To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.UNICEF alarmuje: wskaźnik wyszczepialności na odrę w Polsce spadł poniżej bezpiecznego progu 95%
Obecnie, w 2024 roku obserwuje się znaczący wzrost zachorowań na odrę wśród populacji Polski. Dane Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego Państwowego Zakładu Higieny – Państwowego Instytutu Badawczego (NIZP PZH – PIB) wskazują, że w całym 2023 roku na odrę zachorowało 36 osób. Były to głównie dzieci do 10 roku życia. Według danych Zakładu Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru NIZP PZH – PIB tylko w pierwszym półroczu 2024 roku, w okresie 1.01.2024-15.07.2024 odrę wykryto aż u 232 osób. Jest to ogromny wzrost zachorowań na odrę w stosunku do roku poprzedniego, a na ten moment nie wiemy, jak sytuacja będzie wyglądała na koniec bieżącego roku. Epidemiolodzy apelują o wdrożenie prac mających na celu poprawę wyszczepialności społeczeństwa.
W dniu 16 lipca 2024 roku został opublikowany raport UNICEF, dotyczący wskaźnika wyszczepienia społeczeństwa polskiego na odrę. Niestety współczynnik ten nie przedstawia się korzystnie dla utrzymania odporności populacyjnej w Polsce. Według UNICEF pierwszą dawkę szczepionki przeciw odrze, śwince i różyczce (MMR) podano 91% dzieci, a drugą dawkę otrzymało już tylko 77% dzieci.
Do powyższych doniesień odniósł się Narodowy Instytut Zdrowia Publicznego PZH – PIB, konkretyzując dane na temat stanu zaszczepienia dzieci. Według podanych dokładnych danych:
- W 2022 roku pierwszą dawkę szczepionki przyjęło 90,9% dzieci, które urodziły się w 2020 roku i 93,7% dzieci, które urodziły się w 2019 roku.
- W 2022 roku drugą dawkę szczepionki podano 98,6% dzieci, które ukończyły 10. rok życia, ale jeśli chodzi o dzieci w 7. roku życia, drugą dawkę szczepionki przeciwko odrze otrzymało tylko 77,4% dzieci kwalifikujących się do szczepienia.
Ponadto z danych wynika, że w 2023 roku padł rekord dotyczący odmowy szczepienia dzieci. Rodzice nie stosują się do zaleceń dotyczących szczepień, a epidemiolodzy biją na alarm: tak źle nie było od dwóch dekad – odnotowano aż 87 344 odmowy zaszczepienia dziecka. Ten trend niestety jest zagrożeniem dla zdrowia publicznego.
Jakie są objawy odry?
Odra (łac. Morbilli) to jedna z najbardziej zaraźliwych chorób wirusowych. Wywołuje ją ludzki wirus RNA z rodziny Paramyxoviridae, zwany wirusem odry. Do zakażenia dochodzi drogą powietrzno-kropelkową. Objawem różnicującym odrę od innych wirusowych chorób wysypkowych jest występowanie plamek Koplika. Pojawiają się one wewnątrz jamy ustnej – po wewnętrznej stronie policzków, w okolicy trzonowców. Plamki te mają sinawy, biało-niebieski kolor i mocno odcinają się od zaczerwienionego podłoża, na którym występują.
Ponadto zachorowanie na odrę niesie za sobą pojawienie się także innych objawów, takich jak:
- wysoka gorączka,
- zstępująca wysypka na ciele,
- kaszel,
- bolesność okolic oczu,
- światłowstręt,
- nieropne zapalenie spojówek,
- nieżyt nosa.
Początek rozwoju choroby, podczas którego obserwuje się objawy zbliżone do silnego zapalenia górnych dróg oddechowych, nazywa się okresem prodromalnym. Charakterystyczne dla odry jest występowanie uogólnionej wysypki przez co najmniej trzy dni, która zbiega się w czasie z wystąpieniem wysokiej gorączki i może występować razem z objawami zapalenia górnych dróg oddechowych.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Zachorowanie na odrę – prawidłowe rozpoznanie
Odra jest chorobą stosunkowo trudną do prawidłowego zdiagnozowania. Wynika to z jej możliwego łagodnego przebiegu, z nietypowych objawów zwiastujących, a także z tego, że zapadalność na odrę w ciągu ostatnich dwudziestu lat była stosunkowo niewielka dzięki dobremu współczynnikowi wyszczepialności społecznej. Zdarzają się również błędy diagnostyczne, wówczas nieświadomy chory może zarażać kolejne osoby.
Jeżeli objawy chorobowe u pacjenta sugerują odrę, wówczas lekarz powinien sklasyfikować pacjenta jako przypadek możliwy. Wówczas kolejnym krokiem jest zazwyczaj rozszerzenie wywiadu epidemiologicznego i bardzo dokładne wypytanie pacjenta o ewentualny kontakt z osobą chorą na odrę. W przypadku klasyfikacji pacjenta jako przypadek możliwy lub prawdopodobny, lekarz ma obowiązek zgłosić ów przypadek do powiatowej stacji sanitarno-epidemiologicznej. By potwierdzić diagnozę, należy zlecić również wirusologiczne bądź serologiczne badania diagnostyczne.
Powszechne szczepienia przeciwko odrze – kiedyś i dziś
Realizację programu powszechnych szczepień przeciw odrze rozpoczęto w naszym kraju w 1975 roku. Wcześniej w Polsce rozpoznawano rocznie 70 000-140 000 przypadków zachorowań na odrę w latach nie epidemicznych, a nawet do 200 000 przypadków zachorowań na odrę w latach epidemicznych. Obowiązkowy program szczepień objął dzieci w 13-15 miesiącu życia i początkowo podawano jedną dawkę szczepionki przeciw odrze.
W 1991 roku wprowadzony został obowiązek szczepienia dzieci w 8. roku życia drugą dawką szczepionki. Od lat 90. XX w. następowało jeszcze kilka zmian dotyczących przesunięcia podania drugiej dawki szczepionki przeciw odrze tak, by była ona jak najbardziej skuteczna. W 2004 roku szczepionkę przeciwko odrze zastąpiono skojarzonym preparatem przeciw odrze, śwince i różyczce. W 2019 roku ustalono przesunięcie podania drugiej dawki z 10 roku życia dziecka na 6 rok życia.
W latach 1998-2017 zachorowalność na odrę była marginalna, a obserwowane sporadycznie ogniska tej choroby uwidoczniły się w społecznościach odmawiających szczepień.
Ostatnie dziesięciolecie przyniosło wzrost zachorowań na odrę. Wynika to w dużej mierze z aktywizacji środowisk antyszczepionkowych, ale ma swoje źródła również we wzmożonej, postpandemicznej migracji ludności, a także tej związanej z wojnami i poszukiwaniem stabilności polityczno-gospodarczej. Napływ ludności z krajów słabiej wyszczepionych przyczynia się do wzrostu zachorowań również na terenie Polski. Innym czynnikiem, mogącym wpływać na zwiększenie liczby zachorowań są podróże do krajów słabiej rozwiniętych, o niższym współczynniku wyszczepienia.
Odra – jak zapobiegać jej rozprzestrzenianiu się?
Obecna sytuacja związana ze wzrostem zachorowań na odrę w Polsce i w Europie może stanowić wyzwanie – przede wszystkim dla ochrony zdrowia. Główny Inspektor Sanitarnystwierdził, że konieczna będzie szeroko zakrojona kampania edukacyjna skierowana do rodziców, która ma ich uświadamiać, jakie są zagrożenia wynikające z odmowy szczepienia dzieci.
Ponadto planowane jest stworzenie elektronicznej karty szczepień, w której miałyby figurować wszystkie dane na temat wykonanych szczepień – obowiązkowych i zalecanych. Minister Zdrowia zaznacza, że wszystkie te działania będą miały na celu edukowanie rodziców i propagowanie wśród nich wiedzy na temat korzyści wynikających ze szczepień, a nie karanie ich.
Podsumowanie
Aby chronić siebie i innych przed zachorowaniem na choroby zakaźne warto się szczepić. Skojarzona szczepionka przeciwko odrze, śwince i różyczce, zastosowana w dwóch dawkach skutecznie wypracowuje w organizmie odporność na całe życie. Za osobę odporną na wirus odry, świnki lub różyczki uznaje się również osobę, która przechorowała daną chorobę i ma to potwierdzone testem laboratoryjnym.
Bibliografia:
- Bojarska M., Domańska N., Brzyska A., Bogucka J., Wilczek N., Piecewicz-Szczęsna H., Odra. Choroba, która powraca, Journal of Education, Health and Sport. 2022;12(9):273-287.
- Wysocki J., Profilaktyka odry, świnki i różyczki – szczepienie budzące wiele kontrowersji, Monografie Po Dyplomie, 02.2020.
- Zakład Epidemiologii Chorób Zakaźnych i Nadzoru NIZP PZH – PIB Departament Przeciwepidemiczny i Ochrony Sanitarnej Granic GIS, Zachorowania na wybrane choroby zakaźne w Polsce od 1 stycznia do 15 lipca 2024 r. oraz w porównywalnym okresie 2023 r., [dostęp online]