Zapalenie zatok u dzieci może przedłużać się do dwóch tygodni, a nawet dłużej, jeśli dojdzie do nadkażenia bakteryjnego. Dlatego tak ważne jest odpowiednie leczenie, także to wspomagające, obejmujące nebulizację. Jak prawidłowo wykonać inhalację na zatoki u dziecka? Sprawdź i nie dajcie się chorobie!
Jakie są objawy zapalenia zatok u dziecka?
Jakie są objawy zapalenia zatok u dzieci? Bardzo podobne do tych, z którymi mierzą się dorośli. To przede wszystkim niedrożny nos, katar, a także ból i uczucie rozpierania twarzy. Jeśli u małego pacjenta występują przynajmniej dwie z wyżej wymienionych dolegliwości, lekarz może rozpoznać zapalenie zatok przynosowych. I dzieje się tak bardzo często.
Czy wiesz, że…
Małe dzieci najczęściej chorują na zapalenie zatok sitowych i szczękowych, gdyż to one wykształcają się jako pierwsze. Zatoki czołowe i klinowe zaczynają się upowietrzać w późniejszych latach życia i jest to proces, który trwa aż do okresu dojrzewania płciowego.
Ostre zapalenie nosa i zatok (bo tak w istocie nazywa się ta choroba, w skrócie OZNZ) jest jedną z głównych przyczyn umawiania wizyt pediatrycznych. OZNZ to infekcja górnych dróg oddechowych w głównej mierze o podłożu wirusowym. Mogą wywoływać ją też bakterie, w tym groźne dla małych dzieci pneumokoki. W praktyce jednak zdarza się to dość rzadko.
Patogeny odpowiedzialne za zapalenie zatok masowo atakują przedszkolaków i uczniów młodszych klas. Dzieciaczki w tym wieku są predysponowane do łapania przeziębienia, gdyż to właśnie (między innymi) poprzez walkę z chorobotwórczymi drobnoustrojami wykształcają się mechanizmy obronne organizmu. Niestety patogenami, przez które najczęściej rodzice muszą podawać dzieciom leki i robić inhalacje na zatoki, są… rhinowirusy. A ponieważ wyodrębniono ponad 100 ich odmian, właściwie nie sposób się na nie wszystkie uodpornić. Stąd ponowne infekcje i kolejne nieobecności smyka w przedszkolu czy szkole, a mamy czy taty w pracy.
Zapalenie zatok przynosowych u dziecka – objawy, które mogą się pojawić to:
- niedrożność nosa,
- surowiczy lub śluzowy katar,
- ból lub uczucie ucisku w obrębie chorych zatok,
- suchy kaszel,
- podwyższona temperatura ciała.
Przeczytaj także: Częste infekcje u dziecka – jakie badania wykonać?
Zapalenie zatok u dziecka – objawy nosowe
Typowym objawem zapalenia zatok u dziecka jest niedrożność nosa i katar. O ile z tym pierwszym rodzice nie mają problemów, bo niedrożność nosa to – wiadomo – oddychanie przez usta i zmieniony, nosowy głos, o tyle z tym drugim bywa różnie. Zwłaszcza, że jakiś czas temu utarł się mit, że żółty katar z pewnością świadczy o zakażeniu bakteryjnym, a ten wodnisty o alergii. Chociaż jest to pewna wskazówka, nie przesądza o przyczynie choroby. Na podstawie barwy wydzieliny nie można rozpoznać, czy infekcję wywołały wirusy, czy bakterie.
Przejdźmy jednak do sedna – jaki katar pojawia się przy zapaleniu zatok u dziecka? Wodnisty, śluzowy (gęstszy niż wodnisty) lub ropny (gęsty, mocno zabarwiony), niekiedy bardziej nasilony po jednej stronie, blokujący nos i spływający po tylnej ścianie gardła, prowokujący kaszel, upośledzający węch, powodujący ból głowy, a także uczucie rozpierania czy tkliwość w okolicy chorej zatoki.
Jak przebiega zapalenie zatok u dzieci?
Katar przy zapaleniu zatok u dziecka może być wodnisty lub gęsty. W każdym razie jest dokuczliwy. Na szczęście zwykle maleje w ciągu dwóch dni, podobnie jak ból głowy i podwyższona temperatura ciała. W zdecydowanej większości przypadków, tydzień wystarczy, aby chory przedszkolak wrócił do zdrowia, ale bywa i tak, że z biegiem czasu choroba nabiera na sile.
Jeśli z dnia na dzień stan chorego maluszka zamiast polepszać się, pogarsza, może to wskazywać na ciężkie zapalenie zatok przynosowych lub nadkażenie bakteryjne. W takiej sytuacji nie ma rady, musicie znów udać się z dzieckiem do lekarza.
O ciężkim przebiegu zapalenia zatok świadczy:
- gorączka powyżej 38 stopni C.,
- ropna wydzielina, bardziej obfita po jednej stronie,
- ból głowy nasilony po jednej stronie.
W rozpoznaniu pomocne są również badania z krwi – OB i CRP. Nie każde dziecko z ciężkim czy powikłanym zapaleniem zatok ma wszystkie z wyżej wymienionych objawów. Jeśli jednak lekarz rozpoznaje u niego przynajmniej trzy z nich, może postawić diagnozę i przepisać antybiotyk i/lub glikokortykosteroidy. Bardzo prawdopodobne, że zleci też inhalacje na zatoki (nebulizacje) lub ich kontynuowanie, jeśli wcześniej już ją zaordynował. Jest to bowiem kluczowy zabieg pielęgnacyjny, standardowo zalecany małym i dużym pacjentom z chorymi zatokami. Bez trudu można wykonać go w domu. Ważne jednak, aby zrobić to prawidłowo.
Co warto wiedzieć o inhalacji na zatoki u dziecka?
Inhalacje na zatoki są jednym ze sposobów leczenia wspomagającego. Mają złagodzić objawy choroby i usprawnić powrót do zdrowia. Można wykonać je na wiele sposobów, najprościej jednak zrobić to z pomocą inhalatora (nebulizatora). To niewielkie urządzenie medyczne, w które chętnie inwestują rodzice małych dzieci. Inhalacje zaleca się bowiem przy najróżniejszych infekcjach dróg oddechowych, począwszy od przeziębienia, przez zapalenie krtani, a skończywszy na astmie.
Domowy inhalator można kupić w osiedlowej aptece lub w sklepie internetowym. Warto wybrać relatywnie niedrogie urządzenie pneumatyczno-tłokowe, które choć trochę hałaśliwe, ma wszechstronne zastosowanie i nadaje się do podania różnego rodzaju leków i preparatów. Te, wlane w precyzyjnie odmierzonej dawce do nebulizatora (specjalnego pojemniczka), zmieniają się w odpowiednich rozmiarów cząsteczki, które trafiają dokładnie tam gdzie powinny – większe do nosa i gardła, średnie do oskrzeli, a mniejsze do płuc, przynosząc oczekiwane efekty terapeutyczne.
Czy wiesz, że…
Inhalacje, tzw. wziewanie, można wykonać na wiele sposobów. Jednym z nich jest nebulizacja, podczas której płynny lek czy wyrób medyczny zmienia się w aerozol, który przenika do zmienionych chorobowo obszarów układu oddechowego.
Po co wykonywać inhalacje na zatoki dziecku?
Inhalacje na zatoki są rodzajem leczenia wspomagającego. Pomagają udrożnić zatkany nos i ograniczyć katar. To ważne, ponieważ w niedrożnych przewodach nosowych, pełnych zalegającej gęstej wydzieliny, łatwo dochodzi do nadkażenia bakteryjnego.
Wykonując dziecku inhalacje na zatoki, nie tylko oczyszcza się nos, lecz również nawilża błony śluzowe, co usprawnia ich regenerację. Higiena nosa podczas infekcji dróg oddechowych jest więc kluczowa w procesie zdrowienia, a ponadto poprawia komfort oddychania.
Na tym nie koniec. Jeśli podczas ciężkiego zapalenia zatok lekarz przepisze antybiotykowe czy glikokortykosteroidowe krople do nosa, przed ich podaniem, trzeba dokładnie oczyścić zakatarzony nosek. A do tego bardzo dobrze sprawdzają się inhalacje z roztworu soli fizjologicznej.
Z czego zrobić inhalacje na zatoki dziecku?
Do inhalacji na zatoki, ale nie tylko, można zastosować różnego rodzaju roztwory soli fizjologicznej. Poszczególne preparaty do nebulizacji różnią się stężeniem soli, a niekiedy również składem, przez co spełniają nieco odmienne funkcje. Zasadniczo jednak, nebulizacje z ich zastosowaniem, działają na trzy sposoby.
- Po pierwsze, zmniejszają lepkość i elastyczność wydzieliny, która staje się łatwiejsza do usunięcia.
- Po drugie, ograniczają obrzęk ścian błon dróg oddechowych, a w efekcie – ułatwiają oddychanie.
- Po trzecie, inhalacje na zatoki z roztworu soli fizjologicznej pobudzają odruch kaszlu, wspomagając oczyszczanie i udrażnianie dróg oddechowych.
Wspomniana wcześniej sól fizjologiczna (izotoniczna) to roztwór chlorku sodu stężeniu 0,9% (np. Nebu Dose Isotonic). Dobrze oczyszcza i nawilża nos. Nadaje się do leczenia wspomagającego zapalenia zatok u dzieci o łagodnym przebiegu – z wodnistym katarem. Zaleca się ją także do rozrzedzania leków podawanych drogą nebulizacji.
Nieco silniejsze działanie wykazują preparaty soli hipertonicznej, których stężenie przekracza 0,9%. Do tej grupy zalicza się zarówno ampułki 1,5% NaCl Nebu Dose Baby, jak i 3% NaCl Nebu Dose Hipertonic. Warto zastosować je do inhalacji na zatoki u dziecka, które ma gęsty, zalegający katar i mocno zatkany nosek. Innym rodzajem preparatu do nebulizacji, bardzo pomocnym przy takich dolegliwościach, jest Mufluil Forte.
To sterylny roztwór na bazie N-acetylocysteiny i hialuronianu sodu, który udrażnia nos, ale w inny sposób niż wspomniane wyżej roztwory chlorku sodu. O ile „hipertoniki” z rodziny Nebu-dose powodują „napływ wody”, która rozwadnia gęstą wydzielinę, o tyle Mufluil Forte z N-acetylocysteiną rozrywa wiązania mostkowe, dzieląc zalegający śluz na mniejsze części, upłynniając go i ułatwiając jego usuwanie. Dodatkowo, zawarty w nim kwas hialuronowy nawilża śluzówkę nosa, sprzyjając jej regeneracji. Jeśli zależy Wam na ekspresowym udrożnieniu zatkanego nosa i złagodzeniu związanych z tym dolegliwości, wybierzcie Mufluil Forte (o ile nie ma ku temu przeciwwskazań, jak astma, antybiotykoterapia i in.). Po wyleczeniu zapalenia zatok możecie wykorzystać go profilaktycznie, zwiększając ochronę pociechy przed infekcjami i zaczerwienieniem błony śluzowej nosa, jamy ustnej i gardła.
Jak wykonać inhalację u dziecka?
Wykonanie inhalacji na zatoki jest proste, ale wymaga trochę wiedzy i wprawy. Dzieci zwykle chętnie współpracują, a nawet jeśli nie, rodzice mają wiele sposobów, aby je do tego przekonać. Sprawę ułatwia fakt, że inhalacje na zatoki są bezbolesne i całkiem komfortowe, a od chorego wymagają jedynie trochę cierpliwości, co zrozumiałe, dla niektórych brzdąców bywa wyzwaniem. Zwłaszcza, że podczas nebulizacji przedszkolak powinien siedzieć spokojnie i miarowo oddychać.
Dlatego, jeśli przed zabiegiem smyk jest rozdrażniony, marudny, płacze – nic na siłę. Lepiej odczekać chwilę i w sprzyjających warunkach ponowić próbę. Wówczas sadzamy dziecko wygodnie, na buzię nakładamy maseczkę pediatryczną, tak, aby szczelnie przylegała do skóry, i włączamy urządzenie.
Oczywiście wcześniej wlewamy do nebulizatora odpowiednią dawkę preparatu, zgodnie z zaleceniami lekarza bądź informacjami dołączonymi do ulotki. Pamiętajmy przy tym, że ampułki z chlorkiem sodu są przeznaczone do jednorazowego użytku, otwartych nie przechowujemy do kolejnego zabiegu! Ważne jest również zachowanie higieny urządzenia. Jeśli inhalację za zatoki musimy wykonać nie u jednej, lecz dwóch osób, najlepiej zastosować dwie maseczki, ewentualnie maseczkę i ustnik czy widełki donosowe. Jeśli jednak nie mamy tak rozbudowanego zestawu, zanim zinhalujemy drugie dziecko, wyparzmy wcześniej użytą maseczkę.
Jak długo robić inhalacje na zatoki u dziecka?
Jak długo powinna trwać inhalacja na zatoki u dziecka? To zależy. Ogólna zasada jest taka, że zabieg trwa do czasu, aż urządzenie generuje mgiełkę (parę), przy czym nie dłużej niż kwadrans. Stosując do inhalacji na zatoki sól fizjologiczną (5 ml), może to zająć do 10 minut. Jak w tym czasie utrzymać brzdąca w jednym miejscu? Z pomocą przychodzą ulubione książeczki, bajki, piosenki, wierszyki, wyliczanki…
Inhalację na zatoki powtarzamy 2-3 razy dziennie lub zgodnie z zaleceniami lekarza. Ostatnią najlepiej wykonać przed godziną 17.00. Inhalacje z soli fizjologicznej pobudzają odruch kaszlu, który może nie dać zasnąć – dlatego nie inhalujemy dzieci bezpośrednio przed snem. Podobnie jest z wyjściem z domu. Jeśli zapalenie zatok u dziecka przebiega łagodnie, bez gorączki i bardzo gęstego kataru, a samopoczucie smyka pozwala na krótki spacer, inhalację wykonujemy przynajmniej godzinę wcześniej.
Na koniec odpowiedzmy na jeszcze jedno ważne pytanie: przez ile dni można robić inhalacje na zatoki dzieciom? Wszystko zależy od rodzaju preparatu do nebulizacji, który stosujemy. Jeśli chodzi o leki, trzymajmy się informacji dołączonych do opakowania produktu oraz zaleceń lekarza. Natomiast inhalacje solą fizjologiczną możemy stosować przez dłuższy czas, najpierw jako leczenie wspomagające, potem jako rodzaj profilaktyki. Oczywiście zawsze, gdy stan chorego smyka nie poprawia się, mierzona temperatura ciała nadal przekracza 37 stopni C., w nosie wciąż bulgocze, a zatkany nos nie daje jeść ani spokojnie spać, trzeba umówić się do lekarza.
Może zainteresować Cię również: Powrót do przedszkola po chorobie – jak pomóc dziecku w ponownej aklimatyzacji?
Nieżyt nosa i zatok przynosowych, [w:] Interna Szczeklika. Mały podręcznik 2019/2020, Medycyna Praktyczna, Kraków 2019
A. Radzikowski, A. Załęski, Zapalenie zatok – jak diagnozować i leczyć?, Forum Pediatrii Praktycznej, Studium przypadku, nr 10, 2016