Łuszczyca u dzieci – co to za schorzenie?
Łuszczyca to przewlekła, zapalna choroba dermatologiczna, która przebiega z okresami zaostrzeń i wyciszenia objawów chorobowych. Choroba ta może dotykać nawet 3% populacji dorosłych. Co ciekawe, dane statystyczne pokazują, że nawet jedna trzecia przypadków łuszczycy rozpoczyna się w okresie dzieciństwa. Zapadalność na tę jednostkę dermatologiczną wśród najmłodszych szacuje się na około 0,7-2,1%. Warto dodać, że częstość występowania łuszczycy u dzieci wzrasta wraz z wiekiem. Łuszczyca u dzieci to nie tylko zmiany skórne, ale również istotne obniżenie jakości życia, co może przekładać się na codzienne funkcjonowanie w społeczeństwie i ogólny rozwój dziecka. To wszystko sprawia, że konieczne jest podjęcie skutecznego leczenia i holistyczne podejście do małego pacjenta z łuszczycą.
Łuszczyca u dzieci – przyczyny
Łuszczyca to schorzenie, które nie ma jednej, konkretnej przyczyny. Na wystąpienie tej choroby składają się zarówno czynniki genetyczne, immunologiczne i środowiskowe. Gdy jedno z rodziców choruje na łuszczycę, to ryzyko wystąpienia tej choroby u dzieci wynosi 10-20%, zaś jeśli chorują oboje rodzice – ryzyko wynosi 50-70%.
Pod kątem immunologicznym, w łuszczycy mamy do czynienia ze wzrostem stężenia niektórych cytokin, które pobudzają namnażanie się keratynocytów, czyli komórek naskórka, a to prowadzi do pojawienia się charakterystycznych wykwitów. Te same cytokiny predysponują do zaistnienia ogólnoustrojowego stanu zapalnego, który z kolei zwiększa ryzyko chorób współistniejących, o których więcej przeczytamy w kolejnych akapitach tego artykułu.
Łuszczyca u dzieci – czynniki nasilające objawy
Istnieją pewne czynniki, które mogą zapoczątkować lub predysponować do nawrotów łuszczycy. Należy do nich przede wszystkim:
● stosowanie niektórych leków – w tym glikokortykosteroidów ogólnych (doustnych, dożylnych), litu, leków przeciwmalarycznych, beta-blokerów, czy niesteroidowych leków przeciwzapalnych,
● otyłość,
● alkohol, palenie papierosów,
● okres ciąży i porodu,
● stres i czynniki emocjonalne,
● przewlekłe zapalenie migdałków, czy zatok przynosowych
● próchnica,
● infekcje – zarówno bakteryjne, jak i wirusowe,
● zakażenia grzybami drożdżopodobnymi, w tym Candida albicans, a także Malassezia spp,
● urazy mechaniczne skóry – w tym tatuaże, szczepienia, oparzenia,
● zabiegi operacyjne.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Łuszczyca u dzieci – objawy
Łuszczyca objawia się nie tylko zajęciem skóry gładkiej, ale niekiedy również zmianami w obrębie paznokci i owłosionej skóry głowy. Obraz kliniczny tego schorzenia dermatologicznego nie jest jednorodny, ponieważ wyróżniamy kilka odmian łuszczycy. Najczęstszą postacią tego schorzenia zarówno u dorosłych, jak i dzieci jest łuszczyca plackowata, która manifestuje się pojawieniem się na skórze blaszek o średnicy od kilku do kilkudziesięciu centymetrów, pokrytych srebrzystą łuską. U dzieci blaszki łuszczycowe są zazwyczaj drobniejsze, w porównaniu do populacji dorosłej, a ilość łuski jest mniejsza.
Zmiany skórne zajmują często okolice kolan, łokcie, okolicę krzyżową, a także owłosioną skórę głowy.
Należy zaznaczyć, że zmiany skórne u najmłodszych częściej lokalizują się na skórze twarzy, w tym na powiekach oraz małżowinach usznych, a także w okolicach pach, pachwin i narządów płciowych.
Częstą odmianą łuszczycy w populacji dziecięcej jest również postać drobnogrudkowa, a więc tak zwana łuszczyca wysiewna, która cechuje się wysiewem małych grudek (o średnicy poniżej 1 cm), lokalizujących się głównie na skórze tułowia.
Łuszczyca u dzieci a infekcje
Zdarza się tak, że pojawienie się pierwszych zmian łuszczycowych poprzedzone jest przejściem choroby infekcyjnej, na przykład bakteryjnego zapalenia gardła. Dotyczy to często wysiewnej postaci łuszczycy. Taki obraz kliniczny choroby wiąże się zazwyczaj z jej samoograniczającym się przebiegiem, choć nie zawsze tak się dzieje.
Łuszczyca u niemowląt
Zmiany łuszczycowe u najmłodszych pacjentów mogą wyglądać nieco inaczej, niż u dzieci starszych, co wynika z odrębności dotyczącej budowy skóry w różnych grupach wiekowych. U niemowląt częściej obserwujemy zmiany o charakterze rumieniowo-wysiękowym, niż grudkowym. W tej grupie wiekowej zmiany bardzo często lokalizują się w okolicy anogenitalnej, co określane jest jako łuszczycowe, pieluszkowe zapalenie skóry.
Łuszczyca u dzieci – zmiany na paznokciach
Szacuje się, że nawet u jednej trzeciej dzieci chorujących na łuszczycę pojawią się charakterystyczne zmiany w obrębie płytek paznokciowych. Zaliczamy do nich między innymi:
● tak zwane plamy olejowe – są to grudki podpaznokciowe, które przypominają żółte plamy na paznokciach,
● objaw naparstka – są to punkcikowate zagłębienia w płytce paznokciowej,
● nadmierne rogowacenie podpaznokciowe,
● bruzdowanie podłużne paznokci,
● nadmierna kruchość paznokci,
● zmiany zabarwienia płytki paznokciowej,
● onycholiza – a więc oddzielenie wolnego brzegu paznokcia od łożyska.
Warto zaznaczyć, że obecność zmian w obrębie paznokci wiąże się z wyższym ryzykiem rozwoju łuszczycowego zapalenia stawów.
Z ektoiną
prosto z natury
Balsam z ektoiną do stosowania już od 1. dnia życia. Dla skóry wrażliwej, suchej i atopowej.
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
Idealny sposób na pielęgnacje ust poza domem.
O działaniu nawilżającym i ochronnym
Łuszczyca u dzieci jako schorzenie internistyczne
Należy wyraźnie zaznaczyć, że łuszczyca to nie tylko choroba skóry, ale schorzenie ogólnoustrojowe o etiologii zapalnej. Zauważono, że pacjenci z łuszczycą mają większe ryzyko zachorowania na niektóre schorzenia współistniejące, a mianowicie na:
● schorzenia zapalne stawów, w tym łuszczycowe zapalenie stawów i młodzieńcze idiopatyczne zapalenie stawów, objawiające się przede wszystkim obrzękami i bolesnością w obrębie stawów oraz ograniczeniem ruchomości i sztywnością,
● zespół metaboliczny, w tym insulinooporność, nadciśnienie tętnicze, hipertrójglicerydemia i hipercholesterolemia,
● choroby układu krążenia,
● nieswoiste choroby zapalne jelit – a więc choroba Leśniowskiego-Crohna i wrzodziejące zapalenie jelit,
● otyłość – szacuje się, że otyłość dotyka około 7% dzieci z łuszczycą,
● zaburzenia psychiatryczne, w tym depresja i zaburzenia lękowe.
Warto dodać, że chorzy na łuszczycę są bardziej narażeni na uzależnienie od alkoholu, leków czy też zaburzenia żywienia.
Łuszczyca u dzieci – diagnostyka
Rozpoznanie łuszczycy można podstawić na podstawie obrazu klinicznego, a więc objawów, jakie prezentuje pacjent. Pomocna jest również dermatoskopia, a więc oglądanie skóry w powiększeniu, z wykorzystaniem dermatoskopu. W wątpliwych przypadkach, gdy rozpoznania nie można postawić na podstawie objawów chorobowych, możliwe jest pobranie wycinka skóry do badania histopatologicznego. Taki wycinek jest oceniany pod mikroskopem przez patologa, który potwierdzi lub też nie istnienie typowych dla łuszczycy cech histopatologicznych.
Leczenie łuszczycy u dzieci
Sposób leczenia łuszczycy u dzieci zależy przede wszystkim od nasilenia stanu chorobowego, wieku dziecka, ale także lokalizacji zmian skórnych. Przy łagodniejszych postaciach choroby wystarczające jest leczenie miejscowe (maści, kremy), zaś przy bardziej zaawansowanym przebiegu choroby konieczne może okazać się włączenie leczenia ogólnego.
Leczenie miejscowe łuszczycy u dzieci
W leczeniu miejscowym łuszczycy u najmłodszych znajduje zastosowanie wiele preparatów, a wybór konkretnego zależy między innymi od lokalizacji zmian. Jakie leki miejscowe stosuje się u dzieci? Należy tutaj wymienić:
● preparaty zawierające mocznik, kwas salicylowy oraz kwas mlekowy – mają one działanie złuszczające, co wykorzystuje się w niwelowaniu łuski. Należy zaznaczyć, że kwas salicylowy nie powinien być stosowany u dzieci poniżej 2 roku życia, ze względu na duże wchłanianie i możliwość skutków ogólnoustrojowych takiego działania, stężenie maści z kwasem salicylowym powinno być odpowiednio dobrane do wieku dziecka,
● cygnolina (antralina) – ogranicza liczbę mitoz w obrębie keratynocytów przez co ogranicza ich proliferację. Należy zaznaczyć, że cygnolina może mieć działanie drażniące, co sprawia, że nie powinna być stosowana w okolicach wyprzeniowych (m.in. w pachwinach, pod pachami), na skórę twarzy, a także szyję,
● miejscowe inhibitory kalcyneuryny (mIK) – a więc takrolimus i pimekrolimus – są to substancje wykazujące działanie przeciwzapalne, które nie wiążą się z występowaniem powikłań charakterystycznych dla preparatów sterydowych. Substancje te stosowane są w konkretnych lokalizacjach na ciele, takich jak twarz, szyja, narządy płciowe, czy też okolice wyprzeniowe. Podczas stosowania tych leków konieczna jest odpowiednia ochrona przeciwsłoneczna.
● połączenie leku sterydowego (betametazonu) z analogiem witaminy D – tego rodzaju połączenie to miejscowe leczenie pierwszego rzutu w przypadku łuszczycy u dorosłych, zgodnie z wytycznymi dermatologicznymi, tego rodzaju terapię możemy zastosować również u dzieci powyżej 12 roku życia.
Łuszczyca u dzieci a emolienty i emolienty plus
Pomocniczo w terapii zmian łuszczycowych zastosowanie znajdują również emolienty, a więc specjalne produkty dermokosmetyczne, które zawierają w swoim składzie między innymi substancje nawilżające oraz wspierające barierę naskórkową. Na rynku dostępne są również tak zwane emolienty plus, które oprócz klasycznych substancji, zawierają także składniki wykazujące dodatkowe działanie – na przykład właściwości przeciwzapalne, przeciwświądowe, czy też regulujące mikrobiom skóry. Jedną z substancji, jaką możemy znaleźć w emolientach plus jest ektoina, która wykazuje silne działanie nawilżające, ale również przeciwzapalne, co sprawia, że może wspomagać leczenie schorzeń zapalnych skóry, w tym łuszczycy. Oczywiście, należy mieć świadomość, że emolienty w tym przypadku nie mogą zastąpić klasycznej terapii przeciwłuszczycowej, jednak ich właściwości pozwalają na szybszą regenerację skóry oraz poprawę jej nawilżenia.
Łuszczyca u dzieci – fototerapia i leczenie ogólne
Przy dużym nasileniu choroby leczenie miejscowe może okazać się niewystarczające. W takiej sytuacji z pomocą przychodzi fototerapia, a przede wszystkim wąskozakresowe promieniowanie UVB 311 nm, a także leczenie ogólne, w tym leki stosowane doustnie.
W leczeniu ogólnym łuszczycy u dzieci zastosowanie znajduje przede wszystkim:
● cyklosporyna – lek immunosupresyjny, a więc “wyciszający” układ immunologiczny,
● metotreksat – również będący lekiem immunosupresyjnym,
● retinoidy doustne, w tym acytretyna.
Należy wyraźnie podkreślić, że włączenie leków ogólnych wymaga wykonania badań laboratoryjnych, wykluczających ewentualne przeciwwskazania do zastosowania konkretnej terapii. Dziecko leczone ogólnie wymaga ścisłego monitorowania, wykonywania kontrolnych badań laboratoryjnych oraz stałej opieki doświadczonego lekarza dermatologa.
Przy braku skuteczności leczenia ogólnego, wystąpieniu działań niepożądanych związanych z leczeniem, które uniemożliwiają kontynuowanie terapii lub przy istnieniu przeciwwskazań do takiego leczenia, możliwe jest włączenie leczenia biologicznego, co możliwe jest w specjalistycznych ośrodkach dermatologicznych.
Podsumowując, łuszczyca to przewlekłe schorzenie dermatologiczne, które dotyka również dzieci. Współczesna medycyna daje nam jednak wiele metod leczenia tej choroby, co sprawia, że poprawie ulega nie tylko stan skóry najmłodszych, ale również ich jakość życia. Jeżeli na skórze naszego dziecka pojawiają się zmiany mogące sugerować łuszczycę – konieczna jest wizyta u dermatologa.
Bibliografia:
- J. Narbutt i inni, Łuszczyca u dzieci. Rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Część 1, Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2021, 108, 239–257,
- D. Purzycka-Bohdan i inni, Leczenie łuszczycy u dzieci, Dermatologia po Dyplomie, 2016/05,
- L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022,
- L. Bolognia i inni, Fourth Edition Dermatologia, Medipage, Warszawa 2022.