Najpopularniejsze słodziki
Do najpopularniejszych naturalnych zamienników cukru (sacharozy) zaliczamy ksylitol, erytrytol i stewię, zaś sztucznych – aspartam i sukralozę. Zgodnie z założeniami programowania żywieniowego należy dążyć do unikania słodkich smaków u małych dzieci (do 2. roku życia lub dłużej). Zbyt wczesne przyzwyczajenie dziecka do słodkich produktów utrudnia leczenie dietetyczne dzieci z otyłością i negatywnie wpływa na jego efekty. Dlatego zaleca się, aby ze słodzików korzystać rozważnie i dodawać je do diety starszych dzieci w razie potrzeby.
Słodziki naturalne
Ksylitol:
- początkowo pozyskiwany był z drewna brzozowego, stąd jego inna nazwa – cukier brzozowy,
- ma o 25% niższą energetyczność (3 kcal/g) niż sacharoza (4 kcal/g),
- jego indeks glikemiczny jest niski = 13,
- w produktach spożywczych znajdziemy go pod kodem E967,
- pobierany jest przez komórki niezależnie od insuliny (bezpieczny dla dzieci z insulinoopornością),
- jest metabolizowany przez organizm człowieka,
- z jednej strony działa probiotycznie, ale z drugiej może mieć efekt przeczyszczający jeśli jest spożywany w nadmiarze,
- jest stabilny w wysokich temperaturach i nie ulega karmelizacji dzięki czemu nadaje się jako słodzik stosowany do różnego rodzaju wypieków,
- jest słodzikiem kariostatycznym i antybakteryjnym, dlatego można i powinno się go stosować u dzieci z ryzykiem próchnicy zębów.
Erytrytol (erytrol):
- syntetyzowany jest biotechnologicznie poprzez fermentację glukozy lub sacharozy pochodzącej z pszenicy lub kukurydzy przez drożdżopodobne grzyby,
- jest niskokaloryczny – zawiera 0,2 kcal/g,
- ma indeks glikemiczny równy 0,
- nie powoduje wzrostu insuliny we krwi,
- wykazuje działanie przeciwpróchnicze,
- jest znacznie mniej słodki od sacharozy (ok. 70% słodkości),
- nie jest metabolizowany przez organizm człowieka,
- może wywoływać efekt przeczyszczający (ale w mniejszym stopniu niż ksylitol) jeśli jest spożywany w nadmiarze.
Stewia (glikozydy stewiolowe):
- występujące w roślinie Stevia rebaudiana,
- zawiera ok. 2,7 kcal/g,
- jej indeks glikemiczny wynosi 0,
- w produktach spożywczych stewię znajdziemy pod kodem E970,
- jest aż o 200-300 razy słodszy od sacharozy,
- jest stabilna w wysokich temperaturach dzięki czemu nadaje się jako słodzik stosowany do różnego rodzaju wypieków,
- ma właściwości antyoksydacyjne, antybakteryjne, antygrzybiczne, antywirusowe, antyzapalne, diuretyczne i obniżające ciśnienie krwi,
- nie powoduje próchnicy zębów,
- spożycie stewii obniża poziom cukru we krwi i zwiększa wydzielanie insuliny, dzięki czemu może być wykorzystywana u osób ze stwierdzoną cukrzycą typu II i hiperglikemią,
- jest dobrze tolerowana przez większość osób.
Słodziki sztuczne
Aspartam:
- składa się z fenyloalaniny i kwasu asparaginowego,
- ma niemal zerową kaloryczność,
- jest 200 razy słodszy od sacharozy,
- w produktach spożywczych aspartam znajdziemy pod kodem E951,
- nie jest stabilny w wysokich temperaturach, dlatego nie ma wykorzystania w produkcji wypieków,
- przez Międzynarodową Agencję Badań nad Rakiem uznany za potencjalnie rakotwórczy dla człowieka.
Sukraloza:
- pochodna sacharozy,
- ma niemal zerową kaloryczność,
- jest 600 razy słodsza od sacharozy,
- w produktach spożywczych sukralozę znajdziemy pod kodem E955,
- nie jest metabolizowana przez organizm człowieka,
- jest stabilna w wysokich temperaturach dzięki czemu nadaje się jako słodzik stosowany do różnego rodzaju wypieków,
- w ilościach stosowanych na co dzień nie jest szkodliwa, ale ulega rozkładowi na toksyczne substancje (chloroglukozę i chlorofruktozę).
Słodziki a zdrowie dzieci – potencjalne korzyści
1. Kontrola masy ciała – z uwagi na niższą energetyczność jaka idzie za słodzikami w porównaniu do cukru, słodziki mogą być przydatne w diecie dzieci z nadmierną masą ciała i nieść korzyści w walce z nadwagą i otyłością. Jednak według najnowszego raportu WHO, stosowanie słodzików nie daje żadnych długoterminowych korzyści w redukcji tkanki tłuszczowej u dorosłych i dzieci.
2. Profilaktyka próchnicy – cukier jest pożywką dla bakterii bytujących na płytce nazębnej. Jeśli spożywamy go w nadmiarze i przez długi okres czasu, a także nie dbamy właściwie o higienę jamy ustnej, może sprzyjać powstawaniu szkodliwych kwasów i próchnicy zębów. Słodziki takie jak ksylitol i erytrytol działają przeciwpróchniczo.
3. Alternatywa dla dzieci z insulinoopornością i cukrzycą – niektóre zamienniki cukru nie powodują zwiększenia poziomu glukozy we krwi i mają niski indeks glikemiczny, dzięki czemu mogą być stosowane w diecie dzieci z insulinoopornością i cukrzycą typu II. Jednak według najnowszego raportu WHO mogą istnieć potencjalne niepożądane skutki długotrwałego stosowania słodzików, takie jak zwiększone ryzyko cukrzycy typu II, chorób sercowo-naczyniowych i śmiertelności u dorosłych.
Słodziki a zdrowie dzieci – potencjalne zagrożenia
1. Wpływ na rozwój zmysłu smaku. Słodziki są słodkie tak samo jak cukier, a niektóre nawet bardziej. Ich spożywanie w młodym wieku może wpływać na wytworzenie preferencji do słodkiego smaku i sięganie po żywność wysokoprzetworzoną.
2. Długotrwałe skutki zdrowotne. Pewne doniesienia mówią o powiązaniu sztucznych słodzików z wieloma problemami zdrowotnymi, takimi jak zapalne choroby jelit, zespół jelita drażliwego oraz choroby metaboliczne, w tym otyłość, cukrzyca typu II czy choroby układu krążenia. Słodziki takie jak potencjalnie rakotwórczy aspartam mogą w istotny sposób zmieniać mikrobiom (jego skład i funkcjonowanie) jelita cienkiego, w tym dwunastnicy.
Zamienniki cukru – podsumowanie
Cukier jest obecnie wymieniany przez ekspertów za jeden z najbardziej negatywnych składników diety. Jednym z ważniejszych żywieniowych zadań dla rodzica jest ograniczanie cukrów dodanych od wczesnego dzieciństwa. Słodziki mogą stanowić alternatywę dla cukru, jednak dobrze jest wybierać naturalne oraz dobrze przebadane i uznane za bezpieczne. Małym dzieciom nie podajemy ani cukru, ani słodzików, aby uniknąć wykształcenia preferencji do smaku słodkiego. Chociaż preferencja do smaku słodkiego jest wrodzona, ponieważ wody płodowe i mleko kobiece jest słodkie, sposób żywienia w okresie niemowlęcym i wczesnego dzieciństwa ma kluczowe znaczenie w kształtowaniu się nawyków żywieniowych.
Zrównoważona, prawidłowo zbilansowana dieta jest kluczowa dla utrzymania dobrego stanu zdrowia. Słodziki mogą stanowić pomoc w ograniczaniu spożycia cukru, ale nie powinny zastępować podstawowych składników diety. W przypadku każdego ze słodzików należy stosować go z umiarem i zwracać uwagę na indywidualne preferencje i ewentualnie występujące dolegliwości. Odsunięcie w czasie wprowadzenia słodzików do diety dziecka, jako substancji nadających słodki smak jest kluczowe w celu wykształcenia preferencji do różnych smaków, nie tylko słodkiego.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Naturalne składniki wspomagające pracę układu odpornościowego.
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego.
Wspomaga naturalną odporność.
W okresie przejściowego osłabienia, do regeneracji po infekcjach.
Na wzmocnienie odporności. Uzupełnia codzienną dietę w starannie dobrane, naturalne składniki, takie...
Wspiera prawidłowe funkcjonowanie układu odpornościowego
Bibliografia:
Szajewska, H., Horvath, A. (2023). Poradnik żywienia niemowląt. Krok po kroku od narodzin do pierwszych urodzin. https://1000dni.pl/wp-content/uploads/2023/01/poradnik-zywienia-niemowlat-1341.pdf.
Hosseini, A., Barlow, G. M., Leite, G., Rashid, M., Parodi, G., Wang, J., Morales, W., Weitsman, S., Rezaie, A., Pimentel, M., & Mathur, R. (2023). Consuming artificial sweeteners may alter the structure and function of duodenal microbial communities. iScience, 26(12), 108530. https://doi.org/10.1016/j.isci.2023.108530.
Jaszczyszyn, K., & Grabski, B. (2023). Jak zastąpić cukier-kilka słów o słodzikach. Analit. 13, 18–23.
Use of non-sugar sweeteners: WHO guideline (2023). https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/367660/9789240073616-eng.pdf?sequence=1.