- Wada ta może być wrodzona, jednak częściej przyczyna leży w niezdrowym trybie życie.
- Plecy okrągłe to wada postawy, która charakteryzuje się nadmierną kifozą w odcinku piersiowym kręgosłupa, czyli nienaturalnym wygięciem ku tyłowi (górna część pleców układa się w kształt litery „C”).
Czym są plecy okrągłe? Charakterystyka i przyczyny
Plecy okrągłe są rodzajem wady postawy. Sylwetka dziecka jest wówczas pochylona do przodu. Inne charakterystyczne objawy to:
- wysunięte barki,
- wysunięta głowa,
- wystające i rozsunięte łopatki,
- zapadnięta lub spłaszczona klatka piersiowa.
U dzieci z pogłębioną kifozą piersiową antagonistycznie działające grupy mięśni nie pracują prawidłowo. Osłabieniu i rozciągnięciu ulegają mięśnie grzbietu (m.in. prostownik grzbietu; mięśnie ściągające łopatki). Natomiast mięśnie klatki piersiowej (m.in. mięśnie piersiowe, mięśnie zębate przednie) są skrócone i nadmiernie napięte. To sprawia, że dziecku z wadą postawy trudno jest cofnąć barki i zbliżyć do siebie łopatki, przez co nie jest ono w stanie przyjąć postawy skorygowanej. Potocznie o dzieciach z plecami okrągłymi mówi się, że się „garbią”.
Plecy okrągłe – przyczyny
Zdarza się, że dochodzi do nieprawidłowego rozwoju struktur kostnych już w okresie prenatalnym. Wówczas mówimy o wadzie wrodzonej. Jest ona trudna do skorygowania, w wielu przypadkach konieczna jest interwencja chirurgiczna. Jednak plecy okrągłe występujące u dzieci częściej są wadą nabytą, a za główną przyczynę uznaje się niezdrowy tryb życia oraz nieodpowiednie warunki do rozwoju fizycznego. Czynniki zwiększające ryzyko wystąpienia tej wady postawy to m.in.:
- przebywanie w nieprawidłowej pozycji przez długi czas (np. siedzenie w szkolnej ławce czy przed komputerem ze „zgarbionymi” plecami),
- brak ruchu na co dzień, deficyt aktywności fizycznej;
- przeciążenie układu ruchu (np. kiedy dziecko nosi zbyt ciężki lub źle dopasowany plecak);
- choroby, takie jak gruźlica kręgosłupa, choroba Scheuermanna, zesztywniające zapalenie stawów kręgosłupa;
- nieskorygowane wady wzroku (dziecko pochyla się nad książką, aby lepiej widzieć);
- czynniki psychiczne (tzw. kifoza wstydliwych związana na przykład ze zmianami ciała w okresie dojrzewania u dziewcząt – ukrywanie rosnących piersi poprzez „kulenie się” i zaokrąglanie barków).
Dlaczego korekcja pleców okrągłych jest ważna?
Plecy okrągłe u dzieci mogą ograniczać ruchomość klatki piersiowej oraz prowadzić do poważniejszych problemów zdrowotnych, takich jak:
- ból mięśni i uczucie sztywności,
- bóle głowy,
- nieprawidłowy rozwój motoryczny,
- skolioza,
- zwiększona męczliwość i gorsza wydolność fizyczna,
- problemy w obszarze układu krążeniowo-oddechowego (problemy z oddychaniem przez spłaszczoną klatkę piersiową, utrudniony przepływ krwi do mózgu przez pochylanie głowy do przodu).
Dlatego tak ważne jest korygowanie wady. Jeśli nie masz pewności, że u Twojego dziecka występują plecy okrągłe, warto skonsultować się z ortopedą lub fizjoterapeutą dziecięcym.
Postępowanie korekcyjne w przypadku pleców okrągłych
W postępowaniu korekcyjnym w przypadku pleców okrągłych należy uwzględnić kilka aspektów.
Uświadamianie i edukacja
Ważne jest, aby uświadamiać dziecku, jakie konsekwencje może nieść nieprawidłowa postawa oraz jak istotne jest dbanie o zdrowy kręgosłup już od najmłodszych lat. Ze starszymi dziećmi warto szczerze rozmawiać, dla młodszych można przygotować treści edukacyjne w formie bajek, filmów, zabaw czy nawet gier (np. karcianych lub planszowych) o tematyce zdrowotnej.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Ćwiczenia rozciągające i wzmacniające
Podstawowym krokiem w postępowaniu korekcyjnym jest przywrócenie odpowiedniego napięcia oraz siły mięśni, tak aby doprowadzić do równowagi pomiędzy strukturami działającymi antagonistycznie. Ćwiczenia korekcyjne w przypadku pleców okrągłych powinny skupiać się zarówno na rozciąganiu mięśni przykurczonych (głównie mięśni klatki piersiowej) oraz wzmacnianiu mięśni rozciągniętych i osłabionych, czyli mięśni grzbietu.
Oprócz tego warto włączyć do codziennej rutyny ćwiczenia na mobilizację klatki piersiowej oraz ćwiczenia wzmacniające core. Warto również skonsultować się z fizjoterapeutą, który oceni postawę dziecka, pomoże dobrać odpowiednie ćwiczenia, a także zaproponuje terapię manualną – np. masaże rozluźniające spięte struktury.
Zapewnienie odpowiednich warunków do korygowania wady postawy
Ćwiczenia korekcyjne nie przyniosą efektów, jeśli nie zapewnimy dziecku odpowiednich warunków do korygowania wady oraz do rozwoju fizycznego. Podstawą jest regularna aktywność fizyczna.
Według WHO dzieci i młodzież od 5 do 17 roku życia powinny poświęcać na aktywność o umiarkowanej lub dużej intensywności co najmniej 60 minut dziennie. Ponadto trzy dni w tygodniu należy poświęcić na aktywności aerobowe o wysokiej intensywności oraz aktywności wzmacniające mięśnie i kości.
Młodsze dzieci powinny być aktywne przez co najmniej 180 minut w ciągu dnia. Ważne jest również to, aby dziecko nie spędzało w pozycji siedzącej (np. w wózku) więcej niż 1 godzinę jednorazowo. U starszych dzieci i młodzieży również należy ograniczyć czas spędzany w pozycji siedzącej, zwłaszcza przed ekranem komputera czy telewizora.
To jednak nie wszystko. Środowisko, w którym dziecko przebywa na co dzień, ma ogromny wpływ na jego postawę. Odpowiednio dobrane meble, ergonomiczne krzesło i biurko, właściwa wysokość monitora oraz unikanie długotrwałego siedzenia w jednej pozycji to podstawowe kroki w profilaktyce i korekcji pleców okrągłych. Należy również zwrócić uwagę na prawidłowe noszenie plecaka oraz jego wagę. Według zaleceń Głównego Inspektoratu Sanitarnego waga plecaka nie powinna przekraczać 10-15% masy ciała dziecka.
Ponadto rodzice lub opiekunowie powinni zwrócić uwagę na higienę snu dziecka, zdrową dietę oraz nawodnienie.
Nauczanie i utrwalanie nawyku prawidłowej postawy
Aby ćwiczenia korekcyjne przyniosły trwałe efekty, kluczowe jest nauczanie dziecka prawidłowej postawy ciała i konsekwentne jej utrwalanie w codziennych sytuacjach. Warto zwracać uwagę na to, aby dziecko siedziało prosto, nie pochylało głowy nad zeszytem lub ekranem oraz miało dobrze ustawione stopy na podłodze. Ważne jest też odpowiednie ustawienie głowy, ściągnięcie łopatek i cofnięcie barków.
Ćwiczenia korekcyjne na plecy okrągłe
- Wbijanie gwoździ
Dziecko kładzie się na brzuchu z dłońmi pod brodą. Na hasło „wbij gwóźdź” dziecko unosi ręce nad podłogę i wykonuje ruchy jak przy wbijaniu gwoździa młotkiem (jedna dłoń trzyma gwóźdź, druga młotek). Po kilkunastu sekundach następuje przerwa – dziecko odpoczywa w pozycji początkowej przez 5-10 sekund. Następnie dziecko wbija gwóźdź drugą ręką.
Cel: Wzmocnienie mięśni grzbietu, poprawa ruchomości odcinka piersiowego kręgosłupa
- Wyścigi krabów
Uczestnicy (np. dziecko i rodzic) ustawiają się w pozycji kraba – podpór na dłoniach i stopach brzuchem do sufitu. W tej pozycji pokonują wyznaczony dystans, ściągając się do mety. Inne warianty tej zabawy to: berek w pozycji kraba, poruszanie się w pozycji kraba z woreczkiem gimnastycznym na brzuchu (dziecko stara się poruszać tak, aby woreczek nie spadł na podłogę), toczenie piłki po wyznaczonym torze.
Cel: Wzmocnienie mięśni grzbietu i ramion, rozciąganie mięśni klatki piersiowej, rozwijanie równowagi
- Superman
Dziecko kładzie się na brzuchu z rękami wyciągniętymi przed siebie.Na hasło „superman” dziecko unosi wyprostowane ręce i nogi nad podłogę, naśladując pozycję Supermana podczas lotu. Po 5-10 sekundach następuje przerwa.
Cel: Wzmocnienie mięśni grzbietu, wzmocnienie mięśni głębokich (core)
- Nurkująca kaczka
Dziecko ustawia się w klęku podpartym i naśladuje nurkującą kaczkę – ugina ręce w łokciach, zbliża twarz do podłogi (jak kaczka, która próbuje wyłowić coś z wody), wyciągają głowę do przodu, następnie prostuje ręce i zadziera wysoko głowę.
Cel: Wzmocnienie mięśni grzbietu i ramion, rozciąganie mięśni klatki piersiowej, poprawa ruchomości obręczy barkowej
- Pokaż sufit
Dziecko ustawia się w klęku podpartym (dłonie pod barkami, kolana pod biodrami). Na hasło „pokaż sufit prawą ręką” dziecko unosi prawą rękę bokiem w górę i wskazuje na sufit, następnie wraca do pozycji wyjściowej. Na hasło „pokaż sufit lewą ręką” dziecko unosi lewą rękę.
Cel: Rozciąganie mięśni klatki piersiowej, poprawa ruchomości odcinka piersiowego kręgosłupa
- Podawanie piłki w leżeniu na brzuchu
Uczestnicy zabawy kładą się na brzuchu naprzeciwko siebie (odległość należy dopasować do wieku dziecka) i podają do siebie piłkę lub woreczek gimnastyczny bez opierania się łokciami na podłodze. Piłka nie musi być w powietrzu, dziecko może toczyć ją po podłodze.
Cel: Wzmocnienie mięśni grzbietu, poprawa ruchomości obręczy barkowej
- Pozycja szczeniaczka
Dziecko ustawia się w klęku podpartym, następnie wysuwa ręce daleko przed siebie i zbliża klatkę piersiową do podłogi (utrzymując biodra w górze). Dziecko utrzymuje pozycję przez 10-12 sekund, następnie wraca do pozycji wyjściowej. Ćwiczenie powtarzamy kilka razy.
Cel: Rozciąganie mięśni klatki piersiowej
- Bocian
Dziecko staje na palcach i wyciąga ręce do boku (sylwetka tworzy kształt litery „T”). Na sygnał rodzica dziecko porusza się na palcach i wykonuje rękoma ruchy w górę i w dół (jak bocian podczas lotu).
- Ćwiczenie oddechowe z piłeczką do ping-ponga
Uczestnicy kładą się na brzuchu naprzeciwko siebie (odległość należy dopasować do wieku dziecka). Zabawa polega na podawaniu do siebie piłeczki pingpongowej poprzez dmuchanie w nią.
Inny wariant tej zabawy: uczestnicy kładą się na brzuchu naprzeciwko siebie. Pomiędzy sobą ustawiają obręcz hula-hop, a do środka wkładają piłeczkę pingpongową. Zabawa polega na przeniesieniu piłki poza obręcz bez używania rąk, czyli poprzez dmuchanie w nią.
Cel: Wzmocnienie mięśni oddechowych, zwiększenie pojemności płuc, poprawa ruchomości klatki piersiowej
Plecy okrągłe u dzieci – jak często ćwiczyć?
Ćwiczenia korekcyjne powinny być wykonywane przynajmniej trzy razy w tygodniu. Bardzo ważna jest systematyczność, przy czym należy pamiętać, że to rodzic jest odpowiedzialny za regularne treningi, a nie dziecko. Warto wprowadzić krótkie sesje ćwiczeń do codziennej rutyny, np. 5-10 minut rozciągania po wstaniu z łóżka. Optymalny czas trwania treningu to 15–30 minut, w zależności od wieku dziecka i jego kondycji fizycznej. Ćwiczenia powinny być ciekawe i atrakcyjne, zwłaszcza w przypadku młodszych dzieci. Zamiast narzucać schemat treningowy, warto zaproponować gry i zabawy.
Uzupełnieniem całego procesu rehabilitacji mogą być zajęcia na basenie. Pływanie oraz ćwiczenia w wodzie pozwalają na odciążenie kręgosłupa, jednocześnie wzmacniając mięśnie grzbietu i poprawiając ich elastyczność. Woda stawia naturalny opór, co sprzyja wzmacnianiu osłabionych grup mięśniowych bez ryzyka przeciążeń. Co więcej, ruchy wykonywane w wodzie pomagają rozciągnąć przykurczone mięśnie klatki piersiowej, co przyczynia się do lepszego ułożenia barków i poprawy postawy.
Ćwiczenia w basenie poprawiają również koordynację ruchową oraz zwiększają pojemność płuc poprzez kontrolowane oddychanie w trakcie pływania. Regularne zajęcia mogą więc nie tylko wspomóc korekcję pleców okrągłych, ale także przyczynić się do ogólnej poprawy kondycji fizycznej dziecka, co jest niezwykle ważne w profilaktyce wad postawy.
0,9% roztwór soli fizjologicznej o szerokim zastosowaniu. Objawowo łagodzi katar
Suchy spray na rany i blizny.
Silikonowy żel na rany i blizny
Wspomaga gojenie się ran i procesy regeneracji.
Krem na przebarwienia skóry powstałe po operacji.
Bibliografia:
Muchacka, R., & Pyclik, M. (2016). Wady postawy u dzieci i młodzieży–charakterystyka i etiologia. Pr. Nauk, 37, 69-85.
Rosa, K., Muszkieta, R., Zukow, W., Napierała, M., & Cieślicka, M. (2013). Częstość występowania wad postawy u dzieci z klas I-III Szkoły Podstawowej.