Opieka nad chorym dzieckiem
Zleceniobiorcy, który musi pozostać w domu w celu sprawowania opieki nad chorym dzieckiem, jeżeli spełni on określone warunki – przysługiwać będzie prawo do tzw. zasiłku opiekuńczego.
Zatrudniony na podstawie umowy zlecenia rodzic, opiekun prawny lub faktyczny dziecka, może otrzymać zasiłek opiekuńczy, jeżeli:
- posiada dobrowolne ubezpieczenie chorobowe,
- złoży w ZUS lub u płatnika składek (zleceniodawcy) wszystkie dokumentyniezbędne do przyznania zasiłku.
Ubezpieczeniem, które uprawnia do otrzymania zasiłku opiekuńczego, jest tzw. ubezpieczenie chorobowe. W przypadku osób wykonujących pracę na podstawie umowy zlecenia – ubezpieczenie chorobowe jest dobrowolne i zleceniobiorcy podlegają mu wyłącznie na swój wniosek. Od dnia wskazanego w umowie zlecenia jako dzień rozpoczęcia pracy, zleceniobiorcy, którzy nie posiadają innego tytułu do objęcia ubezpieczeniami społecznymi – co do zasady – powinni natomiast zostać obligatoryjnie objęci ubezpieczeniem: emerytalnym, rentowym, wypadkowym i zdrowotnym. W przypadku woli zleceniobiorcy zostania objętym również ubezpieczeniem chorobowym – powinien on wystąpić do zleceniodawcy ze stosownym wnioskiem, który w ślad za nim – zobowiązany będzie zarejestrować zleceniobiorcę w ZUS.
Jeżeli zleceniobiorca posiada już ubezpieczenie chorobowe, może ubiegać się o przyznanie mu zasiłku opiekuńczego, jeżeli został zwolniony od wykonywania pracy z powodu konieczności sprawowania opieki nad:
- chorym dzieckiemw wieku do ukończenia przez nie 14 lat,
- chorym dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności (łącznie ze wskazaniem konieczności stałej lub długotrwałej opieki) lub orzeczeniem o znacznymstopniu niepełnosprawności – do ukończenia przez nie 18 lat,
- chorym dzieckiem w wieku powyżej 14 lat – jeżeli pozostaje we wspólnym gospodarstwie domowym ze zleceniobiorcą w okresie sprawowania opieki.
Istotne jest przy tym, że prawo do zasiłku opiekuńczego przysługuje zarówno matce, jak i ojcu dziecka. Zasiłek otrzyma jednak tylko jeden z rodziców – ten, który wystąpi z wnioskiem o jego przyznanie.
Okolicznością wyłączającą przyznanie zasiłku jest natomiast możliwość zaopiekowania się chorym dzieckiem przez inne osoby z rodziny, pozostające we wspólnym gospodarstwie domowym ze zleceniobiorcą (np. przez babcię lub matkę dziecka, przebywającą na urlopie wychowawczym, jeżeli o zasiłek chciałby ubiegać się ojciec dziecka). Zasada ta nie obowiązuje jednak, jeśli dziecko ma mniej niż 2 lata.
Zasiłek opiekuńczy może zostać przyznany na maksymalny okres:
- 60 dni w roku kalendarzowym – w przypadku opieki nad chorym dzieckiem w wiekudo lat 14,
- 14 dni w roku kalendarzowym – w przypadku opieki nad chorym dzieckiem w wieku powyżej 14 lat,
- 30 dni w roku kalendarzowym – w przypadku opieki nad chorym, niepełnosprawnym dzieckiem, w wieku pomiędzy 14 a 18 rokiem życia.
Łączna liczba dni, za które można otrzymać zasiłek opiekuńczy w danym roku kalendarzowym, to 60, niezależnie od liczby posiadanych dzieci. Pula ta obejmuje również dni pobierania zasiłku w celu sprawowania opieki nad innymi członkami rodziny oraz w celu sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem (np. z powodu zamknięcia żłobka lub przedszkola).
Miesięczny zasiłek opiekuńczy wynosi 80% podstawy wymiaru zasiłku, którą w przypadku umowy zlecenia stanowi – przeciętne miesięczne wynagrodzenie z ostatnich 12 miesięcy przed miesiącem, w którym ma miejsce opieka nad dzieckiem, pomniejszone o 13,71%.
W jaki sposób ubiegać się o przyznanie zasiłku opiekuńczego?
W celu otrzymania zasiłku opiekuńczego, do zleceniodawcy (jeżeli zatrudnia on więcej niż 20 osób) lub bezpośrednio do ZUS, należy złożyć przede wszystkim:
- wniosek o zasiłek opiekuńczy na druku Z-15A (dostępnym na stronie internetowej ZUS),
- wydruk elektronicznego zwolnienia lekarskiego (jeżeli dokumenty składane są do zleceniodawcy, który nie posiada profilu na platformie PUE ZUS).
Ze szczegółową listą wszystkich wymaganych dokumentów, można zapoznać się pod adresem: https://www.gov.pl/web/gov/uzyskaj-zasilek-opiekunczy-na-opieke-nad-chorym-dzieckiem.
Dokumenty te należy złożyć w terminie 6 miesięcy od ostatniego dnia sprawowania opieki nad dzieckiem, a jeżeli z jakichś powodów dotrzymanie powyższego terminu było niemożliwe – w terminie 6 miesięcy od ustania przyczyn uniemożliwiających złożenie dokumentów.
Czy w czasie sprawowania opieki nad chorym dzieckiem można podjąć pracę zarobkową?
Nierzadko zdarza się, że w przypadku wykonywania pracy na podstawie stosunków cywilnoprawnych – zleceniobiorcy zawierają więcej niż jedną umowę zlecenia. Zwłaszcza w takich przypadkach (ale i również gdy zleceniobiorca pracuje na podstawie tylko jednej umowy), należy pamiętać, że w czasie sprawowania opieki nad chorym dzieckiem i pobierania z tego tytułu zasiłku opiekuńczego – nie można podejmować się pracy zarobkowej,która uniemożliwiałaby wykorzystanie zwolnienia zgodnie z jego przeznaczeniem (a więc – sprawowanie opieki nad dzieckiem). Naruszenie powyższej zasady – w przypadku kontroli ZUS – skutkowałoby utratą prawa do zasiłku za cały okres zwolnienia od pracy, a jeżeli zasiłek został już wypłacony – koniecznością jego zwrotu.
Opieka nad zdrowym dzieckiem
Rodzicowi tudzież opiekunowi dziecka, zatrudnionemu na podstawie umowy zlecenia i dodatkowo objętemu dobrowolnym ubezpieczeniem chorobowym – na takich samych zasadach, jak w przypadku opieki nad chorym dzieckiem – przysługuje prawo do zasiłku opiekuńczego za czas zwolnienia od wykonywania pracy z powodu konieczności sprawowania opieki nad:
- zdrowym dzieckiem w wieku do ukończenia przez nie 8 lat, w przypadku:
o nieprzewidzianego zamknięcia żłobka, klubu dziecięcego, przedszkola lub szkoły, do których uczęszcza dziecko,
o choroby niani lub dziennego opiekuna sprawującego opiekę nad dzieckiem,
o porodu matki lub choroby rodzica stale opiekującego się dzieckiem,
o pobytu w szpitalu rodzica stale opiekującego się dzieckiem.
- Zdrowym dzieckiem legitymującym się orzeczeniem o niepełnosprawności (łącznie ze wskazaniem konieczności stałej lub długotrwałej opieki) lub orzeczeniem o znacznym stopniu niepełnosprawności – do ukończenia przez nie 18 lat, w przypadku:
o porodu matki lub choroby rodzica stale opiekującego się dzieckiem,
o pobytu w szpitalu rodzica stale opiekującego się dzieckiem.
Poza prawem do zasiłku opiekuńczego w określonych powyżej przypadkach, osobom zatrudnionym w ramach stosunku pracy (a więc zwłaszcza na podstawie umowy o pracę), przysługują ponadto, w każdym roku kalendarzowym, 2 dni zwolnienia od pracy w celu sprawowania opieki nad dzieckiem (również zdrowym), za które pracownik zachowuje prawo do pełnego wynagrodzenia (art. 188 kp).
W przypadku wykonywania pracy na podstawie umowy zlecenia – zleceniobiorcy, z mocy prawa, niestety nie przysługuje analogiczne zwolnienie od pracy. To czy będzie on mógł z niego skorzystać, na warunkach przewidzianych w kodeksie pracy – pozostaje kwestią do indywidualnego uzgodnienia ze zleceniodawcą.
Nic nie stoi na przeszkodzie, aby zleceniodawca wyraził zgodę na skorzystanie przez zleceniobiorcę z 2 dni wolnego od pracy w celu sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem, za które zachowa on prawo do wynagrodzenia, jednak – nie jest to obowiązek zleceniodawcy, tak jak ma to miejsce w stosunku pracodawca-pracownik.
Jedynym, hipotetycznym przypadkiem, w którym można by powiedzieć, że zleceniobiorcy, z mocy prawa, przysługiwać będą 2 dni zwolnienia od pracy w celu sprawowania opieki nad zdrowym dzieckiem, jest sytuacja, w której formalnie, stosunek łączący obie strony umowy, nazwany został umową zlecenia, a tak naprawdę – spełnia cechy stosunku pracy, tj. z umowy wynika konieczność wykonywania pracy:
- w warunkach podporządkowania,
- osobiście,
- odpłatnie oraz
- w określonym miejscu i czasie.
Wówczas, stosunek łączący „zleceniobiorcę” ze „zleceniodawcą”, jest tak naprawdę stosunkiem pracy, niezależnie od tego, jak została nazwana zawarta przez strony umowa. A co za tym idzie – „zleceniobiorcy”, który tak naprawdę jest pracownikiem – przysługują wszystkie prawa przewidziane dla pracowników w kodeksie pracy, w tym również prawo do wspomnianych 2 dni zwolnienia od pracy.
Pracodawcy, który w celu obejścia prawa, zawiera umowę cywilnoprawną, w sytuacji, w której powinna zostać zawarta umowa o pracę – grożą natomiast określone konsekwencje prawne. Popełnia on bowiem wykroczenie przeciwko prawom pracownika, zagrożone karą grzywny do 30 tys. zł, a ponadto – może zostać zobowiązany do zawarcia ze „zleceniobiorcą” umowy o pracę z datą wsteczną i wypłaty na jego rzecz wszystkich zaległych należności wynikających ze stosunku pracy.
Może zainteresować Cię również: Praca zdalna doczekała się regulacji w kodeksie pracy – ciekawe zmiany nie tylko dla młodych rodziców
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
Na wzmocnienie odporności. Uzupełnia codzienną dietę w starannie dobrane, naturalne składniki, takie...
Wspiera pamięć i koncentrację, usprawnia procesy uczenia się.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Pierwszy preparat z fukoidanem, który wspomaga pracę zatok.
Kompleksowe wsparcie prawidłowego rozwoju.
Spray usuwający złogi woskowiny usznej.
W okresie przejściowego osłabienia, do regeneracji po infekcjach.
Woda morska z ektoiną. Ochrona przed wnikaniem wirusów.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 13.10.1998 r. o systemie ubezpieczeń społecznych (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1009)
Ustawa z dnia 25.06.1999 r. o świadczeniach pieniężnych z ubezpieczenia społecznego w razie choroby i macierzyństwa (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1732)
Ustawa z dnia 23.04.1964 r. – Kodeks cywilny (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1360)
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. – Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1510)