Źródła wapnia w diecie dziecka – nie tylko mleko
Ważne jest także, aby dieta dziecka była urozmaicona i dostarczała odpowiednich ilości wapnia nie tylko z nabiału, ale również z innych produktów, np. roślinnych napojów wzbogacanych w wapń, które zazwyczaj zawierają podobną ilość wapnia jak mleko krowie. Co ważne, fortyfikowane napoje roślinne podajemy wyłącznie maluchom, które ukończyły 1. rok życia. Zapotrzebowanie niemowląt na wapń jest niewielkie (ok. 260 mg/dzień) i udaje się je pokryć z posiłkami mlecznymi i żywnością uzupełniającą. Po 1. roku życia znacznie wzrasta (do 700 mg/dzień), dlatego też wtedy można wybierać napoje roślinne nim wzbogacane.
Zarówno niedobór jak i nadmiar wapnia nie jest pożądany w diecie. Zbyt duża ilość tego składnika może utrudniać wchłanianie żelaza – składnika niezwykle ważnego w okresie rozszerzania diety. Zapotrzebowanie dziecka na żelazo wzrasta do 11 mg/dzień w okolicach 6. miesiąca życia, czyli wtedy, kiedy zaczynamy do jego diety wprowadzać pokarmy stałe.
Do innych źródeł wapnia, oprócz napojów roślinnych, zaliczamy również:
· zielone warzywa (kapusta włoska, kapusta pak choi, jarmuż, liście rzepy, rukiew wodna, brokuły),
· fasolę i fasolkę szparagową,
· tofu (wzbogacane w wapń),
· pomarańcze,
· owoce suszone (niesiarkowane morele i figi),
· mak i sezam,
· migdały.
Przeczytaj także: Burak czerwony – dlaczego warto podawać go dzieciom w najróżniejszych odsłonach?
Mleko kozie i owcze – dobra alternatywa dla alergików?
Często można usłyszeć, że świetną alternatywą dla mleka krowiego jest mleko kozie. Dawniej było stosowane nawet jako zamiennik mleka matki w diecie niemowląt. Stosowanie mleka koziego lub owczego jako zamiennika krowiego nie jest dobrym rozwiązaniem, gdyż białka alergizujące obu produktów dają między sobą reakcje krzyżowe. Mleko kozie i owcze nie jest odpowiednie dla dzieci zarówno poniżej 12. miesiąca życia, jak i starszych ponieważ zawierają zbyt wysokie stężenie składników mineralnych, które mogą obciążać nerki. Nie są też odpowiednie ze względu na niską zawartość witamin z grupy B (kwasu foliowego i kobalaminy), co sprzyja rozwojowi niedokrwistości.
Napoje roślinne
Napoje, jogurty i inne produkty roślinne są świetnym urozmaiceniem diety oraz alternatywą dla nabiału wśród niemowląt cierpiących na alergie. Napój sojowy ma skład zbliżony do mleka krowiego. Niemniej nie jest on zalecany dla dzieci, u których stwierdzono alergię na białka mleka krowiego ze względu na duże prawdopodobieństwo rozwinięcia się u tych dzieci alergii na soję. Tak jak mleko krowie, napoje roślinne do 12. miesiąca życia powinny być stosowane jako dodatek do potraw, a nie napój sam w sobie. Napojami roślinnymi nie należy zastępować mleka matki lub mleka modyfikowanego.
Napój ryżowy
Mówiąc o napojach roślinnych, należy zaznaczyć, że napój ryżowy nie powinien występować w żywieniu dzieci do 5. roku życia. Wiąże się to z wysoką zawartością arsenu. Dzieci są bardziej narażone na nadmierną ekspozycję na arsen i z tego powodu napój ten nie jest zalecany w diecie niemowląt i starszych dzieci. Arsen jest zakwalifikowany jako jeden z czynników rakotwórczych. Ryż (szczególnie brązowy), w porównaniu do innych zbóż, akumuluje prawie 10 razy więcej arsenu niż inne zboża, a to z niego produkowane są napoje ryżowe.
Przykładowe posiłki bogate w wapń dla dziecka na diecie bezmlecznej
Poniżej podane posiłki dostarczają łącznie minimum 770 mg wapnia, co pokrywa dzienne zapotrzebowanie na ten składnik dla dzieci w wieku od 1 do 3 roku życia:
- owsianka z owocami na szklance napoju migdałowego wzbogaconego w wapń (ok. 300 mg wapnia)
- wegański tofu-twarożek (z pół kostki tofu) ze szczypiorkiem i rzodkiewką podany na pieczywie na zakwasie (ok. 100 mg wapnia)
- pudding z nasion chia (2 łyżki) z sezonowymi owocami (ok. 100 mg wapnia)
- zupa krem z brokuła z prażonymi płatkami migdałowymi (ok. 150 mg wapnia)
- sałatka owocowa: pół pomarańczy, 3 suszone figi, 1 łyżka orzechów laskowych (ok. 120 mg wapnia)
Podsumowanie
Po ukończeniu przez dziecko 1. roku życia niezmiernie ważne jest dostarczanie odpowiedniej ilości wapnia. Odpowiednie bilansowanie diety dziecka na diecie bezmlecznej może uchronić je przed niedoborami wapnia i związaną z tym większą łamliwością kości oraz nieprawidłową mineralizacją szkliwa zębnego.
Może zainteresować Cię również: Dieta dla mocnych kości – jakich produktów nie może zabraknąć w diecie dziecka, by rosło zdrowo?
Kunachowicz H., i in. Tabele składu i wartości odżywczej żywności. PZWL, 2020.
Jarosz M., i in. Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. NIZP-PZH, 2020.
Fewtrell M., i in. Complementary feeding: A Position Paper by the European Society for Paediatric Gastroenterology, Hepatology, and Nutrition (ESPGHAN) Committee on Nutrition. J Pediatr Gastroenterol Nutr. 2017;64(1):119-132.
Basnet S., i in. Fresh goat’s milk for infants: myths and realities–a review. Pediatrics. 2010;125(4):e973-e977
European Food Safety Authority. Chronic dietary exposure to inorganic arsenic. 2021
European Food Safety Authority. Scientific Opinion on nutrient requirements and dietary intakes of infants and young children in the European Union. 2013