Kiedy starać się o dziecko?
Płodność człowieka uzależniona jest od wielu czynników. Jednym z nich jest też wiek. Europejki coraz później decydują się na dziecko. Według danych prezentowanych przez Eurostat w 2020 roku Polka statystycznie rodzi pierwszego potomka, mając 27,3 lat. Przeciętna mieszkanka Unii Europejskiej jeszcze później, bo mając 29,1 lat. Obserwując tendencje społeczne, obecnie wiek ten może być jeszcze późniejszy.
Przesunięcie macierzyństwa na później można tłumaczyć zmianami społeczno-obyczajowymi. Biologia jest jednak odporna na “lajfstajl” i niezmiennie sprawia, że ciało kobiety jest najbardziej gotowe na zajście w ciążę między 20 a 25 rokiem życia. Właśnie wtedy przypada apogeum płodności. Hormony płciowe u zdrowych osób są wówczas na doskonałym poziomie. W późniejszych latach zmniejsza się liczba produkowanych komórek jajowych. U ciężarnych powyżej 35 roku życia wzrasta ryzyko poronienia lub przedwczesnego porodu.
70% polskich par, które starają się o dziecko, osiąga sukces w czasie trzech miesięcy od podjęcia próby zapłodnienia. U 9% par upragniona ciąża pojawia się po roku. Jeżeli dziecka nie udaje się spłodzić przy regularnie podejmowanych próbach przez trzy lata, można mówić o niepłodności.
W jakim momencie cyklu rozpoczynać starania o dziecko?
Nim para zacznie starać się dziecko istotne jest, by kobieta dobrze poznała swój organizm i nauczyła się właściwie interpretować swój cykl miesiączkowy. Często podaje się informację, że u zdrowych kobiet cykl miesięczny trwa 28 dni. Jednak za prawidłowe uznaje się cykle trwające między 21 a 35 dni. Rzadko zdarza się, by każdy cykl był dokładnie takiej samej długości. Na jego wydłużenie lub skrócenie może wpływać wiele czynników.
Pierwszym dniem nowego cyklu miesięcznego jest krwawienie, często nazywane okresem. Zazwyczaj trwa od jednego do pięciu dni. W tym momencie estrogeny i progesteron oraz hormony przysadkowe (lutropina-LH i folikulotropina-FSH) są na niskim poziomie. W czasie menstruacji łuszczy się nabłonek (endometrium) macicy, który odbudowuje się w kolejnych etapach cyklu. W trakcie krwawienia szansa na zajście w ciążę jest niewielka.
Po zakończeniu krwawienia pojawia się faza folikularna, która trwa od 6 do 13 dnia cyklu. W tym momencie zarówno progesteron, jak i lutropina są na niskim poziomie. Rośnie natomiast poziom estrogenu. Folikulotropina jest uwalniana w pulsacyjny sposób. Odbudowuje się nabłonek macicy, a w jajniku rozwijają się pęcherzyki jajnikowe, by jeden z nich mógł dojrzeć. Nie jest to najlepszy moment do zajścia w ciążę, ale zapłodnienie jest możliwe.
W połowie cyklu (w 14 dniu) pojawia się owulacja. Na tym etapie lutropina osiąga szczytowy poziom. Wzrasta także stężenie progesteronu oraz folikulotropiny. Do jajowodu przedostaje się pęcherzyk Graffa, a znajdująca się w nim dojrzała komórka jajowa zostaje uwolniona. To właśnie ten moment jest idealny za zajście w ciążę.
Ostatnia faza cyklu miesiączkowego to faza lutealna. W książkowym cyklu trwa od 15 do 28 dnia. Progesteron i estrogeny utrzymują się na wysokim poziomie i spadają tuż przed wystąpieniem krwawienia. Folikulotropina wraca do wartości podobnych, jak w fazie folikularnej. Pęknięty pęcherzyk zamienia się w ciałko żółte, które produkuje progesteron. Jeżeli kobieta nie zajdzie w ciążę, ciałko żółte zaniknie. Na tym etapie cyklu kobieta może zajść w ciążę, ale jej szanse spadają proporcjonalnie do skracania się czasu do kolejnej menstruacji.
To lek bez recepty wskazany w odzwyczajaniu się od palenia tytoniu i zmniejszeniu głodu nikotynowego u osób, które chcą przestać palić. Celem stosowania leku DENICIT jest trwałe zaprzestanie używania produktów zawierających nikotynę. Zawiera cytyzynę, która zwiększa ok. 3-krotnie szansę na rzucenie palenia¹.
¹Hajek P et al.: Efficay of cytisine in helping smokers quit;systematic review and meta-analysis. Thorax, 2013
Kiedy współżyć, by zajść w ciążę?
By kobieta mogła zajść w ciążę, powinna współżyć bez zabezpieczenia w dni płodne. Najbardziej płodnym dniem jest ten, w którym przypada owulacja oraz poprzedzająca ją doba. Można też założyć, że cztery dni przed owulacją są stosunkowo płodne. Trzeba pamiętać też, że nawet jeżeli do niezabezpieczonego stosunku doszło w dni teoretycznie bezpłodne, zawsze jest szansa na zapłodnienie, ponieważ plemniki mogą przetrwać w drogach rodnych kobiety nawet do siedmiu dni.
By kobieta mogła dowiedzieć się, kiedy wypadają jej dni płodne, powinna uważnie obserwować swoje ciało (mierzyć temperaturę, przyglądać się wydzielinie z pochwy). Dzień owulacji wyliczyć może ze wzoru: długość cyklu – 14=dzień owulacji.
Może także skorzystać z dostępnych w internecie kalkulatorów dni płodnych, które opracowano na podstawie metody Ogino-Knausa i Holta. Musi jednak pamiętać, że wynik jest orientacyjny i nie daje ani stuprocentowej pewności, kiedy wypada owulacja, ani kiedy przypadają dni bezpłodne. Stres, infekcje, leki, zmiany w diecie i wiele innych czynników mogą sprawić, że dojdzie do wahań cyklu i stanie się on nieregularny.
By precyzyjniej określić, kiedy kobieta jajeczkuje, można skorzystać z dostępnych w aptekach (i nie tylko) testów owulacyjnych. Są proste w obsłudze i niedrogie. Wykonuje się je tak samo, jak testy ciążowe. Najlepiej zrobić je na dwa dni przed spodziewaną owulacją. Dzięki niedużej próbce moczu (najlepiej wieczornego) test sprawdza poziom hormonu luteinizującego. Trzeba pamiętać, że test nie da miarodajnego wyniku u kobiet, które borykają się z zespołem policystycznych jajników.
Różne pary mają różne podejście do tego, kiedy współżyć, by doprowadzić do wymarzonej ciąży. Niektórzy starają się współżyć codziennie. Inni zbierają siły i energię, by skumulować ją w chwili owulacji. Istnieje przekonanie, że zbyt częste uprawianie seksu obniża jakość nasienia. To mit. Naukowcy są przekonani, że liczba stosunków nie przekłada się na jakość spermy. Co prawda częste wytryski sprawiają, że plemników jest mniej, ale tak naprawdę wystarczy jeden zdrowy, ruchliwy plemnik, by mogło począć się dziecko. Eksperci sądzą również, że powstrzymywanie się do 14 dnia cyklu może spowodować niepotrzebny stres u kobiety i dyskomfort u mężczyzny. Szacuje się, że jeśli partnerzy chcą zostać rodzicami, powinni uprawiać seks co dwa-trzy dni.
Fazy księżyca i pozycja a szansa na dziecko konkretnej płci
Niektórzy są przekonani, że współżyjąc w konkretnej pozycji w odpowiedniej fazie księżyca, zapewnią sobie dziecko wymarzonej płci. To, co samo zajście w ciążę ma ze srebrną planetą wspólnego to to, że w obu przypadkach można zauważyć, jak ważna jest cykliczność. Przeświadczenie co do “zamawiania” płci potomka to teoria niepotwierdzona naukowo, choć w latach 90. forsował ją czechosłowacki lekarz, doktor Jonas. Stworzył on teorię “cyklu Jonasa”, która próbowała udowodnić, że poza biologicznym cyklem, kobieta przechodzi także “ukrytą owulację”, a faza księżyca determinuje płeć dziecka. To założenie nie doczekało się naukowego potwierdzenia i bliższe jest astrologii niż biologii.
Jak zwiększyć swoje szanse na zajście w ciąże?
Myśląc o rodzicielstwie, partnerzy nie tylko powinni skupić się na owulacji i stosunkach. Warto także odpowiednio przygotować swoje ciało, by zwiększyć szanse na zajście w ciążę i urodzenie zdrowego dziecka. Czynnikiem, który zmniejsza płodność jest nikotyna. Źle działa także alkohol i inne środki psychoaktywne. Z tego powodu już na etapie planowania ciąży warto odstawić używki – rzucić palenie i zrezygnować z alkoholu. Przymierzając się do poczęcia dobrze, by kobieta i mężczyzna zadbali o swoje zdrowie, prawidłową wagę, wystarczającą ilość snu, ruch i starali się zredukować stres.
Bibliografia:
- Łakomy M., Porozmawiajmy o demografii. Niepłodność, płodność obniżona i bezpłodność;
- https://portalstatystyczny.pl/wiek-matek-rodzacych-pierwsze-dziecko-w-krajach-ue/
- Szafranowska M., Jerzak M. Procesy starzenia się komórki jajowej a niepłodność;
- Świeściak E., Położnictwo: Wiek matki a powikłania położnicze;
- Silber S., Can having too much sex affect our chances of conception?