Odra
W 2017 roku w Polsce odnotowano jedynie 63 przypadki zachorowań na odrę. Dwa lata później liczba chorych wzrosła do 1 492. Jak podaje WHO, odra stanowi jedną z głównych przyczyn zgonów wśród małych dzieci w populacji światowej, pomimo szeroko dostępnej, bezpiecznej i skutecznej szczepionki MMR. W 2018 roku choroba doprowadziła do 140 tys. zgonów, a większość dotyczyła dzieci do 5. roku życia.
Przeczytaj także: Kiedy i czym szczepić dziecko?
Co wywołuje odrę?
Odra to choroba zakaźna wywoływana przez wirusy odry. Patogen przenosi się drogą kropelkową, głównie na skutek kichania i kasłania. Wnika do organizmu przez błonę śluzową dróg oddechowych i spojówek. Do zakażenia może dojść także w wyniku kontaktu z powierzchniami, na których znajdują się wydzieliny z gardła lub nosa osoby chorej. Zakaźność wirusa w powietrzu bądź na różnorodnych przedmiotach wynosi nawet do 2 godzin.
Objawy odry
Początkowe, zwiastujące objawy odry do złudzenia przypominają przeziębienie. Pierwsze symptomy pojawiają się średnio 10 dni po kontakcie z zakażonym i obejmują:
● wysoką gorączkę – temperatura ciała dziecka może sięgać nawet 40°C, gorączka może utrzymywać się do 7 dni,
● suchy, bardzo męczący kaszel, trwający nawet do 2 tygodni,
● katar i zatkany nos,
● światłowstręt – zwykle podczas zapalenia spojówek, które może współtowarzyszyć odrze.
Około 2 dni przed pojawieniem się charakterystycznej wysypki, na błonie śluzowej policzków, blisko zębów przedtrzonowych, pojawiają się wyraźne grudki o zabarwieniu białoszarym. To tzw. plamki Koplika. Są najbardziej charakterystycznym objawem odry, przy czym ich brak nigdy nie wyklucza choroby.
Ostatecznym etapem przebiegu choroby jest wystąpienie wysypki (osutki) złożonej ze zlewających się grudek i plamek. Przybierają ciemnoczerwoną barwę z odcieniami fioletu. Wysypka wędruje po ciele z góry na dół. Pierwsze zmiany skórne rozpoczynają się na nieowłosionej skórze głowy, pod linią włosów, za uszami, na czole. Następnie przechodzą kolejno na tułów, kończyny górne i dolne. Ustępują po upływie około 3-7 dni, a w miejscach wykwitów pozostają ciemnobrązowe przebarwienia.
Zakaźność odry
Osoba chora na odrę zaczyna zarażać około 2 dni przed wystąpieniem pierwszych objawów grypopodobnych i około 4 dni przed pojawieniem się wysypki. Okres zakaźności trwa około do 4. dnia utrzymywania się osutki odrowej.
Rozpoznanie odry
Każde dziecko z podejrzeniem odry powinno zostać zbadane przez lekarza rodzinnego lub pediatrę. Specjalista na podstawie typowego obrazu klinicznego zobowiązany jest do zlecenia badań laboratoryjnych – serologicznych z krwi i wirusologicznych z zamrożonego moczu. Serologia pozwala na wykrycie swoistych przeciwciał w klasie IgM przeciwko wirusowi odry, a próbki wirusologiczne są obowiązkowo wysyłane do PZH. Ponadto lekarz musi zgłosić każdy przypadek zachorowania do PSSE.
Leczenie odry
Odra ustępuje samoistnie w czasie około 20 dni. Zaleca się zastosowanie leczenia objawowego w postaci leków przeciwbólowych i przeciwgorączkowych (głównie ibuprofen i paracetamol od 3. miesiąca życia). Dzieciom powyżej 1. roku życia na uporczywy kaszel można podawać jedną łyżkę stołową miodu wieczorem. Ponadto należy zadbać, by dziecko dużo wypoczywało, spało i dostawało dużo płynów..
W przypadku kataru i kaszlu rodzic może zastosować nebulizację z roztworem 0,9% soli fizjologicznej lub inhalację. Polecane są również nawilżacze powietrza, dzięki czemu suche powietrze dodatkowo nie podrażnia śluzówki gardła i nosa.
Dowiedz się więcej: Ektoina do inhalacji – sposób na infekcje dróg oddechowych
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Szczepienie
Szczepienie przeciwko odrze jest w Polsce obowiązkowe, podawane jako szczepionka skojarzona MMR (odra, świnka i różyczka). Pierwszą dawkę dziecko powinno otrzymać między 13. a 15. miesiącem życia, a drugą po ukończeniu 6. roku życia. Przyjęcie obu dawek gwarantuje skuteczność na poziomie 98-99%, a odporność utrzymuje się do końca życia.
Ospa wietrzna
Ospa wietrzna jest jedną z najczęściej występujących chorób zakaźnych, szczególnie u dzieci do 10. roku życia. Rocznie choruje średnio 200 tys. osób, przy czym około 1 tys. wymaga hospitalizacji. Zwykle przebiega łagodnie, ale może prowadzić do ciężkich powikłań – aż 90% przypadków szpitalnie leczonej ospy wietrznej to dzieci, które przed zachorowaniem były całkowicie zdrowe.
Co wywołuje ospę wietrzną?
Ospa wietrzna jest wysoce zakaźną chorobą wywoływaną przez wirusa ospy wietrznej i półpaśca (Varicella zoster virus, VZV). Zakażenie przenosi się na drodze kropelkowej bądź przez kontakt bezpośredni z błonami śluzowymi, uszkodzoną skórą lub płynem z pęcherzyków wiatrówkowych osoby chorej na ospę. Zaraźliwość patogenu jest wysoka i sięga nawet 90% w przypadku bliskiego kontaktu.
Warto dodać, że przeniesienie wirusa za pośrednictwem osoby zdrowej jest niemalże niemożliwe, gdyż VZV w odróżnieniu od wirusa odry jest bardzo niestabilny poza żywym organizmem i ginie po zaledwie kilku minutach.
Objawy ospy wietrznej
Okres wylęgania się ospy wietrznej wynosi 10-21 dni, średnio 2 tygodnie. jakieś dwa dni przed wystąpieniem pęcherzykowej wysypki pojawiają się objawy grypopodobne:
● gorączka lub stan podgorączkowy,
● ogólne osłabienie,
● bóle mięśni,
● dreszcze,
● silny ból gardła,
● przemijające zaczerwienienie skóry,
● katar.
Okres osutkowy charakteryzuje się współistnieniem różnorodnych, bardzo swędzących wykwitów skórnych na całym ciele (włącznie ze skórą owłosioną), co określane jest jako obraz gwiaździstego nieba.
Na początku na skórze pojawiają się czerwone plamki, które szybko zmieniają się w grudki, a następnie na ich szczycie tworzą się pęcherzyki wypełnione najpierw klarownym, a później mętnym płynem.
Następnie po upływie 2-3 dni pęcherzyki przechodzą w krostki i ostatecznie wysychając, tworzą strupy, które samoistnie odpadają i zwykle nie pozostawiają blizn czy przebarwień. Wysypka wiatrówkowa, podobnie do osutki odrowej, swój początek ma na skórze głowy i tułowiu, kolejno przechodząc na kończyny górne oraz dolne (rzadko na rękach bądź stopach). U niektórych dzieci wykwity pojawiają się również na błonie śluzowej jamy ustnej, nosa, a także narządów płciowych. Drobne owrzodzenia mogą także wystąpić na rogówce i spojówkach.
Zakaźność ospy wietrznej
Osoba chora na ospę wietrzną zaczyna zarażać już 2 dni przed wystąpieniem charakterystycznej wysypki. Okres zakaźności trwa do czasu zaschnięcia (pojawienia się strupa) ostatnich wykwitów skórnych, co trwa około 7 dni od wystąpienia osutki.
Rozpoznanie ospy wietrznej
Ospa wietrzna jest rozpoznawana na podstawie charakterystycznego obrazu klinicznego i wywiadu z pacjentem lub jego opiekunem. Badania pomocnicze, np. serologia, badanie PCR płynu z pęcherzyka, należą do rzadkości i są stosowane jedynie w przypadkach wątpliwych (ciąża lub immunosupresja).
Leczenie ospy wietrznej
W przypadku osób z prawidłową odpornością stosuje się jedynie leczenie objawowe, przeciwgorączkowe i przeciwświądowe. Leki przeciwwirusowe są wskazane wyłącznie u chorych z grupy ryzyka, z ciężkim przebiegiem lub w przypadku powikłań ospy.
Z leków przeciwgorączkowych najbardziej zalecany jest paracetamol. Ibuprofen powinien być unikany, gdyż w przypadku wiatrówki może prowadzić do poważnych nadkażeń bakteryjnych skóry. Podobnie jest z kwasem acetylosalicylowym (aspiryną), który u dzieci zwiększa ryzyko wystąpienia zespołu Reye’a.
Specjaliści odradzają używanie niegdyś popularnych pudrów lub papek wysuszających. Takie preparaty miejscowe jedynie chwilowo łagodzą uporczywy świąd, a wysychając, tworzą nieprzepuszczalną skorupę na powierzchni skóry, przez co może dojść do nadkażeń bakteryjnych w obrębie zmian skórnych. Alternatywę stanowią środki odkażające, takie jak: oktenidyna.
Warto dodać, że codzienny, chłodny prysznic jest wskazany przy ospie wietrznej, ponieważ pomaga w zapobieganiu nadkażeniom i zmniejsza świąd. W przypadku uciążliwie swędzących wykwitów można zastosować leki przeciwhistaminowe (np. hydroksyzynę wydawaną wyłącznie na receptę).
Szczepienie
Szczepienie przeciwko ospie wietrznej nie jest obowiązkowe, jednak szeroko zalecane. Pierwszą dawkę można podawać zdrowym dzieciom od 9. miesiąca życia, a drugą nie wcześniej niż po upływie 1,5 miesiąca (optymalnie 3 miesiące). Skuteczność szczepienia przekracza 95%, a nabyta w ten sposób odporność trwa wiele lat, często do końca życia.
Może zainteresować Cię również: Dieta dziecka podczas infekcji – jak wspomóc powrót do zdrowia?
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Measles immunity and immunosuppression | NCBI https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
ODRA | GOV https://www.gov.pl/
More than 140,000 die from measles as cases surge worldwide | WHO https://www.who.int/
Rubeola (Measles) | NCBI https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
Measles fact sheet | NSW Health https://www.health.nsw.gov.au/
Jak wiele zachorowań na ospę wietrzną występuje w Polsce? | Szczepienia.Info https://szczepienia.pzh.gov.pl/
Po co zapobiegać ospie wietrznej, skoro u dzieci przebiega najczęściej łagodnie? | Szczepienia.Info https://szczepienia.pzh.gov.pl/
Chickenpox (Varicella) | CDChttps://www.cdc.gov/
Nonsteroidal anti-inflammatory drug use and the risk of severe skin and soft tissue complications in patients with varicella or zoster disease | NCBI https://www.ncbi.nlm.nih.gov/