W jaki sposób zapisać dziecko do przychodni podstawowej opieki zdrowotnej (POZ)?
Wybór przychodni POZ, to tak naprawdę wybór lekarza POZ, pielęgniarki POZ i położnej POZ, którzy mogą, ale nie muszą, pracować w ramach jednej przychodni. Wyboru tego dokonujemy dla dziecka, podpisując stosowną deklarację, której druki przychodnia zobowiązana jest udostępniać w swojej siedzibie.
Można je również pobrać ze strony: https://www.nfz.gov.pl/dla-swiadczeniodawcy/pliki-do-pobrania/druki/
Deklaracji wyboru lekarza POZ, pielęgniarki POZ i położnej POZ, można również dokonać za pośrednictwem Internetowego Konta Pacjenta. Z IKP, informacja o naszej decyzji, zostanie następnie przekazana do przychodni.
W przypadku noworodków – deklarację wyboru lekarza POZ najczęściej wypełnia się jeszcze w szpitalu, ponieważ na jej podstawie, szpital przekazuje następnie, do właściwej przychodni, tzw. kartę uodpornienia dziecka, zakładaną zaraz po jego urodzeniu i niezbędną do realizacji obowiązkowych szczepień ochronnych.
Czy dziecko lub któryś z rodziców, musi być objęty ubezpieczeniem zdrowotnym, aby dziecko mogło korzystać z usług przychodni POZ?
Nie. Zgodnie z ustawą z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej – osoby, które:
- nie ukończyły 18. roku życia i posiadają obywatelstwo polskie,
- nie ukończyły 18. roku życia i mieszkają w Polsce, a także uzyskały w naszym kraju status uchodźcy albo zezwolenie na pobyt czasowy, w celu połączenia się z członkiem rodziny zamieszkującym w Polsce w związku z nadaniem mu statusu uchodźcy,
mają zagwarantowane prawo do korzystania ze świadczeń opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych.
Powyższe prawo gwarantuje bezpłatną opiekę medyczną wszystkim dzieciom, które nie są objęte ubezpieczeniem zdrowotnym z innych tytułów, tj.:
- jako członek rodziny jednego z rodziców lub dziadków,
- jako podopieczny placówki pełniącej funkcje resocjalizacyjne, wychowawcze lub opiekuńcze albo z tytułu przebywania w domu pomocy społecznej,
- jako uczeń.
W zależności od tytułu do ubezpieczenia zdrowotnego – dziecko powinno zostać do niego zgłoszone we właściwym Zakładzie Ubezpieczeń Społecznych (ZUS), odpowiednio przez:
- rodzica lub dziadka,
- placówkę, w której przebywa
- albo szkołę.
Jeżeli jednak zdarzy się, że ubezpieczenie nie będzie przysługiwało dziecku z żadnego z powyższych tytułów – prawo do bezpłatnej opieki zdrowotnej przysługiwać mu będzie wówczas do czasu osiągnięcia pełnoletności, jako dziecku nieubezpieczonemu.
Każde dziecko w Polsce ma zatem zagwarantowaną bezpłatną opiekę medyczną w ramach POZ, niezależnie od tego, czy posiada tytuł do ubezpieczenia zdrowotnego.
Kim jest lekarz POZ i jakie są jego obowiązki w zakresie sprawowania opieki zdrowotnej nad dzieckiem?
Lekarz POZ posiada specjalizację lub tytuł specjalisty w dziedzinie medycyny rodzinnej, medycyny ogólnej, chorób wewnętrznych lub pediatrii.
W zakresie sprawowania opieki zdrowotnej nad dzieckiem, lekarz POZ zobowiązany jest m.in. do:
- prowadzenia edukacji zdrowotnej rodziców lub opiekunów dziecka;
- prowadzenia systematycznej i okresowej oceny stanu zdrowia dziecka w ramach porady patronażowej i badań bilansowych;
Dokładny zakres poszczególnych badań, które powinien wykonać lekarz, został określony w Części III Załącznika nr 1. Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24.09.2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej – warto zapoznać się z tym dokumentem, aby mieć świadomość czy wybrany dla naszego dziecka lekarz POZ, rzetelnie podchodzi do kwestii oceny stanu jego zdrowia.
- prowadzenia profilaktyki chorób, w tym m.in. poprzez informowanie rodziców o obowiązku poddania dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym oraz o zalecanych szczepieniach ochronnych, jak również przeprowadzanie badań kwalifikacyjnych, poprzedzających wykonywanie szczepień;
- podejmowania działań mających na celu rozpoznawanie chorób, w tym również poprzez zlecanie wykonania badań dodatkowych, w szczególności laboratoryjnych i obrazowych, jak i poprzez kierowanie do innych specjalistów;
- podejmowania działań mających na celu leczenie chorób, w tym m.in. poprzez zlecanie leczenia farmakologicznego (i wystawianie recept), wykonania zabiegów, kierowanie do innych specjalistów lub szpitala oraz orzekanie o czasowej niezdolności dziecka do nauki;
- podejmowanie działań mających na celu rehabilitację, w tym m.in. poprzez kierowanie na zabiegi fizjoterapeutyczne.
Porada lekarza POZ udzielana jest dziecku w warunkach ambulatoryjnych w siedzibie przychodni POZ lub w formie teleporady tj. na odległość, przy użyciu systemów teleinformatycznych, a w uzasadnionych medycznie przypadkach – w domu.
Czy rodzice z chorym dzieckiem, mogą zostać nieprzyjęci na wizytę lekarską w dniu zgłoszenia się do przychodni POZ z powodu braku wolnych terminów?
Jeżeli dziecko jest chore, czyli konieczność odbycia pilnej wizyty lekarskiej uzasadniona jest stanem jego zdrowia – przychodnia ma obowiązek udzielić świadczenia lekarza POZ w dniu zgłoszenia. Nie ma zatem prawa odmówić przyjęcia dziecka do lekarza jeszcze tego samego dnia, z powodu np. braku wolnych terminów lub nieobecności lekarza „prowadzącego” dziecko (wówczas powinno być zorganizowane zastępstwo).
Jednym z najważniejszych praw każdego pacjenta, jest prawo do natychmiastowego udzielenia świadczeń zdrowotnych ze względu na zagrożenie zdrowia lub życia.
Aby prawo to mogło być skutecznie realizowane, konieczne jest również, aby w przychodni POZ działała sprawna rejestracja i jeżeli odbywa się ona telefonicznie – aby telefony te były rzeczywiście i na bieżąco odbierane. Na kwestię tę – prowadząc postępowania wyjaśniające w sprawach naruszenia praw pacjentów do świadczeń – wielokrotnie zwraca uwagę Rzecznik Praw Pacjenta.
Warto również mieć świadomość, że każda przychodnia POZ zobowiązana jest do:
- zapewnienia dostępności do świadczeń lekarza POZ w miejscu ich udzielania od poniedziałku do piątku, w godzinach pomiędzy 8:00 a 18:00, z wyłączeniem dni ustawowo wolnych od pracy,
- w przypadkach, w których stan zdrowia pacjenta nie wymaga odbycia wizyty lekarskiej w dniu zgłoszenia – świadczenia lekarza POZ udzielane są w terminie uzgodnionym z pacjentem, czyli w tym przypadku – z rodzicem lub opiekunem dziecka.
Gdzie, oprócz przychodni POZ, można szukać pomocy w przypadku nagłej choroby dziecka?
Jeżeli dziecko niespodziewanie zachoruje i będzie wymagało pomocy lekarskiej poza godzinami dostępności lekarza POZ (czyli w porze nocnej od 18:00 do 8:00 dnia następnego), w sobotę, niedzielę lub w inny dzień ustawowo wolny od pracy, powinniśmy skorzystać jednej z opisanych niżej placówek.
Nocna i świąteczna opieka zdrowotna
W przypadku nagłego zachorowania lub nagłego pogorszenia stanu zdrowia dziecka, gdy nie ma objawów sugerujących bezpośrednie zagrożenie życia lub poważny uszczerbek zdrowia – możemy udać się do dowolnego punktu nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej, niezależnie od tego do jakiej przychodni POZ dziecko jest zapisane.
Lista podmiotów realizujących nocną i świąteczną opiekę zdrowotną na terenie poszczególnych województw dostępna jest na stronie NFZ: https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/na-ratunek/.
Skorzystanie z usług nocnej i świątecznej poradni, może odbyć się w trojaki sposób:
- w warunkach ambulatoryjnych, w bezpośrednim kontakcie z lekarzem,
- na odległość, w formie teleporady,
- w przypadkach medycznie uzasadnionych – w domu lub innym aktualnym miejscu pobytu dziecka.
Szpitalny oddział ratunkowy (SOR)
Jeżeli stan zdrowia dziecka jest na tyle poważny, że istnieje zagrożenie, iż może dojść do poważnego uszkodzenia funkcji organizmu, ciała lub utraty życia – należy niezwłocznie wezwać zespół ratownictwa medycznego, który z dużym prawdopodobieństwem przetransportuje dziecko na Szpitalny oddział ratunkowy (SOR).
Jeżeli natomiast stan zdrowia dziecka nie jest na tyle poważny, żeby konieczne było wezwanie karetki pogotowia – możemy oczywiście udać się z dzieckiem na SOR samodzielnie.
SOR jest zorganizowaną w szpitalu jednostką systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego, która udziela pomocy w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego. Dokonywana jest na nim wstępna diagnostyka oraz podejmowane leczenie w zakresie niezbędnym do stabilizacji funkcji życiowych pacjenta.
Aby nie utrudniać udzielania pomocy osobom wymagającym podjęcia natychmiastowych medycznych czynności ratunkowych i leczenia, Ministerstwo Zdrowia przypomina, że SOR nie jest miejscem, do którego można udać się po:
- receptę na stosowane przewlekle leki,
- skierowanie na konsultacje specjalistyczne lub badania dodatkowe,
- zwolnienie lekarskie, wniosek do ZUS, skierowanie do sanatorium lub inne zaświadczenia i druki medyczne niezwiązane ze stanem nagłego zagrożenia zdrowotnego.
Przeczytaj także: Dziecko w szpitalu – jakie prawa przysługują małemu pacjentowi i jego rodzicom?
Wizyta domowa – czyli kiedy rodzice mają prawo wezwać lekarza POZ do chorego dziecka?
Jeżeli stan zdrowia dziecka uniemożliwia odbycie wizyty u lekarza POZ w warunkach ambulatoryjnych (tj. w przychodni) – dziecku przysługuje prawo do wizyty domowej. W uzasadnionych medycznie przypadkach, wizyta taka powinna odbyć się w tym samym dniu, w którym zgłosimy do przychodni taką potrzebę. W pozostałych natomiast – w uzgodnionym z lekarzem terminie.
Na takich samych zasadach, jak w godzinach pracy przychodni POZ – prawo do wizyty lekarza POZ w miejscu zamieszkania lub pobytu dziecka – przysługuje również w ramach usług punktu nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej.
Należy jednak pamiętać, że wizyta domowa nie dotyczy przypadków, w których występuje stan bezpośredniego zagrożenia życia lub poważnego uszczerbku na zdrowiu – wówczas obligatoryjnie powinien zostać wezwany do dziecka zespół ratownictwa medycznego.
Jeżeli w ocenie rodziców, stan zdrowia dziecka uzasadniał konieczność odbycia u dziecka wizyty domowej przez lekarza POZ, a lekarz takowej odmówił – przysługuje im prawo do złożenia skargi do Rzecznika Praw Pacjenta, który przeprowadzi w tej sprawie postępowanie wyjaśniające. W przypadku niezadowolenia z usług danej przychodni lub lekarza POZ – można również zawsze rozważyć jej zmianę.
Czy lekarz POZ może odmówić wystawienia rodzicowi zwolnienia lekarskiego na chore dziecko w celu sprawowania nad nim osobistej opieki?
Rodzicowi – będącemu pracownikiem, zatrudnionym na podstawie umowy o pracę – przysługuje prawo do usprawiedliwienia swojej nieobecności w pracy, z powodu konieczności osobistego sprawowania opieki nad chorym dzieckiem.
Aby skorzystać z powyższego uprawnienia, rodzic powinien uzyskać zaświadczenie lekarskie (potocznie zwanego L4) wystawione przez lekarza za pośrednictwem dedykowanego systemu teleinformatycznego. Dzięki temu taki dokument trafia bezpośrednio do ZUS-u i pracodawcy.
W zakresie zadań lekarza POZ leży wystawianie zwolnień lekarskich, dlatego – jeżeli względy medyczne przemawiają za pozostaniem chorego dziecka w domu – nie ma podstaw, aby lekarz odmówił udzielenia rodzicowi zwolnienia od pracy z powodu konieczności sprawowania nad dzieckiem osobistej opieki.
Jedyną okolicznością, w której lekarz, zgodnie z prawem, mógłby odmówić rodzicowi wystawienia takiego zwolnienia, jest przypadek, w którym rodzic udałby się na wizytę lekarską bez dziecka. Wówczas, wystawienie przez lekarza zwolnienia, bez uprzedniego zbadania dziecka i orzeczenia o jego stanie zdrowia – mogłoby narazić lekarza na poważne konsekwencje, włącznie z postawieniem mu zarzutu fałszowania dokumentacji medycznej.
Dowiedz się więcej: Przyszła mama w pracy – w jaki sposób chroni ją prawo?
Czy lekarz POZ może odmówić wystawienia dla dziecka skierowania do specjalisty lub na dodatkowe badania diagnostyczne?
W zakresie zadań lekarza POZ leży m.in. kierowanie pacjenta do specjalistów oraz zlecanie dodatkowych badań, jeżeli uzna je za konieczne, w ramach postępowania diagnostycznego lub leczenia choroby. Należy mieć świadomość, że to lekarz, a nie rodzic, koordynuje postępowanie diagnostyczne i to do niego należą ostateczne decyzje w tej kwestii. W zakresie leczenia choroby natomiast, lekarz planuje i uzgadnia z pacjentem (w tym przypadku – rodzicem lub opiekunem dziecka) postępowanie terapeutyczne.
Z pełną listą świadczeń medycznych diagnostyki laboratoryjnej, obrazowej i nieobrazowej, finansowanych ze środków publicznych, w przypadku otrzymania na nie skierowania od lekarza POZ, można zapoznać się w Części IV i IVa. Załącznika nr 1 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24.09.2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej.
Jeżeli chodzi o specjalistów – bez skierowania od lekarza POZ, w ramach NFZ, można udać się z dzieckiem do:
- ginekologa,
- dentysty,
- wenerologa,
- onkologa,
- psychologa i psychiatry.
Do pozostałych specjalistów, wymagane jest skierowanie od lekarza POZ.
Nic nie stoi na przeszkodzie, aby rodzic zasugerował lekarzowi wystawienie skierowania na konkretne badania (z powyższej puli badań finansowanych ze środków publicznych) lub do konkretnego specjalisty, jeżeli w jego ocenie, są one potrzebne w celu postawienia właściwej diagnozy lub w procesie leczenia dziecka. To do lekarza POZ, należeć będzie jednak ostateczna decyzja, czy badanie te i konsultację uzna za konieczne.
Jeżeli konsultacja specjalistyczna, na którą kieruje dziecko lekarz POZ, jest pilna – warto dopilnować, aby dopisek o tym fakcie (cito!), na pewno znalazł się na skierowaniu. Uprawnia on bowiem do umieszczenia dziecka na liście oczekujących, przed innymi pacjentami zakwalifikowanymi jako „przypadek stabilny”.
Czy można dokonać zmiany przychodni i lekarza POZ?
Zmiany przychodni POZ, a konkretniej – lekarza POZ, pielęgniarki POZ i położnej POZ – można dokonać, w każdym roku, dwukrotnie. Kolejna zmiana możliwa jest już za opłatą w wysokości 80 zł, chyba, że:
- jest skutkiem zmiany miejsca zamieszkania przez pacjenta,
- nastąpiła z przyczyn powstałych po stronie przychodni POZ.
Wówczas, trzeciej i kolejnej zmiany w danym roku kalendarzowym, można dokonać bez wnoszenia jakiejkolwiek opłaty.
Zmiany lekarza POZ, pielęgniarki POZ i położnej POZ, dokonuje się poprzez złożenie deklaracji wyboru w powyższym zakresie, w nowej przychodni.
„Karta Praw Dziecka-Pacjenta” – co to takiego i dlaczego warto o niej pamiętać?
Warto, żeby swoje prawa znały również dzieci. W przejrzystej i przystępnej dla nich formie, przedstawia je opracowana przez Rzecznika Praw Dziecka, we współpracy z Rzecznikiem Praw Pacjenta – „Karta Praw Dziecka-Pacjenta”, która powstała w celu popularyzowania najważniejszych praw przysługujących najmłodszym pacjentom. Jako rodzice świadomi swoich praw, starajmy się kształtować tę świadomość również u swoich dzieci – może to zaprocentować u nich większym poczuciem bezpieczeństwa w kontaktach z personelem medycznym. Jeżeli jest szansa na choćby minimalne zmniejszenie lęku przed wizytą u lekarza lub pobytem w szpitalu – „gra jest warta świeczki”.
Co zrobić, jeżeli prawa małego pacjenta nie są przestrzegane?
Jeżeli jakiekolwiek z praw małego pacjenta, o których była mowa w powyżej, nie są przestrzegane, można:
- wystąpić ze skargą na naruszenie praw pacjenta do Rzecznika Praw Pacjenta, który przeprowadzi w tej sprawie postępowanie wyjaśniające,
- wystąpić do sądu z roszczeniem o zasądzenie zadośćuczynienia pieniężnego za doznaną krzywdę.
Jeżeli w ramach postępowania wyjaśniającego Rzecznik Praw Pacjenta stwierdzi, że doszło do naruszenia praw pacjenta – jest duża szansa na wygranie sprawy cywilnej również przed sądem.
Może zainteresować Cię również: Dieta dziecka podczas infekcji – jak wspomóc powrót do zdrowia?
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 27.10.2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1050)
Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1285)
Ustawa z dnia 27.10.2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1050)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27.11.2019 r. w sprawie zakresu zadań lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej i położnej podstawowej opieki zdrowotnej (Dz.U. z 2019 r., poz. 2335)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24.09.2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 540)
Ustawa z dnia 6.11.2008 r. o prawach pacjenta i Rzeczniku Praw Pacjenta (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1876)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27.06.2019 r. w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 2048)
Źródło: