Trądzik młodzieńczy a dieta
Czy istnieje najlepsza dieta na trądzik? Dotychczas nie ustalono konkretnych zaleceń dietetycznych, których stosowanie ma uzasadnienie w trądziku młodzieńczym. Na przestrzeni ostatnich lat zrodziło się wiele mitów żywieniowych dotyczących tej choroby. Z drugiej strony istnieją przesłanki, że pewne grupy produktów czy modele żywieniowe mogą być skuteczne we wspomaganiu leczenia czy też zapobieganiu trądzikowi młodzieńczemu.
Dieta osób z trądzikiem młodzieńczym
Dieta osób chorych na trądzik powinna być prawidłowo zbilansowana. Ważne jest, aby była indywidualnie dopasowana do pacjenta, uwzględniała jego upodobania oraz preferencje żywieniowe, a przede wszystkim dostarczała niezbędnych składników odżywczych w tym składników mineralnych, a także witamin. Aktualne doniesienia mówią o negatywnym wpływie spożywania dużej ilości węglowodanów (szczególnie prostych), mleka i produktów mlecznych oraz diety o wysokim indeksie glikemicznym.
Dieta o niskim indeksie glikemicznym (IG)
Uważa się, że spożywanie wysokoprzetworzonych węglowodanów odgrywa istotną rolę w patogenezie trądziku. Produkty o wysokim IG powodują gwałtowny wyrzut insuliny i prowadzą do hiperinsulinemii, a ta wpływa na zwiększony poziom androgenów, które mogą zaostrzać trądzik. Dodatkowo, dieta o wysokim IG wpływa na poziom IGF-1 (insulinopodobnego czynnika wzrostu), który prowadzi do nadmiernej produkcji łoju oraz rogowacenia komórek, a w konsekwencji powoduje trądzik. Zarówno ilość, jak i jakość węglowodanów w żywności odgrywa znaczącą rolę w patogenezie trądziku. Pacjenci powinni zastąpić produkty o wysokim IG produktami o niskim IG (np. pełnoziarnistymi produktami zbożowymi czy warzywami) lub produktami bogatymi w białko (np. chudym mięsem bądź rybami). Bezsprzecznie dieta o niskim IG może przynosić korzyści w postaci łagodzenia objawów trądziku.
Czekolada i kakao
Dotychczas nie przeprowadzono dobrze zaprojektowanych badań, które jednoznacznie odpowiadałyby na pytanie, czy czekolada rzeczywiście wpływa niekorzystnie na stan skóry. Czekolada i kakao w słodyczach występują w połączeniu ze znaczną ilością cukru dodanego oraz mleka. Oznacza to, że produkty czekoladowe mogą zaostrzać trądzik nie przez samą czekoladę, a przez wysoki IG spowodowany dużą ilością węglowodanów prostych. Eliminacja czekolady z diety powinna zostać rozważona wyłącznie u osób, u których wyraźnie widoczne jest zaostrzenie zmian przy jej spożywaniu.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Mleko i produkty mleczne
Nabiał jest kontrowersyjną grupą produktów w kontekście nasilania się trądziku. Z jednej strony wiemy, że nadmierne spożycie mleka, szczególnie odtłuszczonego, może zaostrzać objawy trądziku. Z drugiej strony, jogurty czy sery nie wykazują negatywnego wpływu. Fermentowane produkty mleczne zawierające laktoferynę oraz szczepy bakterii Lactobacillus, mogą wpływać na zmniejszenie stanu zapalnego skóry oraz redukować produkcję łoju. Ponadto laktoferyna utrudnia kolonizację Propionibacterium acnes, prowadząc do ich likwidacji poprzez uszkodzenie błon komórkowych. Dobrze jest na początku wprowadzenia diety przeciwtrądzikowej zrezygnować ze spożycia nabiału lub spożywać małe jego ilości, a z czasem sprawdzać tolerancję na jogurty, ser i mleko.
Kwasy tłuszczowe
Nieprawidłowa proporcja kwasów omega-3 (przeciwzapalnych) i omega-6 (prozapalnych) w diecie jest zaliczana do czynników wywołujących stan zapalny. Prawidłowa proporcja omega-6 do omega-3 wynosi 4:1. W diecie zachodniej (tzw. western diet) wynosi ona nawet 20:1. Wysoka podaż kwasów omega-3 ma zdolność do hamowania produkcji cytokin prozapalnych. Dodatkowo kwasy omega-3 wykazują korzystny wpływ na stan skóry dzięki upłynnianiu sebum, co przyczynia się do zmniejszenia stanu zapalnego, zwiększenia tolerancji skóry na czynniki alergiczne i bakteryjne. W diecie dobrym źródłem kwasów omega-3 są oleje roślinne, orzechy i tłuste ryby. Należy wystrzegać się również kwasów tłuszczowych nasyconych i trans, które w dużej mierze występują w wysokoprzetworzonych produktach spożywczych i zaostrzają objawy trądziku.
Błonnik
Dieta popularna w krajach zachodnich charakteryzuje się wysoką zawartością tłuszczu i niską podażą błonnika pokarmowego. Włókno pokarmowe jest pożywką (prebiotykiem) potrzebną do wzrostu bakterii probiotycznych. W diecie warto zadbać o podaż produktów będących dobrym źródłem błonnika (np. surowe warzywa i owoce, pełnoziarniste produkty zbożowe), które dodatkowo mają niski IG oraz są źródłem witamin i składników mineralnych.
Antyoksydanty
Osoby z trądzikiem mają niższe wartości antyoksydantów w osoczu niż osoby zdrowe. Reaktywne formy tlenu biorą udział w stanie zapalnym. Gdy więcej reaktywnych form tlenu powstaje niż jest degradowanych przez antyoksydanty, powstaje stres oksydacyjny. Do składników antyoksydacyjnych korzystnie wpływających na skórę zaliczamy: cynk, selen, witaminę E i resweratrol.
Cynk odpowiada za prawidłowy stan skóry, ma działanie bakteriostatyczne w stosunku do P. acnes i zmniejsza wydzielanie cytokin zapalnych. W celu wzbogacenia diety w cynk, warto spożywać pełnoziarniste produkty zbożowe, pestki dyni, nasiona roślin strączkowych, jaja, sardynki, żółte sery.
Z uwagi na to, że we krwi pacjentów z trądzikiem stwierdza się obniżony poziom selenu, należy zadbać o wzbogacenie diety w ten składnik. W jednym z badań wykazano, że 12-tygodniowa suplementacja witaminą E i selenem istotnie poprawiała stan skóry. Selen znajdziemy w mięsie, łososiu, jajach, produktach mlecznych, orzechach brazylijskich i pełnoziarnistych produktach zbożowych. Witaminę E – w oliwie z oliwek, migdałach, orzechach i kiełkach.
Resweratrol, flawonoid występujący w ciemnych winogronach, jest uważany za obiecującą substancję w terapii przeciwtrądzikowej. W badaniach laboratoryjnych udowodniono, że ma on silnie działanie bakteriobójcze przeciwko P. acnes.
Mikrobiom i probiotyki
Mikrobiom to ogół mikroorganizmów (bakterie, wirusy, grzyby), suma ich genów, metabolitów oraz środowisko w którym żyją, czyli przewód pokarmowy. Jelita i skóra są do siebie porównywane pod względem budowy oraz pełnionych funkcji. Dowody wskazują na dwukierunkowe połączenie tych narządów. Uważa się, że mikrobiota jelitowa jest jednym z czynników w patogenezie trądziku. Pełni bowiem kluczową rolę w utrzymywaniu homeostazy organizmu – jest odpowiedzialna za reakcje odpornościowe gospodarza, definiuje obronę przed potencjalnymi patogenami i wyznacza tolerancję na antygeny dostarczane z pożywienia i ze środowiska. W diecie warto zadbać o podaż naturalnych probiotyków, do których zaliczają się m.in. kiszonki (kapustę, ogórki) i chleb na zakwasie.
Trądzik młodzieńczy a dieta – podsumowanie
Trądzik jako choroba przewlekła wymaga często wieloletniego leczenia. Dieta młodego pacjenta chorującego na trądzik powinna być prawidłowo zbilansowana, dostarczać wszystkich niezbędnych składników odżywczych, mineralnych i witamin. Zalecenia dietetyczne powinny uwzględniać ograniczenie przetworzonych produktów o wysokim IG oraz zawierających kwasy tłuszczowe nasycone i trans, a także zmniejszenie spożycia nabiału (jeśli zauważamy zaostrzenie objawów po jego spożyciu). Jeśli wyroby czekoladowe powodują wysyp trądziku, je również należy wyeliminować z diety. Jadłospis powinien być z kolei bogaty w przeciwzapalne kwasy omega-3, antyoksydanty, błonnik i naturalne probiotyki. Wprowadź do swojej diety świeże warzywa i owoce, orzechy, oleje roślinne, tłuste ryby i pełnoziarniste zboża. Dobrymi modelami żywieniowymi mogą okazać się dieta o niskim IG oraz dieta śródziemnomorska, jednak warto pamiętać, że nie ma jednej cudownej diety na trądzik sprawdzającej się u każdego pacjenta. Najważniejsza jest obserwacja swojego organizmu i tolerancji na poszczególne produkty, szczególnie te kontrowersyjne w temacie trądziku młodzieńczego.
Bibliografia:
Piejko, L. (2018). Mleko, białka mleka a trądzik. Polish Journal of Cosmetology, 21(1), 45-48.
Osowski, S. (2019). Znaczenie diety w terapii trądziku pospolitego. Kosmetologia Estetyczna 6, 8.
Biegaj, M. (2017). Trądzik pospolity i jego leczenie. Kosmetologia Estetyczna, 2, 155-158.
Kucharska A, Szmurło A, Sińska B. (2016). Significance of diet in treated and untreated acne vulgaris. Postepy Dermatol Alergol. 33(2):81-6.
Baldwin H, Tan J. (2021). Effects of Diet on Acne and Its Response to Treatment. Am J Clin Dermatol. 22(1):55-65.
Gupta M, Mahajan VK, Mehta KS, Chauhan PS. (2014). Zinc therapy in dermatology: a review. Dermatol Res Pract. 2014:709152.
Szepietowski J, Kapińska-Mrowiecka M, Kaszuba A, et al. (2012). Trądzik zwyczajny: Patogeneza i leczenie. Konsensus Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego. Przegl Dermatol. 99(6):649-673.
Zaenglein AL, Pathy AL, Schlosser BJ, et al. (2016). Guidelines of care for the management of acne vulgaris. J Am Acad Dermatol. 74(5):945-73.e33.