Co to jest propolis?
Propolis to substancja wytwarzana przez pszczoły – połączenie żywicy, wosków pszczelich, olejków eterycznych, pyłku kwiatowego i enzymów. Wyglądem przypomina kit – stąd nazwa kit pszczeli – o żółtawej, zielonej, brązowej albo wręcz czarnej barwie. Wykorzystywany jest przez owady do uszczelniania uli, wzmacniania ich konstrukcji, a jednocześnie do ochrony przed drobnoustrojami i zanieczyszczeniami, które mogłyby przeniknąć do wnętrza.
Zazwyczaj sprzedawany jest w formie twardych, zbitych grudek lepkich w dotyku, silnie brudzących, o intensywnym, korzennym lub kwiatowym zapachu. Chociaż ten opis może się wydawać mało przekonujący, to nie wygląd propolisu ma znaczenie. Ważne są jego właściwości.
Naturalny propolis zawiera m.in.:
- polifenole,
- estry,
- flawonoidy,
- terpeny,
- witaminy: A, B1, B2, B6, C, D, E,
- minerały takie jak cynk, krzem, żelazo, glin, potas, chrom, magnez,
- woski,
- olejki eteryczne.
Te wszystkie składniki powodują, że propolis działa prozdrowotnie.
Właściwości prozdrowotne propolisu
Propolis wspomaga odporność organizmu, przyspiesza regenerację po infekcji, a jednocześnie łagodzi stany zapalne w jamie ustnej, gardle i przewodzie pokarmowym.
Spożywany regularnie może obniżyć poziom złego cholesterolu we krwi i ciśnienia tętniczego, zmniejszyć bóle stawów, chronić wątrobę i wspomagać leczenie chorób dziąseł oraz próchnicy. Badania wskazują również, że zwalcza pasożyty i łagodzi objawy endometriozy.
Dodatkowo warto pamiętać, że propolis nie podnosi poziomu cukru we krwi – nie jest substancją słodzącą – i nie zawiera glutenu, dlatego może być stosowany przez osoby chorujące na cukrzycę i będące na diecie bezglutenowej.
Gdzie wykorzystuje się propolis?
Powszechnie kit pszczeli wykorzystywany jest zarówno w przemyśle farmaceutycznym, jak i kosmetycznym. Używa się go m.in. do produkcji suplementów diety, nawilżających szamponów, odżywek i masek do włosów, kremów regenerujących skórę, delikatnych żeli myjących do twarzy, płynów do higieny intymnej, a nawet naturalnych past do mycia zębów. Oprócz tego propolis można kupić w słoiczkach w postaci grudek albo w formie nalewki na spirytusie. Czasami łączy się go z mleczkiem lub z pyłkiem pszczelim i sprzedaje jako naturalny antybiotyk.
Nalewka z propolisu – na co działa?
Nalewka z propolisu skutecznie wspomaga zwalczanie drobnoustrojów, dlatego wykorzystywana jest w leczeniu infekcji wywołanych nie tylko przez bakterie, lecz także przez wirusy i grzyby. Wykazano, że działa hamująco m.in. na gronkowca złocistego, paciorkowca i na bakterie ropy błękitnej oraz powstrzymuje namnażanie bakterii Helicobacter pylori i Escherichia coli. Dodatkowo zmniejsza również podatność organizmu na drożdżaki, reguluje ciśnienie krwi, stymuluje działanie układu odpornościowego, zapobiega parodontozie i przyspiesza gojenie ran. Stosuje się ją doustnie w niewielkich dawkach.
Jak przygotować nalewkę z propolisu?
Jak przygotowuje się nalewkę z propolisu? Wystarczą trzy składniki: kit pszczeli, alkohol i letnia, przegotowana woda. 50 g propolisu należy dokładnie rozdrobnić np. przy pomocy młynka do kawy. Można go wcześniej zamrozić – wówczas mielenie będzie prostsze, bo propolis nie będzie się kleił. Następnie należy go wrzucić do dużej szklanej butelki i zalać 100 ml spirytusu etylowego oraz 150 ml letniej wody. Później trzeba już tylko odstawić miksturę w ciemne miejsce o temperaturze pokojowej i poczekać. Nalewka będzie gotowa po około 3 tygodniach. Wtedy można ją przefiltrować przez gazę i rozlać do mniejszych buteleczek wykonanych z ciemnego szkła.
Jak spożywać propolis?
W jakiej formie spożywa się kit pszczeli? Najczęściej w formie wspomnianej nalewki, której pół łyżeczki rozpuszcza się w niewielkiej ilości wody. Trzeba jednak pamiętać, że ze względu na zawartość alkoholu nalewki nie powinny pić dzieci, kobiety w ciąży i karmiące piersią.
Propolis można także rozpuścić w oliwie z oliwek albo innym oleju. Wystarczy podgrzać mieszankę do temperatury około 70 stopni Celsjusza i mieszać przez 30 minut lub więcej, żeby kit uzyskał odpowiednią konsystencję. Tak przygotowaną miksturę warto później pić prosto z łyżeczki albo dodawać np. do wody z miodem. Można również spożywać kit pszczeli na surowo – grudkę włożyć do ust i żuć do czasu, aż zacznie się kruszyć.
Jakie mogą być produkty z propolisem?
Jak wspomniano wcześniej, propolis można kupić w postaci grudek lub w formie gotowej nalewki. Poza tym na rynku dostępne są ekstrakty bezalkoholowe propolisu w kropelkach na bazie glikolu propylenowego, miody z dodatkiem propolisu oraz preparaty na odporność zawierające tę substancję. Przed zakupem warto jednak sprawdzić ilość kitu pszczelego w produkcie. Czasami okazuje się, że krople są reklamowane jako preparat z propolisem, a propolisu jest w nich naprawdę niewiele. Dodatkowo propolis bywa składnikiem produktów kosmetycznych takich jak szampony i odżywki do włosów, kremy, balsamy, maści czy żele do higieny intymnej.
Czy propolis można stosować u dzieci?
Czy propolis można podawać dzieciom? Tak, ale wyłącznie tym, które ukończyły 1. rok życia.
Stosowanie kitu pszczelego u niemowląt nie zostało przebadane, zaleca się więc, żeby odczekać z podawaniem propolisu do pierwszych urodzin.
Dzieci mogą przyjmować propolis w postaci kropelek – w roztworach bezalkoholowych, w formie do żucia albo używać go na skórę w maści na bazie wazeliny. Ilość preparatu należy dostosować do wieku dziecka. Niektóre produkty podaje się np. 2 do 3 razy dziennie po tyle kropli, ile maluch ma lat, a inne raz dziennie po pół łyżeczki.
Czy propolis może powodować uczulenie?
Co ważne, przed zastosowaniem propolisu należy przeprowadzić test – sprawdzić, czy produkt nie wywoła reakcji alergicznej. Najlepiej wypić niewielką ilość produktu w kropelkach albo rozgrzać kawałek propolisu w palcach tak, aby był plastyczny i położyć go na skórze. Jeśli nie obserwuje się objawów uczulenia, można bezpiecznie spożywać preparaty zawierające kit pszczeli. Jeżeli jednak pojawia się wysypka, pieczenie lub inne niepokojące objawy, należy zrezygnować z dalszych prób.
Uwaga – nigdy nie powinno się podawać propolisu osobom, które mają alergię na produkty pszczele, ponieważ istnieje ryzyko silnej reakcji alergicznej.
Skutki uboczne i przeciwwskazania do stosowania propolisu
A czy stosowanie propolisu może powodować skutki uboczne? Tak, ale występują one stosunkowo rzadko. U niektórych obserwuje się np. zaczerwienienie skóry, obrzęki, zapalenie spojówek, katar lub problemy żołądkowo-jelitowe. W wyjątkowych przypadkach dochodzi do wystąpienia duszności i pojawienia się świszczącego oddechu. Zazwyczaj jednak jest to efekt reakcji alergicznej i dotyczy osób, które nie wiedzą, że mają uczulenie na produkty pszczele. Podkreślmy więc jeszcze raz – alergia na produkty pszczele, np. na miód, jest bezwzględnym przeciwskazaniem do stosowania propolisu w jakiekolwiek formie.
Podsumowując, propolis, czyli inaczej kit pszczeli to naturalna substancja wytwarzana przez pszczoły. Ma właściwości bakterio- i grzybobójcze, zwalcza wirusy, wspiera działanie układu odpornościowego, wspomaga leczenie chorób dziąseł i próchnicy, stanów zapalnych przewodu pokarmowego, a także gojenie ran i problemów skórnych. Propolis może być stosowany w formie kropli, mieszanek na bazie alkoholu, do żucia albo w postaci maści do użycia zewnętrznego. W związku z tym, że zawiera enzymy i inne produkty pochodzenia pszczelego, przed zastosowaniem produktów z propolisem należy przeprowadzić test alergiczny.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
Wspomaga naturalną odporność.
W okresie przejściowego osłabienia, do regeneracji po infekcjach.
Na wzmocnienie odporności. Uzupełnia codzienną dietę w starannie dobrane, naturalne składniki, takie...
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego
Bibliografia:
1. Simone-Finstorm M., Spivak M., Propolis and bee health: the natural history and significance of resin use by honey bees, https://link.springer.com/article/10.1051/apido/2010016 [dostęp na 9.10.2024].
2. Stawiarz E., Dyduch J., Zastosowanie produktów pszczelich pochodzenia roślinnego w apiterapii, https://www.researchgate.net/profile/Agnieszka-Najda/publication/277198016_Toxic_substances_in_plants_with_built_structure_with_nitrogen/links/55fb412f08aec948c4afac9b/Toxic-substances-in-plants-with-built-structure-with-nitrogen.pdf#page=111 [dostęp na 10.10.2024].
3. Propolis, https://medlineplus.gov/druginfo/natural/390.html [dostęp na: 10.10.2024].