Sposób odżywiania, sport, spokój, swoboda, sen – w skrócie 5xS. To obszary życia dziecka, do których warto przyłożyć największą uwagę.
Przekładają się na ogólny rozwój dziecka, jego wyniki w nauce i samopoczucie, co potwierdzają naukowcy. Zdecydowanie warto o nie zadbać i może zamiast pędzić na lekcje baletu czy karate, lepiej spędzić popołudnie, grając w planszówki?
Sposób odżywiania
Sposób odżywienia wpływa na zdrowie, kondycję fizyczną i psychiczna dziecka. Oddziałuje na pracę wszystkich układów, w tym mózgu. Odpowiednio zbilansowana dieta sprzyja odporności organizmu i zapewnia energię do działania. Zdaniem dietetyków ważne miejsce zajmują w niej:
- glukoza – niezbędna do pracy mózgu, obecna w słodyczach, miodzie, dżemach czy sokach owocowych, ale znacznie lepszym jej źródłem są produkty zbożowe i warzywa;
- żelazo – transportuje krew do wszystkich komórek organizmu, żelazo hemowe, dobrze przyswajalne, znajduje się w czerwonym mięsie, rybach i jajkach, niehemowe pochodzi z produktów roślinnych, jak pestki dyni, amarantus, strączki, szpinak;
- witaminy z grupy B (zwłaszcza B6, B12 i foliany) – pomagają w wytwarzaniu neuroprzekaźników i przyczyniają się do optymalnego działania centralnego układu nerwowego, obecne np. w warzywach liściastych, strączkach, podrobach, pszennym i żytnim pieczywie, orzechach arachidowych i laskowych;
- jod – ważny w procesie wytwarzania hormonów tarczycy, które wpływają na funkcjonowanie układu nerwowego i kostnego, dużą zawartość miodu mają białe ryby morskie, mniejsze tuńczyk i sardele, a także ser żółty, orzechy laskowe, drożdże;
- kwasy tłuszczowe omega-3– istotne dla rozwoju i prawidłowego działania układu nerwowego, bogatym źródłem DHA i EPA są ryby (łosoś, makrela, pstrąg), natomiast ALA znajdują się w orzechach włoskich, nasionach chia i siemieniu lnianym;
- woda – odpowiednie nawodnienie jest ważne dla całego organizmu, wspiera pracę mózgu i może poprawiać elastyczność poznawczą, dzięki której łatwiej znajdować nowe rozwiązania, przechodzić od jednej czynności do drugiej, a także tolerować błędy i zmiany. Woda zamiast soku dla dziecka, to dobry kierunek.
Ryby, ciemne pieczywo, amarantus, szpinak?! Dla wielu dzieci to propozycje nie do przyjęcia albo raczej nie do przełknięcia. Chętniej sięgną po bułkę z dżemem niż kanapkę z ciemnego chleba z jajkiem i awokado. Wiadomo, ale… Rodzicu! Nie poddawaj się. Wybieraj akceptowalne zamienniki. Na przykład orzechy laskowe, arachidowe, nerkowca, pestki dyni, słonecznika. Może któreś przypasują pociechom. W kanapkach przemycaj sałatę. Do obiadu zawsze dodawaj surówki, żeby dzieciaki oswoiły się z ich widokiem, zapachem, a nóż zechcą spróbować. Najważniejsze jednak – świeć przykładem. Jeśli Ty pijesz koktajl z pietruszki, jest szansa, że Twoje dzieci wcześniej czy później też zaczną. Choć pewnie łatwiej pójdzie z truskawkowym smoothie.
Przeczytaj także: Moje dziecko pije energetyki, co robić? Podpowiada psycholog
Sport
Sport, ale nie tylko wyczynowy, lecz codzienny, umiarkowany, także zabawowy. Każdego dnia staraj się zapewniać dzieciom zdrową dawkę aktywności. Korzyści, jakie z tego płyną są bezcenne. Przede wszystkim im więcej ruchu, tym mniej infekcji. Dowodzi tego polskie badanie, które potwierdza: siedzący tryb życia przekłada się na słabszą odporność organizmu. Dzieciaki często chorują? Zwiększcie aktywność o 1000 kroków dziennie. Może to być spacer, wystarczy przejść niecały kilometr. Dla Twojego dziecka to nuda? W takim razie wybierzcie się na rolki albo pograjcie w piłkę. Wystarczy trochę więcej ruchu, a poprawi się zdrowie, postawa ciała, a może także i oceny w szkole?
Naukowcy z Finlandii przeprowadzili badanie, które wykazało, że aktywność fizyczna przekłada się na wyniki w nauce. Korzystne wyniki osiągały zwłaszcza dziewczęta i to w zakresie nauk ścisłych. Okazuje się, że czasem lepszym rozwiązaniem niż korepetycje z matmy są wyjścia na basen. W dodatku znacznie tańszym.
Spokój
Życie w ciągłym biegu. Każdy rodzic wie, jakie to męczące. Dla dzieci również. Jeśli po lekcjach, wracają do domu, aby szybko coś zjeść i odrobić prace domowe, a potem lecą w pośpiechu na lekcje śpiewu, zajęcia z karate czy dodatkowy angielski, nie mają chwili, aby wypocząć. W rezultacie są zestresowane i po prostu zmęczone. To prosta droga do frustracji, zniechęcenia, przygnębienia, agresji, nawet depresji. Zwłaszcza jeśli wysokie wymagania rodziców nie idą w parze ze wsparciem emocjonalnym, czego efektem jest niska samoocena i brak wiary we własne siły.
Destrukcyjny wpływ stresu najbardziej zagraża dzieciom i młodzieży. Oddziałuje na całościowy rozwój młodego człowieka. Bywa źródłem trudnych zachowań, a tym samym skarg nauczycieli. Zaburza funkcje poznawcze mózgu. Osłabia koncentrację i zapamiętanie, co skutkuje pogorszeniem wyników w nauce.
Co możemy zrobić? Odpuścić! I zadać sobie pytanie: czy moje dziecko musi być najlepsze we wszystkim za wszelką cenę? Lepiej, aby nie musiało. Wystarczy, aby było dobre w tym, co mu pasuje, co je cieszy. Zamiast presji lepsza jest atmosfera spokoju. Zamiast kolejnych zajęć dodatkowych, chwila wypoczynku, spędzonej na przykład na swobodnej zabawie. Bo to jest równie ważne!
Swoboda
Przypomnij sobie swoje dzieciństwo. Zabawy z kolegami i koleżankami na świeżym powietrzu, bez nadzoru rodziców. Biegaliście po całym osiedlu aż do zmroku. Wspominasz to z uśmiechem? Ależ to była frajda! A jaka szkoła życia! Dlaczego więc odbieramy to naszym dzieciom? Wiadomo, świat jest dziś zupełnie inny, ale wiadomo też, jak szkodliwa jest nadopiekuńczość i stały nadzór.
Dorośli, którzy nie spuszczają swoich dzieci z oczu, we wszystkim wyręczają, ustalają im nie tylko plan dnia, ale i całe życie, nazywani są rodzicami-helikopterami. Krążą nad głowami swoich latorośli i asekurują, interweniują, ochraniają, przypominają, podpowiadają i… mimo dobrych intencji, przeszkadzają. Bo dzieci potrzebują niezależności, swobodnej zabawy. Chcą być samodzielne, ale mogą być takie na tyle, na ile pozwolą im na to rodzice.
Zdaniem badaczy z Florydy, zajmujących się rozwojem człowieka, to właśnie brak “niezależnej dziecięcej zabawy” jest jednym z czynników kiepskiej kondycji psychicznej dzieci i młodzieży (z czym, jak widać, mierzymy się nie tylko w Polsce). Przeprowadzone przez nich obserwacje, opublikowane w Journal of Pediatrics, prowadzą do jasnych wniosków. Swobodna zabawa, samodzielne aktywności dają dzieciom radość, pozwalają się odprężyć i uwierzyć we własne siły. Bez tej niezależności, mają wyższy poziom lęku i są bardziej narażone na fobie i depresję. Jeśli chcesz wychować zdrowe i szczęśliwe dziecko, które da sobie radę w każdej sytuacji, nie trzymaj go pod kloszem.
Sen
Przywołajmy jeszcze jedne wyniki badań amerykańskich naukowców. Specjaliści od rozwoju mózgu dziecka przez dwa lata prowadzili obserwacje i doszli do ciekawych wniosków, opublikowanych w The LancetChild & Adolescent Health w 2022 roku. Ich zdaniem dzieci w wieku 6-12 lat powinny przesypiać w nocy przynajmniej 9 godzin. Optymalnie 9-12 godzin.
Wiek wczesnego dojrzewania jest kluczowy w rozwoju neuropoznawczym, a niewystarczająca ilość snu może go zaburzyć. Okazało się bowiem, że niewyspane dzieci mają osłabione funkcje poznawcze i więcej problemów behawioralnych w porównaniu do dzieci wyspanych. Niedostateczny nocny wypoczynek odzwierciedla się w strukturze mózgu – mniejszą ilością istoty szarej w obszarach odpowiedzialnych za pamięć, koncentrację i kontrolowanie zachowań. Te skutki są krótkotrwałe i da się je odwrócić, ale na dłuższą metę deficyty snu mogą doprowadzić do trudniej korygowanych zmian. Na przykład z krystalizacją inteligencji, a więc także zdolnością do rozwiązywania problemów za pomocą posiadanej wiedzy i doświadczenia.
Warto więc zadbać o zdrowy sen dziecka. Pilnować, aby nie kładło się zbyt późno i nie zasypiało z tabletem w ręku. Jeśli zaczyna lekcje o 7:00, powinno zasnąć przed 20.00.
Niewykonalne? Zajęcia pozalekcyjne, przygotowanie do sprawdzianu, pakowanie, szykowanie, domowe obowiązki, a gdzie kolacja i kąpiel, a gdzie relaks, odpoczynek? Czas na zmiany w planie dnia. Spokojny spacer zamiast gonienia na lekcje tenisa? Zgoda na samodzielność zamiast ciągłego nadzoru? To wyjdzie na zdrowie całej rodzinie. I pozwoli zaoszczędzić trochę pieniędzy, czasu i nerwów. Sx5!
Może zainteresować Cię również: 5 muzycznych technik relaksacyjnych na skołatane nerwy rodziców
artykul-przejawy-roznych-form-stresu-u-dzieci-szkolnych-i-przedszkolnych-122.pdf (cswiedza.pl)
Odpowiednie odżywianie a wyniki w nauce – Narodowe Centrum Edukacji Żywieniowej (pzh.gov.pl)
Wyniki badań jednoznaczne: ciągła praca i brak zabawy mają wpływ na psychikę dzieci (rynekzdrowia.pl)
Effects of sleep duration on neurocognitive development in early adolescents in the USA: a propensity score matched, longitudinal, observational study – The Lancet Child & Adolescent Health
Moderate to vigorous exercise boosts teens’ a | EurekAlert!
Redirecting (elsevier.com)