Legalny pobyt w Polsce
Zgodnie z przyjętą specustawą o pomocy obywatelom Ukrainy – obywatele Ukrainy, którzy przybyli do Polski z terytorium Ukrainy od dnia 24.02.2022 r., w związku z działaniami wojennymi prowadzonymi na terytorium tego państwa oraz deklarują zamiar pozostania w naszym kraju – mogą legalnie przebywać w Polsce przez okres 18 miesięcy, licząc od dnia 24.02.2022 r. Celem wydłużenia tego okresu, po upływie co najmniej 9 miesięcy od dnia przyjazdu do Polski – konieczne jest wystąpienie do wojewody właściwego ze względu na miejsce pobytu, z wnioskiem o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy. Zezwolenie takie udzielane jest na okres 3 lat, licząc od dnia wydania decyzji.
W przypadku, gdy do Polski przybędzie małoletni obywatel Ukrainy, bez opieki osób dorosłych, odpowiedzialnych za niego zgodnie z polskim prawem, sąd opiekuńczy, na wniosek (np. straży granicznej) lub z urzędu, bezzwłocznie ustanowi dla niego opiekuna tymczasowego, który będzie go reprezentował oraz sprawował pieczę nad jego osobą i majątkiem.
Świadczenia pieniężne
PESEL
Po przybyciu do Polski – aby korzystać z pełni praw, które gwarantuje specustawa – obywatel Ukrainy, powinien w pierwszej kolejności, wystąpić do organu gminy z wnioskiem o nadanie mu numeru PESEL. W przypadku dziecka – wniosek taki, składa jedno z rodziców, opiekun, kurator, opiekun tymczasowy lub osoba sprawująca nad nim faktyczną pieczę.
Po wpisaniu do rejestru PESEL, obywatel Ukrainy może wnioskować o przyznanie następujących świadczeń pieniężnych:
Jednorazowe świadczenie pieniężne w wysokości 300 zł
Jest to jednorazowa pomoc przeznaczona na utrzymanie, w szczególności na pokrycie wydatków na żywność, odzież, obuwie, środki higieny osobistej oraz opłaty mieszkaniowe. Organem właściwym, do którego należy wystąpić o jego przyznanie, jest wójt, burmistrz lub prezydent miasta właściwy ze względu na miejsce pobytu. W imieniu dziecka, wniosek może złożyć jego przedstawiciel ustawowy, opiekun tymczasowy lub osoba sprawująca nad nim faktyczną pieczę.
Świadczenia rodzinne
Czyli:
– zasiłek rodzinny, mający na celu częściowe pokrycie wydatków na utrzymanie dziecka, przysługujący, jeżeli przeciętny miesięczny dochód rodziny w przeliczeniu na osobę albo dochód osoby uczącej się, nie przekracza kwoty 674 zł,
– dodatki do zasiłku rodzinnego,
– jednorazowa zapomoga z tytułu urodzenia się dziecka, w wysokości 1000 zł, przysługująca, jeżeli dochód rodziny w przeliczeniu na osobę nie przekracza kwoty 1922 zł,
– świadczenia opiekuńcze (zasiłek pielęgnacyjny, świadczenie pielęgnacyjne oraz specjalny zasiłek opiekuńczy),
– świadczenie rodzicielskie, przysługujące rodzicom lub opiekunom faktycznym dziecka, jeżeli nie pobierają oni zasiłku macierzyńskiego.
Ustalając prawo obywatela Ukrainy do świadczeń pieniężnych uzależnionych od kryterium dochodowego, przy ustalaniu dochodu rodziny w przeliczeniu na osobę – nie uwzględnia się członka rodziny, który nie przebywa na terytorium Polski.
Świadczenie wychowawcze w ramach programu „Rodzina 500+”
Comiesięczne, niezależne od dochodu, świadczenie w wysokości 500 zł miesięcznie, przysługujące na każde dziecko do ukończenia 18 roku życia.
Świadczenie „dobry start”
Coroczne, niezależne od dochodu, świadczenie w wysokości 300 zł, dla wszystkich uczniów rozpoczynających rok szkolny.
Rodzinny kapitał opiekuńczy
Niezależne od dochodu świadczenie, przysługujące na drugie i każde kolejne dziecko, w wieku od 12 do 35 miesiąca życia, w łącznej wysokości 12 tys. zł. Wypłacane w wysokości 500 zł przez 24 miesiące lub 1000 zł przez 12 miesięcy.
Dofinansowanie pobytu dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna
Dofinansowanie w wysokości 400 zł miesięcznie, jednak nie więcej niż wysokość ponoszonej przez rodzica opłaty.
Świadczenia z pomocy społecznej i pomoc materialna dla uczniów
Obywatelom Ukrainy mogą zostać również przyznawane świadczenia pieniężne z pomocy społecznej (w tym m.in. zasiłki stałe, okresowe i celowe), natomiast małoletnim obywatelom Ukrainy, będącym uczniami – w celu zmniejszenia różnic w dostępie do edukacji ze względu na trudną sytuację materialną – stypendia oraz zasiłki szkolne.
Zakwaterowanie i wyżywienie
W zakresie zakwaterowania, wyżywienia, zapewnienia transportu do miejsca zakwaterowania oraz środków pierwszej potrzeby (jak środki czystości czy higieny osobistej) – obywatele Ukrainy mogą liczyć na organy administracji państwowej w poszczególnych województwa, w których gestii leży zapewnienie im pomocy w powyższym zakresie. Nie bez znaczenia pozostaje również pomoc niesiona przez „zwykłych” ludzi. Wielu Polaków przyjmuje dzisiaj pod swój dach uciekających przed wojną obywateli Ukrainy. Osoby, które mają możliwości lokalowe i zdecydują się na zapewnienie zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy, mogą również liczyć na pomoc państwa, w postaci świadczenia pieniężnego w wysokości 40 zł dziennie za osobę, której zapewniono zakwaterowanie. Świadczenie to przysługuje jednak na okres nie dłuższy 60 dni. Wniosek o jego przyznanie, należy złożyć w urzędzie gminy.
Opieka medyczna
Obywatelom Ukrainy przysługuje prawo do świadczeń opieki zdrowotnej na zasadach i w zakresie, w jakim przysługują one Polakom, z wyłączeniem leczenia uzdrowiskowego oraz produktów leczniczych wydawanych w ramach programów polityki zdrowotnej.
Kształcenie i opieka
W celu umożliwienia uczniom, będącym obywatelami Ukrainy, realizacji w Polsce obowiązku szkolnego – w klasach zwiększana jest liczba uczniów, a od 26.04 br. prowadzone będą lekcje języka polskiego w wymiarze pozwalającym na opanowanie języka polskiego w stopniu umożliwiającym udział w obowiązkowych zajęciach edukacyjnych, nie niższym niż 6 godzin lekcyjnych tygodniowo.
Dla młodszych dzieci w wieku do lat 3, organy gminy, w razie takiej potrzeby, mają natomiast możliwość utworzenia – w uproszczonej procedurze – żłobków i klubów dziecięcych.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 12.03.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r., poz. 583)
Rozporządzenie Ministra Edukacji i Nauki z dnia 21.03.2022 r. w sprawie organizacji kształcenia, wychowania i opieki dzieci i młodzieży będących obywatelami Ukrainy (Dz.U. z 2022 r., poz. 645)
Rozporządzenie Rady Ministrów z dnia 15.03.2022 r. w sprawie maksymalnej wysokości świadczenia pieniężnego przysługującego z tytułu zapewnienia zakwaterowania i wyżywienia obywatelom Ukrainy oraz warunków przyznawania tego świadczenia i przedłużania jego wypłaty (Dz.U. z 2022 r., poz. 605)