wysoką gorączkę (powyżej 39°C),
- płacze bez łez,
- jest apatyczne, osłabione lub trudne do wybudzenia.
Te objawy mogą świadczyć o bardzo silnym odwodnieniu i wymagają dożylnego wsparcia nawodnienia.
Jak zapobiegać biegunce podróżnych?
Zasady profilaktyki:
- Podawaj dziecku tylko wodę butelkowaną lub przegotowaną, nawet do mycia zębów.
- Unikaj lodów, napojów z lodem, sałatek i nieobranych owoców.
- Nie jedz dań z niepewnych źródeł, nawet jeśli wyglądają „apetycznie”.
- Regularnie myj ręce i dezynfekuj je w podróży.
- Rozważ profilaktyczne stosowanie probiotyku przed wyjazdem i w trakcie pobytu.
Przed wyjazdem warto rozważyć dodatkowe ubezpieczenie w podróży, aby mieć szybki dostęp do opieki medycznej w razie potrzeby.
Podsumowanie informacji o biegunce podróżnych u dziecka
Biegunka podróżnych u dzieci to częsty, ale najczęściej łagodny problem zdrowotny na wakacjach. Kluczem jest szybka reakcja, właściwe nawodnienie i bezpieczna probiotykoterapia.
Jeśli objawy nie ustępują lub nasilają się – nie czekaj, skonsultuj się z lekarzem.
Dzięki przestrzeganiu zasad higieny i ostrożności żywieniowej można znacznie zmniejszyć ryzyko zachorowania i cieszyć się beztroskim wypoczynkiem z całą rodziną.
Bibliografia:
- Mach Tomasz. „Biegunka podróżnych.” Gastroenterologia Kliniczna. Postępy i Standardy 3.3 (2011): 121-126.
- Osiecki Marcin, Marach Aleksandra, and Meglicka Monika, „Biegunka i zaparcie u dzieci w podróży.” Forum Zakażeń. Vol. 6. No. 3. 2015.
- Mach Tomasz, and Agnieszka Wroczyńska. „Biegunka podróżnych [w: Choroby infekcyjne i pasożytnicze przewodu pokarmowego].” (2020).