Co powoduje infekcje wirusowe?
Infekcje wirusowe, jak sama nazwa wskazuje, są wywoływane przez wirusy, czyli mikroskopijne cząstki zakaźne. Badacze poznali tysiące różnych wirusów, które wykorzystując zdrowe komórki żywiciela (zainfekowanego organizmu) prowadzą do rozwoju poszczególnych chorób zakaźnych. Zakażona komórka umiera lub przestaje pełnić dotychczasowe funkcje, przestawiając metabolizm na produkcję elementów składowych wirusa po to, by mógł atakować kolejne i kolejne komórki organizmu.
Czy infekcja zawsze oznacza chorobę? Nie! Układ odpornościowy to sprytny i celny wojownik, który świetnie zwalcza większość wnikających patogenów. Jeśli jednak z jakichś przyczyn jego praca zawiedzie, najczęściej możemy spodziewać się infekcji:
● dróg oddechowych,
● skóry,
● przewodu pokarmowego,
● układu nerwowego.
Najczęstsze infekcje wirusowe u niemowląt
U niemowlaków infekcje wirusowe najczęściej dotyczą dróg oddechowych. Wynikają głównie z niedojrzałości układu odpornościowego i znacznych różnic anatomicznych w porównaniu z dorosłymi – u maluchów drogi oddechowe są nie tylko krótsze, ale także węższe. Ponadto niewydolny aparat śluzowo-rzęskowy nie jest w stanie wyłapywać i usuwać różnego rodzaju zanieczyszczeń bądź patogenów.
Zatem jakakolwiek infekcja szybko prowadzi do stanu zapalnego, przez co dochodzi do nadprodukcji i zalegania śluzu, bezpośrednio utrudniając oddychanie. Warto wspomnieć, że niemowlęta w początkach życia oddychają wyłącznie przez nos [1]. Dopiero około 6. miesiąca, zmiany zachodzące w obrębie podniebienia miękkiego i nagłośni, pozwalają dzieciom na oddychanie również buzią.
Jak wygląda przeziębienie u niemowląt – objawy
Do najczęściej występujących objawów przeziębienia u niemowląt należą:
● katar – na początku wydzielina jest przezroczysta, stopniowo staje się gęstsza, przybierając żółtą lub zieloną barwę,
● kaszel – o różnym charakterze i nasileniu,
● utrudnione karmienie – dziecko często przerywa ssanie i wypuszcza pierś,
● stan podgorączkowy (37,0–37,9°C) lub gorączka (powyżej 38°C),
● zwiększony ślinotok – z powodu bólu gardła i trudności w połykaniu,
● drażliwość, nerwowość,
● sapka – utrudnione oddychanie nosem wynikające z niedrożności przewodów nosowych. Niemowlę oddycha ciężej i szybciej niż zwykle, niekiedy z towarzyszącym furczeniem,
● wymioty (rzadko) – okres niemowlęcy charakteryzuje się częstymi regurgitacjami (ulewaniem) niewielkich ilości pokarmu. Z kolei wymioty występują, gdy treść pokarmowa z żołądka zostaje wyrzucona z dużą siłą, przez co pojawia się typowy chlust,
● biegunka (rzadko) – zwiększenie ilości wypróżnień i zmiana konsystencji na półpłynną lub wodnistą.
Co wywołuje przeziębienie u niemowląt?
W 90% przypadków bezpośrednią przyczyną przeziębienia są infekcje wirusowe [2]. Według naukowców ponad 200 różnych wirusów atakuje drogi oddechowe [3], przy czym u niemowląt najczęściej spotykane są [4]:
● RSV,
● rinowirusy
● wirusy grypy.
Czy przeziębienie bierze się z zimna?
Większość wirusowych infekcji dróg oddechowych występuje w chłodniejszych miesiącach roku, głównie w okresie jesienno-zimowym. Jednak nie oznacza to, że zimne powietrze wywołuje przeziębienie. Aby doszło do rozwoju infekcji niezbędny jest element zakaźny, np. wirus RSV.
Przypuszcza się, że zimne powietrze ułatwia przenoszenie wirusów, a w przypadku wirusa grypy wzmacnia jego zewnętrzną otoczkę i poprawia wytrzymałość, tym samym sprzyjając zakaźności. Ponadto niskie temperatury zwiększają ilość czasu spędzanego w pomieszczeniach zamkniętych, które często należy współdzielić z innymi ludźmi, co bezpośrednio sprzyja transmisji wirusów.
Ile trwa infekcja wirusowa u niemowlaka? Kiedy do lekarza z przeziębionym niemowlakiem?
Przeziębienie u niemowląt zwykle ustępuje samoistnie w ciągu 7-10 dni od wystąpienia pierwszych objawów (niekiedy może przedłużyć się do 14 dni). Jeśli symptomy utrzymują się dłużej i/lub nasilają, należy koniecznie udać się do lekarza, gdyż z pozoru zwykłe przeziębienie, w zależności od etiologii, może przerodzić się w np. grypowe zapalenie płuc czy zapalenie oskrzelików.
Kiedy przeziębienie wymaga pomocy lekarza? Nie z każdym katarem czy kaszlem trzeba pędzić do pediatry. W przypadku niemowlęcego przeziębienia wizyta u specjalisty jest konieczna w następujących sytuacjach [5]:
● dziecko poniżej 2. miesiąca życia z gorączką 38°C i wyższą,
● u każdego niemowlęcia z temperaturą ciała powyżej 39°C,
● pojawienie się zasinienia ust lub skóry,
● utrudnione oddychanie – wyraźne rozszerzanie nozdrzy podczas oddechu, świst, zaciąganie przestrzeni międzyżebrowych,
● dziecko nie chce jeść i/lub pić,
● nadmierna senność lub rozdrażnienie,
● zmniejszone oddawanie moczu – oznaka odwodnienia,
● pogarszający się ogólny stan dziecka,
● brak poprawy po 10 dniach choroby,
● wymioty i/lub biegunka.
Czy to na pewno przeziębienie?
Każde niemowlę z potencjalnym przeziębieniem powinno być bacznie obserwowane przez opiekunów. Choroby nie należy lekceważyć i koniecznie udać się do lekarza w przypadkach opisanych powyżej. Należy pamiętać, że przeziębienie jest wywoływane przez te same wirusy, które odpowiadają za rozwój znacznie poważniejszych chorób – grypa, zapalenie płuc, krup.
Przeczytaj także: Krztusiec najbardziej zagraża niemowlętom, które zarażają się od… dorosłych
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Grypa u niemowląt
U noworodków z grypą często obserwuje się objawy charakterystyczne dla przeziębienia połączone ze znacznie wyższą i nagłą gorączką, często powyżej 39°C. Towarzyszą temu płacz, mocne rozdrażnienie i intensywny, suchy kaszel.
Podgłośniowe zapalenie krtani (krup wirusowy)
Początkowo objawy krupu są łagodne, przypominają przeziębienie. Po około 2-3 dniach pojawiają się niepokojące symptomy:
● świst słyszalny podczas wydechu powietrza,
● ostry, napadowy kaszel przypominający szczekanie,
● utrudnione przełykanie,
● chrypka.
Zapalenie płuc u niemowląt
Niemowlęta, podobnie jak osoby starsze, są narażone na powikłanie w postaci wirusowego lub bakteryjnego zapalenia płuc. Objawy zapalenia płuc obejmują:
● wymioty
● wyraźnie duże zmęczenie dziecka,
● wysoką gorączkę,
● nadmierną potliwość i zaczerwienienie skóry,
● silny, pogarszający się kaszel.
U niemowląt z zapaleniem płuc bardzo często obserwuje się przyspieszony oddech i widoczny wysiłek oddechowy w postaci zaciągania przestrzeni międzyżebrowych. Karmienie jest utrudnione i przerywane, a w cięższych przypadkach może pojawić się zasinienie wokół ust (sinica).
Syncytialny wirus oddechowy (RSV)
Wirus RSV zagraża przede wszystkim dzieciom do 2. roku życia. U niemowląt jest głównym czynnikiem wywołującym infekcje dróg oddechowych. Objawy przypominają zwykłe przeziębienie, ale należy zwrócić szczególną uwagę na kaszel, który staje się bardzo intensywny i duszący, a nawet utrudniający oddychanie.
Czy zakażenie wirusowe może zmienić się w bakteryjne?
Nie, zakażenie wirusowe nigdy nie może zmienić się w bakteryjne, jednak niekiedy dochodzi do tzw. nadkażenia bakteryjnego.
Nadkażenie dosłownie oznacza przyłączenie się kolejnego zakażenia do już istniejącego, przy czym nowa infekcja wywołana jest przez inny patogen. W praktyce oznacza to, że zbagatelizowana infekcja wirusowa może przyciągnąć następną, wywołaną bakterią lub innym wirusem, a to może zaognić objawy i przebieg choroby.
Jakie leki na infekcje wirusowe? Co można podać niemowlakowi na przeziębienie?
Leczenie infekcji wirusowych opiera się jedynie na działaniu objawowym, polegającym na łagodzeniu dolegliwości chorobowych, takich jak: gorączka, katar, kaszel. Podawanie leków przeciwwirusowych jest zarezerwowane do leczenia cięższych infekcji wirusowych u dzieci i niemowląt, wymagających hospitalizacji.
Leczenie przeziębienia u niemowląt – co robić?
- Toaleta nosa – o zatkany nos i utrudnione oddychanie należy odpowiednio zadbać. U niemowląt konieczne jest zastosowanie oczyszczania za pomocą roztworu soli fizjologicznej zakrapianego do nosa. Następnie trzeba odessać zalegającą wydzielinę za pomocą aspiratora.
- Aspiracja wydzieliny – na rynku dostępne są różne modele aspiratorów, zaczynając od tych, wymagających użycia siły ssącej, a kończąc na elektrycznych. Który będzie najlepszy? Taki, który najbardziej pasuje opiekunom malucha. Ważne, by dobrze udrożnić przewody nosowe, co można osiągnąć dowolnym aspiratorem.
- Nebulizacje – do ich wykonania potrzebny jest nebulizator, niewielkie urządzenie dostępne w wielu aptekach. Z zawiesiny lub roztworu (np. soli fizjologicznej), pod wpływem ciśnienia i powietrza, tworzy się aerozol. U niemowląt do nebulizacji zaleca się sól fizjologiczną – 0,9% NaCl. W aptekach dostępny jest również 3% roztwór NaCl, który solą fizjologiczną nie jest i nie wolno go stosować bez wyraźnych zaleceń ze strony lekarza. Podsumowując, nebulizację powinno się wykonywać 3 razy dziennie z użyciem 2 ml 0,9% roztworu soli fizjologicznej.
- Nawodnienie – odpowiednie nawodnienie zapewnia nawilżenie błony śluzowej dróg oddechowych, rozrzedza zalegającą wydzielinę i ułatwia jej ewakuację. Skraca czas choroby, zmniejsza katar oraz kaszel. U noworodków karmionych piersią i/lub mlekiem modyfikowanym zaleca się częstsze podawanie pokarmu. U starszych niemowląt należy zwiększyć dzienną ilość przyjmowanych płynów.
- Inhalacje – nie każdy posiada w domu nebulizator, dlatego warto skorzystać ze starej, sprawdzonej metody, jaką jest inhalacja. Prostym sposobem jest odkręcenie ciepłej wody i mocne zaparowanie łazienki. Maluch powinien przebywać kilka minut w zaparowanym pomieszczeniu, by nawilżyć śluzówkę oraz rozrzedzić wydzielinę.
- Oklepywanie pleców – około 15 minut po zakończeniu inhalacji, za pomocą dłoni złożonej na kształt łódki, można wykonać kilka klepnięć w plecy i boki malucha w kierunku od góry do dołu z jednoczesnym pominięciem kręgosłupa oraz nerek. Chwilę później pojawi się bardzo intensywny kaszel. To dobry znak. Niemowlę odkrztusza zalegającą wydzielinę.
- Nawilżacz powietrza – kaszel i zatkany nos najbardziej dokuczają nocą. Wówczas z pomocą może przyjść nawilżacz powietrza. Zapobiega wysychaniu błon śluzowych i tym samym ogranicza nocny kaszel.
- Krople do nosa obkurczające śluzówkę – takie krople obkurczają naczynia krwionośne śluzówki nosa, zmniejszają obrzęk i przynoszą natychmiastową ulgę. Mimo to nie powinny być stosowane dłużej niż 3-5 dni ze względu na nadmierne wysuszanie błony śluzowej.
- Leki przeciwgorączkowe – w przypadku wystąpienia gorączki, czyli ciepłoty ciała przekraczającej 38°C, zalecane są paracetamol (powyżej 3. miesiąca) i ibuprofen. Mogą być podawane w postaci doustnych roztworów lub czopków doodbytniczych 4 razy na dobę. U dzieci poniżej 1. roku życia decyzja o zastosowaniu leków przeciwgorączkowych powinna zostać każdorazowo skonsultowana z lekarzem.
Dowiedz się więcej: Inhalacje z ektoiną – sposób na infekcje dróg oddechowych
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Leczenie przeziębienia u niemowląt – czego nie robić?
- Nie wolno podawać miodu niemowlakowi – miód jest surowo zakazany u dzieci przed ukończeniem 1 roku życia. Co prawda jest dobrym naturalnym środkiem na kaszel, ale może być mikrobiologicznie zanieczyszczony. W miodzie bardzo często znajduje się bakteria Clostridium botulinum, wywołująca groźny dla życia botulizm niemowlęcy.
- Aspiryna – podawanie aspiryny dzieciom jest surowo zakazane. Salicylany przyczyniają się do rozwoju zespołu Reye’a, w którym dochodzi do uszkodzenia wielu narządów (głównie wątroby i mózgu).
- Antybiotyki – przeziębienie to w 90% infekcja wirusowa, dlatego podawanie antybiotyków jest bezcelowe, bowiem leczą JEDYNIE infekcje bakteryjne.
- Spanie na brzuchu – przeziębione niemowlę nigdy nie powinno spać, leżąc na brzuchu. Można je układać w tej pozycji tylko wtedy, gdy jest wybudzone. To minimalizuje ryzyko zakrztuszenia spływającą wydzieliną.
Może zainteresować Cię także: Badania profilaktyczne u niemowląt i małych dzieci – jakie i jak często wykonywać?
[1] It takes a mouth to eat and a nose to breathe: abnormal oral respiration affects neonates’ oral competence and systemic adaptation | PubMed https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/
[2] Infekcje dróg oddechowych u dzieci | Medycyna Praktyczna https://www.mp.pl/
[3] Facts about the common cold | American Lung Association https://www.lung.org/
[4] Respiratory Viral Infections in Infants: Causes, Clinical Symptoms, Virology, and Immunology | NCBI https://www.ncbi.nlm.nih.gov/
[5] Should You Give Kids Medicine for Coughs and Colds? | FDA https://www.fda.gov/