To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Tradycja a dbanie o zdrowie
Niedawna pandemia mocno zmieniła nasze postrzeganie dużych skupisk ludzkich. W okresie świąt wielkanocnych kościoły wypełniają się wiernymi, którzy chcą uczestniczyć w obchodach najważniejszego święta w religii chrześcijańskiej. Tym samym przemieniają się w miejsca, w których rośnie ryzyko zachorowania na wszelkiego rodzaju choroby przenoszone droga kropelkową, w tym koronawirusa, grypę czy RSV.
Jak wiadomo, na choroby wirusowe i ich ciężki przebieg najmocniej narażone są dzieci. Czy zatem zabieranie ich do kościoła wypełnionego ludźmi, aby zgodnie z tradycją poświęcić pokarmy, jest dobrym pomysłem? Z pewnością jest to kwestia mocno indywidualna, jednak przed podjęciem decyzji warto być świadomym zagrożenia.
Skąd tradycja malowania i święcenia jaj?
Jajko jako symbol życia i płodności obecne było w wielu kulturach na przestrzeni wieków. Można je odnaleźć zarówno w mitach o powstaniu świata, jak i w opisach wielu obrzędów religijnych. Aby wzmocnić jego działanie, w wielu kulturach praktykowało się malowanie jaj. Pokrywano je znakami i symbolami magicznymi. Według dr Katarzyny Smyk tradycja malowania jaj może mieć nawet 5-6 tysięcy lat. Zrodziła się w kulturze starożytnych Ariów i Persów.
Przedchrześcijańskie pochodzenie pisanek udowadniają wykopaliska archeologiczne. Malowane skorupki jaj strusich czy gęsich odkrywano w wielu grobowcach i świątyniach na terenie starożytnej Asyrii, Mezopotamii, Egiptu, Grecji czy Imperium Rzymskiego. Obecne były także w starosłowiańskich pogańskich kultach, a najstarsze malowane jaja na terenie Polski odkryto w Opolu. Pochodzą z drugiej połowy X wieku.
Zanim pisanki na dobre rozgościły się w wielkanocnym koszyczku, służyły Słowianom do kontaktu z bogami i duchami. Odgrywały ważną część obchodów Jarych Godów przypadających na równonoc wiosenną. W czasie ich trwania podczas uroczystości na wzgórzach obdarowywano się pisankami, aby zagwarantować sobie płodność i urodzaj.
Malowanym jajom przypisywano magiczną moc zwalczania zła, symbolizowały kosmiczne siły i moce przyrody. Wykorzystywano je w obrzędach leczniczych, np. pocierano nimi chore miejsca. Chowano je na parapetach okiennych i za obrazami, aby chroniły domostwa przed nieszczęściem.
Co ciekawe, po chrystianizacji ziem polskich spożywanie jaj w czasie Wielkanocy było zakazane ze względu na ich pogańskie pochodzenie. 200 lat zajęło kościołowi, aby zaakceptować ich obecność w polskiej kulturze i włączyć do obchodów świąt wielkanocnych. Jaja zostały dopuszczone do spożywania w czasie świąt, o ile zostaną uprzednio poświęcone.
Obecnie symbolika jaj i pisanek jest mocno związana ze zmartwychwstałym Chrystusem. Samodzielne przebijanie się kurczęta przez skorupkę jaja porównywano do przesuwania kamienia z grobowca przez Chrystusa po zmartwychwstaniu. Pisanki najczęściej barwi się na kolor czerwony dzięki łupinom cebuli, co ma symbolizować męczeńską krew Chrystusa.
Istnieje wiele tradycji związanych z pisankami. Najczęściej obdarowujemy się nimi w czasie świąt, dzielimy się nimi i wspólnie malujemy. Istnieje także lubiana przez dzieci tradycja stukania się jajkami, która została opisana przez Wincentego Kadłubka już w XIII wieku. Malowanie i święcenie jaj mocno ugruntowało się w obchodach świąt Wielkanocnych. Jest niezwykle atrakcyjne zwłaszcza dla dzieci.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Kiedy święci się święconkę i co do niej włożyć?
Pochodzenie tradycji święcenia pokarmów również można odnaleźć w zwyczajach przedchrześcijańskich związanych z obchodami równonocy. W chrześcijaństwie zwyczaj ten jest stosunkowo młody. Święconki w kształcie, który obecnie znamy, święcimy od XIX wieku. Wcześniej to ksiądz przychodził do domów święcić pokarmy. Później zaczęto przynosić je do kościoła, jednak w znacznie większej ilości niż obecnie – najbogatsi mieszkańcy Krakowa przyjeżdżali całymi wozami wypełnionymi pokarmem.
Dziś skład święconki jest mocno uszczuplony i zawiera jedynie symboliczne ilości pożywienia, które następnie spożywane są na śniadanie wielkanocne. Każdy element wchodzący w skład święconki ma swoje symboliczne znaczenie:
- chleb – symbol ciała Chrystusa,
- jaja – symbol płodności, rodzącego się życia i zmartwychwstałego Chrystusa,
- sól – symbol trwałości, chroniący od zepsucia,
- wędlina – symbol dobrobytu, ofiary z baranka paschalnego,
- chrzan – symbol męki Chrystusa i pokonanie goryczy związanej z jego śmiercią,
- baranek – najczęściej z cukru lub masła – symbol zwycięstwa życia nad śmiercią.
Zgodnie z tradycją wszystkie pokarmy wkłada się do koszyczka z wikliny i ozdabia wiecznie zielonymi gałązkami – najczęściej bukszpanu. Pokarmy przykrywa się białą serwetką i wysyła najmłodszych członków rodziny do Kościoła, aby w Wielką Sobotę kapłan je poświęcił.
Tradycja ta dla wielu dzieci jest bardzo ważna. Angażuje je w obowiązki domowe i przede wszystkim sprawia mnóstwo radości. Podtrzymywanie tradycji Świąt Wielkanocnych w każdym domu wygląda nieco inaczej. Jeśli rodzice decydują się w nich uczestniczyć i przekazywać je młodszym pokoleniom, warto, aby były one obecne w życiu dzieci już od najmłodszych lat.
Czy warto zabierać dziecko na święcenie jaj?
Z kulturowego punktu widzenia podtrzymywanie tradycji świąt wielkanocnych jest bardzo ważne i potrzebne. Lęk przed zachorowaniem i przekazaniem wirusów nie powinien zniechęcać rodziców do uczestniczenia w tradycjach. Warto w tym momencie przypomnieć o wadze i skuteczności szczepień przeciwko najgroźniejszym wirusom. Aby zapobiec infekcjom, można do kościoła założyć dziecku maseczkę, która ograniczy kontakt z wirusami przekazywanymi drogą kropelkową. Samo święcenie pokarmów nie trwa długo, więc ryzyko przekazania wirusa również jest mniejsze.
Nie da się całkowicie wyeliminować kontaktu dziecka z dużymi skupiskami ludzi. Podczas codziennych zakupów, zajęć w przedszkolu czy szkole również są wystawione na szereg chorobotwórczych drobnoustrojów. Aby zabezpieczyć dziecko przed sezonowymi infekcjami, warto podnosić jego naturalną odporność przez zdrową i zbilansowaną dietę, a także regularną aktywność fizyczną na świeżym powietrzu. Najmłodszym zalecana jest również całoroczna suplementacja witaminą D, a starszym przede wszystkim w okresie ograniczonego dostępu do światła słonecznego, czyli wczesną wiosną, jesienią i zimą. W ten sposób odporność dzieci na choroby zwiększa się, a duże skupisko ludzi nie stanowi już tak dużego zagrożenia.
Bibliografia:
Gumułka M., Znaczenie jaja w symbolice i wierzeniach człowieka, w: Zwierzęta gospodarskie w mitach i wierzeniach, Wydawnictwo Uniwersytetu Rolniczego, Kraków, 2019.
Trukszyn A., O święceniu pokarmów. Tradycja pisanek, [dostęp online] https://www.wdkkielce.pl/asp/pl_start.asp?typ=13&menu=153&sub=19&dzialy=153&akcja=artykul&artykul=443
Bogaczyk G., Kulturoznawca: patrząc dzisiaj na tradycyjną pisankę widzimy wzory, które mają pięć tysięcy lat, [dostęp online] https://dzieje.pl/dziedzictwo-kulturowe/kulturoznawca-patrzac-dzisiaj-na-tradycyjna-pisanke-widzimy-wzory-ktore-maja
Trzaska M., Wielkanocne święcenie pokarmów – historia i współczesność, [dostęp online] https://nikidw.edu.pl/2021/03/30/wielkanocne-swiecenie-pokarmow-historia-i-wspolczesnosc/