Ospa a odra – podobieństwa
Ospa, odra, brzmi podobnie? Tak, ale to nie jedyny powód, dla którego łatwo je pomylić. Obie zaliczane były do grupy chorób zakaźnych wieku dziecięcego, od czego obecnie się odchodzi, ponieważ na odrę i ospę zapadają coraz częściej dorośli. Obie też są wywoływane przez wirusy, przenoszone drogą kropelkową czy też poprzez kontakt z zakażoną osobą lub skażonym przedmiotem.
Zarówno wirusy ospy wietrznej i półpaśca (VZV), jak i wirusy odry, wnikają do organizmu przez górne drogi oddechowe i/lub spojówki. Namnażając się, powodują objawy ogólnoustrojowe – gorączkę, osłabienie i inne dolegliwości grypopodobne, a do tego także wysypkę. Okres wylęgania i zakaźności w przypadku obu tych chorób jest dość długi. Wynosi ponad tydzień i jest to czas, w którym chory powinien przebywać w izolacji, aby nie zarazić innych osób ze swojego otoczenia. Ryzyko zachorowania po kontakcie z chorym na odrę, jak i ospę wietrzną, jest bardzo wysokie, zwłaszcza u dzieci, które nie nabyły trwałej odporności.
Odra i ospa to:
- ostre zakażenie wirusowe,
- choroby wysoce zakaźne,
- choroby przebiegające z gorączką i wysypką.
Przeczytaj także: Infekcje wirusowe u niemowląt
Ospa a odra – różnice
Chociaż pomiędzy ospą a odrą jest sporo podobieństw, to zupełnie dwie różne choroby. Przyjrzyjmy się im bliżej.
Objawy i przebieg odry
Odrę wywołują wirusy odry, pochodzące z rodziny paramyksowirusów, do której należą też m.in wirusy paragrypy, świnki i RSV. Wirusy odry są względnie stabilne i do tej pory wyodrębniono około 21 serotypów, które wywołują chorobę zakaźną o podobnym przebiegu.
Wirusy odry wnikają, podobnie jak wirusy ospy, przez nabłonek dróg oddechowych i spojówki. Namnażają się w węzłach chłonnych i tkankach limfatycznych, po czym przenikają do krwi, czego skutkiem jest zakażenie komórek całego organizmu. To proces, który w tym przypadku trwa około 10 dni, a więc do czasu wystąpienia pierwszych objawów:
- wysokiej gorączki, nawet do 40℃,
- suchego kaszlu,
- nasilonego kataru,
- a niekiedy także zapalenia spojówek i światłowstrętu, jadłowstrętu, biegunki i uogólnionego powiększenia węzłów chłonnych.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.W dalszej kolejności pojawiają się inne symptomy, w tym widoczne na wewnętrznej stronie policzków plamki Koplika. To szarobiaławe liczne grudki zlokalizowane na śluzówce jamy ustnej w pobliżu zębów przedtrzonowych (czwórek i piątek), które są uznawane za typowy (choć nieobowiązkowy) objaw odry.
Ich wystąpienie poprzedza o 1-2 dni osutkę (zmiany skórne, wysypka). Wysypka przy odrze to ciemnoczerwone, a niekiedy nawet ciemnofioletowe, zlewające się ze sobą plamki i grudki, które najpierw pojawiają się na nieowłosionej skórze głowy, a następnie oblewają tułów i kończyny. Wysypka znika w przeciągu tygodnia, w takiej samej kolejności, w jakiej się pojawiła. Wówczas chory, czy raczej ozdrowieniec, już nie zaraża. Organizm pokonał patogen i stopniowo w ciągu 2-3 tygodni pozbywa się cząstek wirusa.
Objawy i przebieg ospy wietrznej
Ospę wietrzną wywołują wirusy VZV – varicella zoster virus, które wraz z wirusem opryszczki pospolitej należą do rodziny herpeswirusów (a dokładniej alfa-herpeswirusów). VZV wnikają do organizmu przez nos i usta, a czasem także spojówki oczu, przenikają do okolicznych węzłów chłonnych, a następnie wątroby i śledziony, gdzie się replikują.
Po zakażeniu komórek nabłonka skóry i błon śluzowych, utajają się, aby po latach, w sprzyjających warunkach, reaktywować się i wywołać półpasiec – co, jeśli następuje, to najczęściej w wyniku czynników osłabiających układ odpornościowy i/lub w 8. dekadzie życia.
Pierwsze objawy ospy pojawiają się przeważnie jakieś 2 tygodnie od momentu wniknięcia wirusa do organizmu. To dolegliwości grypopodobne:
- podniesiona temperatura ciała,
- złe samopoczucie,
- bóle głowy, mięśni,
- zapalenie gardła,
- nieżyt nosa,
- słaby apetyt,
- a niekiedy też przejściowe zaczerwienienie skóry, bóle brzucha, rzadziej biegunka.
W dalszej kolejności na całym ciele pojawia się swędząca wysypka. To tzw. osutka pęcherzykowa, którą tworzą 5-10 mm plamki z niewielkimi pęcherzykami wypełnionymi najpierw przejrzystym, a potem mętnym płynem. Podobnie jak w przebiegu odry, wysypka przy ospie ma charakter „schodzący”. Pojawia się na skórze głowy, w tym owłosionej, potem obejmuje tułów, a następnie ramiona i kończyny. U niektórych jest też na błonie śluzowej jamy ustnej i gardła, a nawet spojówkach i rogówkach oczu. Po 2-3 dniach wysypka zamienia się w krostki, które po kolejnych 3-4 dniach samoistnie odpadają, nie pozostawiając po sobie żadnego śladu. Pod warunkiem, że ospa przebiega bez powikłań.
Odra a ospa – podsumowanie
Różnic pomiędzy ospą a odrą jest wiele. Każdą z tych chorób wywołuje inny wirus, każda ma też inny przebieg. Choć w obu przypadkach dochodzi do wzrostu temperatury ciała, wysoka gorączka jest typowa dla odry. Typowa jest dla niej również charakterystyczna wysypka – plamista, która w pierwszej kolejności pojawia się na nieowłosionej skórze głowy. Mimo tego iż osutka w przebiegu obu tych chorób oblewa prawie całe ciało, można dość łatwo je rozróżnić. Wysypka przy odrze zlewa się niemal w jedną wielką ciemnoczerwoną plamę. Natomiast wysypka przy ospie jest:
- po pierwsze, pęcherzykowa,
- po drugie, swędząca,
- po trzecie, jak „rozgwieżdżone niebo” – plamki nie zlewają się, są wyraźnie od siebie oddzielone.
Znaczącą różnicą jest również to, że w odróżnieniu od ospy, na odrę można zachorować tylko raz. Ponadto po przebytej ospie utajony wirus może się reaktywować, wywołując półpasiec.
Może zainteresować Cię również: Choroby zakaźne skóry u dzieci – odra i ospa wietrzna
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Choroby zakaźne [w:] Interna Szczeklika. Mały podręcznik 2019\2020, Medycyna praktyczna, Kraków 2019
A. M. Marvin, Varicella-zoster virus, Varicella-zoster virus – PubMed (nih.gov)
A. Częścik i wsp., Wirus odry – reakcje odpornościowe związane z naturalnym zakażeniem oraz odpowiedzią poszczepienną, Postępy Mikrobiologii, 2011, 50/3