Skóra noworodka – jakie są jej odrębności?
Zanim zaczniemy omawiać prosaki, warto dowiedzieć się kilku kwestii na temat odrębności skóry nowonarodzonego dziecka. Czym cechuje się skóra noworodka? Warto w tym miejscu wymienić takie cechy, jak:
● cieńszy naskórek – warstwa rogowa oraz ziarnista nie są jeszcze całkowicie wykształcone,
● niedostateczne rozwinięcie gruczołów potowych i łojowych,
● większe narażenie na niekorzystne czynniki środowiskowe, w tym promieniowanie ultrafioletowe, a także wysuszenie i wychłodzenie (niedostatecznie rozwinięte mechanizmy termoregulacji),
● skóra noworodka cechuje się także większą wchłanialnością wszystkich substancji, które są na nią aplikowane, dlatego wiele leków miejscowych w postaci maści, czy kremów jest przeciwwskazane do stosowania u tak małych dzieci.
Wiele zmian pojawiających się na skórze noworodka wynika właśnie z niedostatecznej dojrzałości skóry – zarówno pod względem strukturalnym, jak i funkcjonalnym. Z tego powodu skóra noworodka wymaga wnikliwej oceny dermatologicznej.
Jeżeli jakiekolwiek zmiany skórne niepokoją rodzica, to zdecydowanie warto udać się na konsultację do doświadczonego pediatry lub dermatologa dziecięcego.
Prosaki u noworodka – co to jest?
Prosaki to nic innego, niż naskórkowe lub podnaskórkowe cysty, które dają się poznać na skórze jako niewielkie, biało-żółte grudki. Prosaki na skórze noworodka pojawiają się przede wszystkim na czole, na policzkach, grzbiecie nosa oraz w fałdach nosowo-policzkowych. Warto wiedzieć, że zmiany o typie prosaków mogą pojawiać się także na błonie śluzowej podniebienia i w okolicy dziąseł, takie zmiany nazywamy w dermatologii perłami Epsteina.
Prosaki – przyczyny powstawania
Dlaczego na skórze dziecka zaczynają pojawiać się prosaki? Warto w tym miejscu wspomnieć pokrótce o budowie skóry i jej przydatków. Mieszki włosowe możemy porównać do wąskich “rurek”, znajdujących się w skórze. Ze struktur tych wyrastają włosy. Z mieszkami włosowymi połączone są właśnie wspomniane już gruczoły łojowe, których wydzielina uchodzi na powierzchnię skóry poprzez mieszek włosowy. Zaczopowanie mieszka włosowego poprzez keratynę i komórki naskórka prowadzi do nagromadzenia w jego obrębie wydzieliny gruczołów łojowych i złuszczonych komórek, co sprzyja pojawianiu się prosaków.
Powstawanie tych zmian skórnych jest ściśle związane z nadmiernym rogowaceniem w obrębie ujść mieszków włosowych, co prowadzi do ich zatkania. Konsekwencją tego jest zaleganie w nich wydzieliny pochodzącej z gruczołów łojowych.
Prosaki u noworodka – kiedy znikną?
Prosaki u noworodków w większości przypadków zanikają samoistnie, zazwyczaj po upływie kilku tygodni. Nie są one zagrożeniem dla zdrowia dziecka i znikają bez pozostawienia blizn i innych trwałych zmian, dlatego nie wymagają żadnych interwencji. Warto zaznaczyć, że nie należy samodzielnie manipulować w obrębie takiego prosaka – na przykład przekłuwać go igłą, ponieważ może to grozić nadkażeniem bakteryjnym, czyli miejscową infekcją. Do pielęgnacji skóry niemowlęcia pokrytej prosakami doskonałe będą łagodne emolienty plus.
Z ektoiną
prosto z natury
Balsam z ektoiną do stosowania już od 1. dnia życia. Dla skóry wrażliwej, suchej i atopowej.
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
Idealny sposób na pielęgnacje ust poza domem.
O działaniu nawilżającym i ochronnym
Prosaki – z czym należy je różnicować?
Na skórze noworodków może się pojawiać wiele różnych wykwitów, jednak nie zawsze będą to prosaki. Z jakimi innymi zmianami należy różnicować prosaki? Poniżej krótka charakterystyka często spotykanych zmian skórnych u noworodków.
Przerost gruczołów łojowych
Przypadłość ta wynika z nadmiernego powiększenia się gruczołów łojowych, co daje obraz niewielkich, żółtych grudek, typowo zlokalizowanych na skórze nosa, ale także na górnej wardze i policzkach. Przerost gruczołów łojowych jest następstwem wzrostu stężenia hormonów, a dokładnie androgenów, które są przekazywane od matki jeszcze w czasie życia płodowego (drogą łożyska). Zauważono, że przerost gruczołów łojowych częściej dotyczy dzieci urodzonych o czasie, niż wcześniaków. Zmiany te znikają samoistnie i nie wymagają podejmowania jakiegokolwiek leczenia.
Rumień toksyczny noworodków
Jest to przypadłość pojawiająca się w pierwszych dobach życia dziecka, typowo w pierwszych 48 godzinach po porodzie. Rumień toksyczny noworodków ma postać zmian plamisto-grudkowych, a niekiedy także krostkowych, które lokalizują się na twarzy, tułowiu i na kończynach. Warto dodać, że wykwity typowe dla rumienia noworodkowego nigdy nie pojawiają się w okolicach śluzówek. Nie jest konieczne leczenie rumienia noworodkowego, zmiany skórne wycofują się bowiem samoistnie.
Trądzik noworodkowy
Choć trądzik kojarzy nam się przede wszystkim z wiekiem dojrzewania, to należy mieć świadomość, że problem ten może dotyczyć nawet noworodków i niemowląt. Przyczyną trądziku noworodkowego jest narażenie dziecka na androgeny pochodzące od matki. Wykwity, jakie pojawiają się w przebiegu trądziku noworodkowego to klasycznie zaskórniki, grudki, a także krosty. Zmiany te mogą niekiedy wymagać zastosowania ukierunkowanego leczenia.
Potówki
Zmiany o charakterze potówek pojawiają się na skutek przegrzania dziecka i nadmiernego pocenia. Czynnikiem sprzyjającym jest także ubieranie dziecka w syntetyczną, nieprzewiewną odzież. Istotą pojawiania się potówek jest zablokowanie przewodów wyprowadzających gruczołów potowych co sprawia, że wydzielanie potu jest miejscowo zatrzymane. Klasyczne potówki mają postać niewielkich, licznych pęcherzyków wypełnionych wodojasnym płynem. Bardziej obrazowo można porównać je do kropel wody, umiejscowionych na skórze dziecka.
Noworodkowa krostkowica głowy
Przypadłość ta cechuje się obecnością przede wszystkim zapalnych grudek i krost, które zlokalizowane są w obrębie skóry twarzy i szyi, a także na owłosionej skórze głowy. Przyczyny pojawienia się tego rodzaju wykwitów upatruje się w nadmiernej kolonizacji skóry przez drożdżaka Malassezia furfur. Zmiany mogą ustąpić samoistnie, a przy nasilonych dolegliwościach możliwe jest zastosowanie leków przeciwgrzybiczych w postaci miejscowej (kremy, maści).
Podsumowując, diagnostyka dermatologiczna u dzieci nie jest łatwym zadaniem, między innymi ze względu na odrębności dotyczące budowy i fizjologii skóry. Jeżeli na skórze noworodka pojawiają się niepokojące nas zmiany, to zdecydowanie warto skonsultować się z lekarzem pediatrą lub dermatologiem.
Bibliografia:
- M. Czarnecka-Operacz, A. Sadowska-Przytocka, Klasyczne zmiany skórne u noworodków jako trudny problem w codziennej praktyce klinicznej, Pediatria po Dyplomie,2017/01,
- L. Rudnicka i inni, Współczesna Dermatologia, PZWL, Warszawa 2022,
- J. L. Bolognia i inni, Fourth Edition Dermatologia, Medipage, Warszawa 2022,
- A. Kaszuba, M. Kuchciak-Brancewicz, Dermatologia dziecięca w pytaniach i odpowiedziach, Wydawnictwo Czelej, Lublin 2019.