Jaką rolę w życiu pełni rodzeństwo?
Przyjmuje się, że dobrze jest mieć brata lub siostrę, a bycie jedynakiem wydaje się być samotne. Każda sytuacja życiowa ma swoje zalety i wady, niemniej życie z rodzeństwem przyczynia się do rozwoju takich sfer życia i umiejętności, których w przypadku jedynactwa może brakować. Rodzeństwo jest czymś więcej niż tylko osobami, połączonymi wspólnymi korzeniami i rodziną. Brat lub siostra są źródłem wsparcia emocjonalnego, to z nimi możemy dzielić radości i smutki. Często powierzamy im swoje tajemnice, doświadczamy poczucia bezpieczeństwa i zrozumienia.
W codziennych interakcjach z rodzeństwem uczymy się wzajemnej komunikacji, empatii, współdziałania, rozwiązywania sytuacji konfliktowych i negocjacji. Wypracowane umiejętności interpersonalne sprawdzają się potem w sferze społecznej i w życiu dorosłym. Poprzez wspólne doświadczenia z rodzeństwem rozwijamy się emocjonalnie i osobowościowo, co kształtuje system wartości, przekonań czy też sposoby pokonywania trudności.
Oczywiście, między braćmi i siostrami pojawia się też wiele trudnych emocji, kłótni, konfliktów, przejawów rywalizacji i zazdrości. Jednak, są one naturalne, wymagają zmierzenia się z nimi, rozwiązania, by finalnie doprowadzić do rozwoju umiejętności negocjowania i kompromisu.
Zanim rodzeństwo przyjdzie na świat
Budowanie relacji z rodzeństwem zaczyna się już w momencie, gdy jeszcze nie przyszło ono na świat. Czas oczekiwania na narodziny brata lub siostry jest kluczowy i w dużej mierze zależy od tego, jak zostanie poprowadzony przez rodziców. Zanim pojawi się rodzeństwo, dziecko ma już ustalone przyzwyczajenia, rytuały, przebieg dni i nocy, a nadchodzące zmiany zapewne zburzą tę przewidywalność, więc wzbudzają niepokój. Dlatego już samo przygotowanie jest zalążkiem późniejszych relacji. Ze starszakiem trzeba dużo rozmawiać, czytać, angażować w zakupy pierwszych ubranek i zabawek dla malucha czy we wspólne urządzanie kącika. W tym czasie, ale też po narodzinach rodzeństwa, potrzeba dużej uważności rodzica, otwartości na szeroki wachlarz dziecięcych emocji i wspierania w adaptacji do nowej sytuacji.
Jak tworzyć więzi z rodzeństwem od pierwszych dni?
Narodziny brata lub siostry są ważnym momentem w życiu dziecka i początkiem tworzenia relacji w praktyce. Starszak z jednej strony może cieszyć się z pojawienia się rodzeństwa, z drugiej strony odczuwa również zazdrość czy rozżalenie z konieczności dzielenia się uwagą i miłością rodzica. Jest to jednak moment, gdy dziecko uczy się cierpliwości, współdzielenia i empatii. Zyskuje przyjaciela na całe życie, bliską osobę do zabawy, odkrywania świata, dzielenia się radościami i smutkami.
W tym procesie bardzo ważną rolę odgrywają rodzice, którzy powinni świadomie podtrzymywać równowagę w uwadze kierowanej na noworodka i na starszaka. Czasu potrzebuje nie tylko maluszek, ale przede wszystkim starsze dziecko. Jak nigdy wcześniej chce być blisko rodziców, rozmawiać o nowej sytuacji i rozumieć sprzeczne emocje. Brat lub siostra nie mogą stanowić zagrożenia, tylko wtedy powstanie przestrzeń do rozwoju bliskiej więzi. Warto zachęcać starsze dziecko do uczestniczenia w opiece nad młodszym, co pozwoli mu poczuć się ważnym i odpowiedzialnym. Tylko relacja dobrze prowadzona będzie miała solidne podstawy i wzmocni więzy, dające poczucie szczęścia.
Budowanie dobrych relacji między rodzeństwem
Bliska więź tworzy się przede wszystkim poprzez wspólne bycie, a jej kształtowanie rozpoczyna się od pierwszych chwil razem. Dlatego tak ważne jest, by dzieci jak najwięcej przebywały wspólnie i aby zachęcać starszaka do spędzania czasu już z noworodkiem. Poczucie przynależności i bezpieczeństwa umacniają wspólne przeżycia, a kluczowym elementem od najwcześniejszych lat stają są zabawy. Zabawa integruje, rozwija wyobraźnię, uczy współpracy, dając poczucie wspólnoty.
Niezmiernie ważny jest również sposób wychowania rodzeństwa przez rodziców. Niestety, w tym obszarze pojawia się wiele błędów, które nie pozostają bez wpływu na stosunek dziecka do brata lub siostry. Niejednokrotnie zdarza się porównywać charaktery dzieci i ich osiągnięcia, faworyzować, nawet nieświadomie, któreś z rodzeństwa. Tak naprawdę, rodzice stają przed dużym wyzwaniem.
Jak niewiarygodnie trudne zadanie stoi przed rodzicami! Muszą wiedzieć, w jaki sposób zapewnić dziecko, że jest bezpieczne, wyjątkowe i kochane; muszą pomóc odkryć młodym przeciwnikom, jakie korzyści płyną z dzielenia się i współpracy; muszą wreszcie stworzyć podwaliny przyszłych stosunków między zwaśnionymi dziećmi, by któregoś dnia dostrzegły one, że stanowią dla siebie źródło oparcia i sympatii.
(Faber A, Mazlish E.)
To, na co warto zwrócić uwagę w budowaniu relacji między rodzeństwem, dotyczy wielu codziennych kontaktów i działań podejmowanych bardziej lub mniej celowo:
- Zachęcanie dzieci zarówno do wyrażania własnych odczuć, ale też słuchania siebie nawzajem,
- Pomaganie dzieciom w budowaniu indywidualnych relacji z każdym z rodzeństwa,
- Unikanie faworyzowania jednego z rodzeństwa – stabilność zapewni równa akceptacja, miłość i wsparcie, a także docenianie wysiłków podejmowanych przez każde dziecko i sprawiedliwe okazywanie uwagi,
- Unikanie porównań umiejętności, zachowań, osiągnięć jednego dziecka z jego bratem lub siostrą, a także przypisywania roli dziecka „trudniejszego” i łatwiejszego” – porównywanie jest prostą drogą do wzbudzania zazdrości, rywalizacji i obniżania samooceny,
- Bycie uważnym na indywidualne potrzeby każdego dziecka w rodzeństwie, a jednocześnie nie narzucanie odgórnych standardów i oczekiwań.
Trudnym zadaniem dla rodziców jest również odnalezienie swojego miejsca w kłótniach pomiędzy rodzeństwem. Dziecięce sprzeczki zwykle wywołują w rodzicach poczucie porażki, bezradności, ale też podenerwowanie. Dużą sztuką jest unikanie w takich sytuacjach roli arbitra oraz dążenia za wszelką cenę do rozwiązania sporu.
Nie ma również potrzeby, aby wymuszać na którymś dziecku chęć dzielenia się. Wspólne korzystanie na przykład z zabawek jest cenne, uczy współpracy, jednak warto dać dziecku przestrzeń i czas na akceptację i naukę.
Jak poprawić relację z rodzeństwem?
Gdy odnosimy wrażenie, że relacje pomiędzy dziećmi trochę kuleją, a rodzeństwo, delikatnie mówiąc, nie przepada za sobą, trzeba podjąć działania, by to poprawić. Relacja z bratem czy ze siostrą jest na całe życie i warto jest w nią inwestować. Niezmiernie dużo zależy od postawy rodziców oraz ich świadomego wzmacniania więzi w rodzeństwie. To, co powinno polepszyć wzajemne stosunki, dobrze jest wprowadzić od razu:
- Pamiętanie, że pomiędzy dziećmi nie zawsze musi być po równo – ważniejsze jest kierowanie się nie tyle czasem, co potrzebami dziecka. Jedno dziecko może potrzebować więcej czułości bliskości niż drugie, a dobrym rozwiązaniem jest spędzanie chwil sam na sam z każdym dzieckiem w rodzeństwie.
- Nie porównywanie dzieci – porównywanie robi dużo złego, wzmacniając wzajemną niechęć i współzawodnictwo. Warto przyjrzeć się własnym komunikatom i zwrócić uwagę, czy nie zbyt często odwołujemy się do rodzeństwa. Lepiej skupić się na zachowaniu danego dziecka, podkreślając jego wyjątkowość.
- Nie przypisywanie dzieciom ról i nie etykietowanie ich – określanie jednego dziecka na przykład „rodzinnym artystą” może sprawić, że zamknie się drogę działania w tym obszarze rodzeństwu. Zdarza się, że brat lub siostra wycofują się, ponieważ w jakimś zakresie ich rodzeństwo jest lepsze.
- Akceptacja konfliktów między rodzeństwem – kłótnie są i będą, ważne jest, aby zachęcać dzieci do samodzielnego i wspólnego rozwiązywania ich oraz do szukania rozwiązań. Rolą rodzica jest bycie bardziej mediatorem niż sędzią.
- Pozwalanie dziecku na wyrażanie emocji, w tym negatywnych – z trudnymi emocjami, na przykład z odczuwaną zazdrością również trzeba się zmierzyć. Niejednokrotnie otwiera to przestrzeń na coś bardziej pozytywnego.
Bardzo ważne jest, aby podkreślać siłę rodziny mimo różnych faz rozwoju relacji. Raz bywa lepiej, raz trudniej. Dzieci w rodzeństwie mogą mieć odmienne zainteresowania i nie muszą lubić się ze sobą bawić. Natomiast, cenne jest przekonanie, że na brata lub siostrę zawsze można liczyć czy poprosić o pomoc.
Relacja z rodzeństwem w późniejszych latach
W życiu dorosłym relacje z rodzeństwem układają się bardzo różnie, a sytuacje i wydarzenia zmieniają ich jakość. Niemniej, wciąż warto podejmować próby, by było lepiej. Czasami potrzeba większego wysiłku, jednak pomysłów na odświeżenie więzi z rodzeństwem jest sporo:
- Wspólne przeglądanie albumów i zdjęć z dzieciństwa,
- Wspominanie czasów dzieciństwa, przytaczanie różnych historii,
- Wspólna kolacja i szczera rozmowa, uważne słuchanie o pragnieniach i marzeniach,
- Telefon w ciągu dnia z zapytaniem o samopoczucie,
- Spacer lub przejażdżka rowerowa, wspólne wyjście, przeżycie czegoś razem,
- Wspólna sesja fotograficzna, pieczenie ciastek lub obejrzenie bajki z okresu dzieciństwa.
Na dobre relacje z rodzeństwem pracuje się całe życie, będąc dzieckiem – z pomocą rodziców, w wieku dorosłym bardziej z własnej inicjatywy. Nie zawsze jest to łatwe i nie każdy może powiedzieć, że jego brat lub siostra są jego najlepszymi przyjaciółmi. Warto jednak dbać o tę więź od pierwszych chwil razem, a kiedy już pojawia się potrzeba poprawy relacji między dziećmi, warto starać się obdarzyć je zaufaniem. Dzieci najczęściej chcą się ze sobą przyjaźnić i poszukują sposobów na dobry kontakt. Oprócz dobrych wzorców potrzebują tylko swobody i zaufania (Stein A.).
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
Wspomaga naturalną odporność.
W okresie przejściowego osłabienia, do regeneracji po infekcjach.
Na wzmocnienie odporności. Uzupełnia codzienną dietę w starannie dobrane, naturalne składniki, takie...
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego
Bibliografia:
1. Faber A., Mazlish E., Rodzeństwo bez rywalizacji. Jak pomóc własnym dzieciom żyć w zgodzie , by samemu żyć z godnością.
2. Stein A., Dziecko z bliska. Zbuduj z dzieckiem szczęśliwą relację.
3. Schmidt N., Rodzeństwo jako team.
4. Galon I.O., Kadula P., Rodzeństwo – Jak dbać o relacje z rodzeństwem.
5. Stańczyk M., Rodzeństwo. Jak wspierać relacje swoich dzieci?
6. Śladkowska A., Franek Błyskawica. Jak wychować rodzeństwo i nie zwariować?