To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Paciorkowiec u dzieci – co to za patogen?
Paciorkowiec, nazywany też od łacińskiej nazwy streptokokiem (łac. Streptococcus), jest bakterią Gram-dodatnią, która tworzy ogromną grupę drobnoustrojów. Poszczególne jego typy sklasyfikowano, nadając im kolejne nazwy alfabetu, zaczynając od A i kończąc na O – co pokazuje ich liczebność i różnorodność.
Większość paciorkowców nie stanowi dla nas zagrożenia, ale są i takie, które powodują poważne choroby, groźne zwłaszcza dla dzieci. Spośród niebezpiecznych paciorkowców wymienić trzeba przede wszystkimpneumokoki, odpowiedzialne za dwoinkowe zapalenie płuc, a także sepsę.
W populacji pediatrycznej rozpoznaje się choroby wywołane głównie przez cztery rodzaje paciorkowców. Są to:
- paciorkowce alfa-hemolizujące typu A – Streptococcus pneumoniae, tzw. pneumokoki, kolonizują się głównie w nosie i gardle, mogą wywołać zapalenie ucha środkowego, dwoinkowe zapalenie płuc, także sepsę;
- paciorkowce alfa-hemolizujące typu A – Streptococcus viridans, tzw. paciorkowce zieleniejące, kolonizują mikroflorę jamy ustnej człowieka i mogą wywoływać próchnicę i ropnie okołozębowe;
- paciorkowce beta-hemolizujące typu A – Streptococcus pyogenes, tzw. paciorkowce ropotwórcze, obecne w nosogardle, odpowiadają za częstą wśród dzieci anginę ropną i szkarlatynę;
- paciorkowce beta-hemolizujące typu B – Streptococcus agalactiae, tzw. paciorkowiec bezmleczności, występuje w układzie pokarmowym, moczowym i rodnym, groźny zwłaszcza w okresie ciąży i noworodkowym.
Paciorkowce różnego typu mogą kolonizować florę bakteryjną:
- dróg oddechowych,
- układu pokarmowego,
- skóry,
- układu moczowo-płciowego.
To, czy będą szkodzić, zależy od stopnia kolonizacji, który pod wpływem różnych czynników może się zmieniać na naszą niekorzyść. Jednym z tych czynników jest spadek odporności typowy dla okresu jesienno-zimowego. To w tym czasie wzrasta liczba zakażeń paciorkowcowych u dzieci, szczególnie tych, które wywołuje Streptococcus pyogenes, czyli paciorkowiec beta-hemolizujący typu A.
Streptococcus pyogenes – paciorkowiec beta-hemolizujący typu A
Streptococcus pyogenes, czyli paciorkowiec beta-hemolizujący jest częstą przyczyną zakażeń w obrębie górnych dróg oddechowych u dzieci. Wywołuje anginę (zapalenie gardła i migdałków) oraz kilka innych chorób. Ze względu na objawy, które im towarzyszą, paciorkowiec ten bywa określany jako „ropotwórczy”.
Szacuje się, że około 10-20% ludzi na świecie może być nosicielami Streptococcus pyogenes, przy czym kolonizacja tego paciorkowca u dzieci jest częstsza niż u dorosłych. Nosicielstwo nie zawsze oznacza chorobę. Zdarza się, że mimo tego, iż paciorkowce zasiedlają mikroflorę dróg oddechowych, nie wywołują żadnych dolegliwości. Musimy jednak wiedzieć, że bezobjawowi nosiciele mogą zarazić osoby zdrowe, niebędące nosicielami S. pyogenes. Dochodzi do tego drogą kropelkową i w bezpośrednim kontakcie.
Co istotne, paciorkowce ropotwórcze są bardzo wrażliwe na penicylinę. Wdrożenie antybiotyku pozwala na wyeliminowanie patogenu (i zakaźności) już w 24 godziny. Ponadto te patogeny giną pod wpływem wysokiej temperatury i środków dezynfekcyjnych.
Paciorkowiec w gardle i w nosie – najczęstsze choroby u dzieci
Obecność paciorkowca w gardle u dziecka może spowodować wiele różnych chorób górnych dróg oddechowych. Najczęstszą, ale nie jedyną, jest angina ropna. Zakażenia paciorkowcowe mają to do siebie, że często wywołują wysoką gorączkę. Powodują też zmiany ropne na błonie śluzowej.
Zapalenie gardła i migdałków podniebiennych – angina paciorkowcowa
Na anginę paciorkowcową dzieci zapadają szczególnie często w okresie od późnej jesieni do wczesnej wiosny. Do zakażenia przeważnie dochodzi na drodze kropelkowej, gdy dziecko ma kontakt z kimś zakażonym lub bezobjawowym nosicielem (to często są rodzice i starsze rodzeństwo).
Choroba rozwija się szybko. Paciorkowiec w gardle wylęga się od 1 do 4 dni, powodując nagły, bardzo silny ból podczas połykania, a do tego wysoką gorączkę. Przez to angina ropna jest chorobą męczącą i dokuczliwą. Najbardziej narażone na nią są dzieci w wieku 5-15 lat.
Objawy anginy:
- ból gardła nasilający się przy przełykaniu,
- wysoka temperatura przekraczająca 38 stopni C.,
- powiększenie i tkliwość węzłów chłonnych szyjnych,
- białawy nalot na migdałkach,
- brak kaszlu.
Szkarlatyna – płonica paciorkowcowa
Bardzo podobne objawy występują przy szkarlatynie (płonicy). To choroba również wywołana przez paciorkowce beta-hemolizujące typu A, atakujące zwłaszcza dzieci w wieku szkolnym i przedszkolnym. Szkarlatyna od anginy ropnej różni się tym, że w drugiej dobie choroby powoduje drobnoplamistą wysypkę, która zanika po kilku dniach, pozostawiając delikatnie łuszczącą się, suchą skórę.
Objawy szkarlatyny:
- ból gardła nasilający się przy przełykaniu,
- wysoka temperatura przekraczająca 38 stopni C.,
- powiększenie i tkliwość węzłów chłonnych szyjnych,
- żywoczerwone gardło i nalot na migdałkach,
- drobnoplamista wysypka, pojawiająca się w 2. dobie choroby.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Ostre bakteryjne zapalenie zatok przynosowych
Ostre bakteryjne zapalenie nosa i zatok przynosowych u dzieci przeważnie jest powikłaniem infekcji wirusowej. W takiej sytuacji dochodzi do nadkażenia bakteryjnego, powstałego w wyniku zwiększonej kolonizacji danego szczepu bakterii, w tym paciorkowców Streptococcus pneumoniae, a niekiedy też Streptococcus pyogenes.
Ostre bakteryjne zapalenie zatok rozpoznaje się, gdy objawy infekcji, które zwykle łagodnieją około 5. dnia, nie ustępują bądź zaczynają się nasilać. Żółty katar, niedrożny nos oraz kaszel, który nasila się w nocy, mogą sugerować, że doszło do nadkażenia bakteryjnego zatok i potrzebny będzie antybiotyk.
Objawy bakteryjnego zapalenia zatok:
- nieustępowanie objawów infekcji wirusowej przez 5-10 dni,
- katar, niedrożność nosa, kaszel nasilający się w nocy,
- mowa nosowa i chrapanie,
- bóle głowy i twarzy.
Ostre zapalenie ucha środkowego
Paciorkowce u dzieci mogą doprowadzić też do rozwoju ostrego zapalenia ucha środkowego. Dotyczy to zwłaszcza najmłodszych – niemowląt i maluchów do trzeciego roku życia, które ze względów anatomicznych są podatne na infekcje w obrębie narządu słuchu. Oprócz warunków anatomicznych – dzieci mają krótsze i węższe ucho środkowe – czynnikiem sprzyjającym są tu częste infekcje wirusowe.
Ostre zapalenie ucha środkowego objawia się w sposób bardzo dotkliwy, powoduje silny ból ucha, nieprzyjemne uczucie pulsowania, czasem też zaburzenia słuchu. Do tego może dojść gorączka, osłabienie i ogólnie złe samopoczucie.
Leczenie zakażeń paciorkowcowych u dzieci
Do leczenia infekcji wywołanych przez paciorkowce u dzieci i dorosłych zwykle stosuje się antybiotyki z grupy penicylin. Antybiotykoterapię należy prowadzić do końca, mimo iż eliminuje patogen w ciągu doby i pozwala poczuć się dużo lepiej. Przerwanie leczenia przyczynowego może przyczynić się do nawrotu choroby. Stosując antybiotyk, warto pamiętać o osłonie jelitowej i podawać dziecku probiotyki zarówno te w kapsułkach, jak i te w postaci jogurtów i kiszonek.
Do tego włącza się leczenie objawowe, które pozwala złagodzić dolegliwości, wypocząć i szybciej odzyskać siły.
W leczeniu objawowym anginy czy szkarlatyny ważne miejsce zajmują preparaty łagodzące ból gardła. Wśród nich jest m.in.:
- spray z koloidem srebra, który ogranicza namnażanie chorobotwórczych drobnoustrojów oraz mentolem, który łagodzi ból gardła i podrażnienia;
- pastylki do ssania z wyciągiem z porostu islandzkiego, który działa powlekająco na podrażnioną śluzówkę gardła,
- roztwór do płukania jamy ustnej i gardła z diklofenakiem, który łagodzi objawy stanu zapalnego śluzówki.
Ponadto w miarę potrzeb stosuje się leki przeciwbólowe i przeciwgorączkowe. Zawsze należy pamiętać, aby dobierać środki leczenia adekwatnie do wieku dziecka, a przed podaniem jakiegokolwiek produktu trzeba zapoznać się z informacjami zamieszczonymi w ulotce.
Bezobjawowe nosicielstwo paciorkowca u dzieci
Bezobjawowe nosicielstwo paciorkowców, szczególnie Streptococcus pyogenes, jest zjawiskiem powszechnym u dzieci, które może stanowić wyzwanie diagnostyczne i epidemiologiczne.
Bezobjawowe nosicielstwo oznacza, że dziecko jest zakażone bakteriami, ale nie wykazuje żadnych klinicznych objawów infekcji. W takich przypadkach paciorkowiec obecny w gardle lub migdałkach nie będzie wywoływał objawów chorobowych typowych dla anginy. Bezobjawowy nosiciel staje się nieświadomym źródłem zakażenia dla innych, w tym dla innych dzieci w szkole czy przedszkolu.
Co ważne, nosicielstwo paciorkowca nie jest trwałe – bakteria może pozostawać w organizmach dzieci przez okres kilku tygodni, a potem być eliminowana bez konieczności leczenia.
Mimo to, bezobjawowe nosicielstwo paciorkowca może także stanowić punkt wyjścia do późniejszego rozwoju infekcji, takich jak zapalenie gardła, zwłaszcza u dzieci, które mają osłabiony układ odpornościowy. Dlatego u małych pacjentów z nawrotowymi infekcjami dróg oddechowych lekarze często zalecają wykonanie wymazu z gardła, aby wykryć obecność paciorkowca, nawet jeśli dziecko nie wykazuje objawów.
W przypadku stwierdzenia nosicielstwa paciorkowca zwykle nie wprowadza się leczenia antybiotykowego, chyba że dziecko zacznie wykazywać objawy choroby – wtedy przepisuje się antybiotyk, osłonę jelitową i produkty łagodzące objawy infekcji bakteryjnej.
Lek bez recepty w postaci roztworu do płukania jamy ustnej i gardła. Substancją aktywną DICLOSTIMU jest diklofenak sodowy będący niesteroidowym lekiem przeciwzapalnym (NLPZ). Podczas stosowania miejscowego w stanach zapalnych błony śluzowej jamy ustnej i gardła diklofenak wykazuje działanie przeciwbólowe i przeciwzapalne.
Bibliografia:
Interna Szczeklika, pod red. P. Gajewskiego, Medycyna Praktyczna, Kraków 2020
A. Curatola i wsp., Diagnosis and Treatment of Group A Streptococcal Pharyngitis in Children, https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/38852075/
N. P. Boedehha i wsp., Group A streptococcal disease in paediatric inpatients: a European perspective, https://pmc.ncbi.nlm.nih.gov/articles/PMC9709363/