Czym są zaparcia?
Zaparcia to stan, w którym dziecko ma trudność z regularnym i komfortowym oddawaniem stolca.
W przypadku noworodków nie chodzi wyłącznie o to, jak często dziecko się wypróżnia, ale również o:
- konsystencję stolca,
- wysiłek związany z wypróżnieniem,
- objawy towarzyszące, takie jak niepokój czy wzdęcia.
Zaparcie u noworodka może występować nawet wtedy, gdy stolec pojawia się codziennie, ale jest zbyt twardy lub oddawany z dużym wysiłkiem.
Jakie są przyczyny zaparć u noworodków?
Przyczyny zaparć u noworodków mają zazwyczaj podłoże czynnościowe, czyli nie jest spowodowane żadną chorobą, a odpowiadają za nie inne czynniki.
Układ pokarmowy noworodka jest jeszcze niedojrzały i dostosowuje się do życia pozałonowego, co może powodować zaburzenia w pracy jelit.
Do najczęstszych przyczyn należą:
- zmiany w sposobie karmienia (np. przejście z piersi na mleko modyfikowane),
- niedostateczne nawodnienie (rzadszy powód u niemowląt karmionych piersią),
- alergie pokarmowe, zwłaszcza na białko mleka krowiego,
- niska aktywność fizyczna – typowa dla noworodków,
- rzadko – wady anatomiczne i choroby przewlekłe np. choroba Hirschsprunga.
Jakie są objawy zaparć u noworodków?
Objawy zaparcia u noworodków mogą być niespecyficzne i łatwo pomylić je z innymi dolegliwościami. Dlatego ważne jest obserwowanie zarówno stolca, jak i zachowania dziecka.
Typowym sygnałem jest długie napinanie się, prężenie i płacz przy próbie oddania stolca, nawet jeśli finalnie się to udaje.
Inne objawy obejmują:
- twardy lub zbity stolec,
- wzdęty, napięty brzuszek,
- brak apetytu, ulewania, rzadziej – wymioty,
- długie przerwy między wypróżnieniami połączone z niepokojem dziecka.
Jak często noworodki i niemowlęta mogą oddawać stolec?
Wielu rodziców niepokoi się, gdy dziecko nie wypróżnia się codziennie – jednak u noworodków norma jest bardzo szeroka.
To, co u jednego dziecka jest całkowicie normalne, u innego może już wskazywać na problem.
Wiele zależy od sposobu karmienia, wieku oraz tempa dojrzewania przewodu pokarmowego.
- Noworodki karmione piersią mogą oddawać stolec po każdym karmieniu, ale też raz na kilka dni lub nawet raz na ponad tydzień – jeśli stolec jest miękki i dziecko nie odczuwa dyskomfortu, nie ma powodu do obaw.
- Noworodki na mleku modyfikowanym wypróżniają się zwykle rzadziej, najczęściej jedna kupa co 2-3dni. Tutaj również w przypadku rzadszego wypróżniania i prawidłowym wyglądzie stolca oraz braku objawów u dziecka nie ma powodu do niepokoju.
- Po 4–6 tygodniu życia rytm wypróżnień może się ustabilizować i stać się rzadszy.
Jak rozpoznać zaparcia u noworodków?
Rozpoznanie zaparć u noworodków wymaga uwzględnienia kilku czynników – nie tylko liczby wypróżnień. Kluczowe znaczenie ma ocena ogólnego zachowania dziecka, rodzaju i konsystencji stolca oraz to, czy wypróżnieniu towarzyszy ból lub dyskomfort. Lekarz bierze też pod uwagę tempo przyrostu masy ciała i stan ogólny malucha.
Wskazówkami mogą być:
- długie napinanie się bez efektu,
- głośny płacz i napięcie brzucha przy próbach wypróżnienia,
- suchy, twardy stolec, czasem z domieszką krwi,
- dłuższy niż 3–5 dni brak stolca przy innych niepokojących objawach.
Jakie jest leczenie zaparć u niemowląt?
Leczenie zaparć u niemowląt zależy przede wszystkim od:
- przyczyny,
- wieku dziecka,
- sposobu karmienia
- nasilenia objawów.
W większości przypadków zaparcia mają charakter czynnościowy i nie wymagają intensywnej terapii, lecz łagodnego postępowania dietetycznego i wspomagającego
Postępowanie niefarmakologiczne u dzieci karmionych piersią
U dzieci karmionych piersią w razie wystąpienia zaparć należy zastanowić się nad alergią pokarmową.
Mimo, że noworodek lub niemowlę je tylko mleko matki, to właśnie w nim mogą znajdować się alergeny pochodzące z jedzenia mamy. Najczęściej ma to miejsce przy alergii na białko mleka krowiego.
W takim przypadku lekarz może zalecić dietę bezmleczną matce oraz suplementację w tym czasie witaminy D oraz wapnia i dalszą obserwację rytmu wypróżnień.
Postępowanie niefarmakologiczne u dzieci karmionych butelką
U dzieci karmionych mlekiem modyfikowanym lekarz może zalecić zmianę preparatu na mieszankę z większym rozdrobnieniem białek, czyli hydrolizat przy podejrzeniu alergii na białko mleka krowiego.
U części dzieci w przypadku nasilonej alergii stosuje się także mieszanki aminokwasowe, które mają jeszcze bardziej rozbite na cząstki białka mleka krowiego.
Zaleca się również zwiększenie aktywności fizycznej – delikatne masaże brzuszka zgodnie z ruchem wskazówek zegara oraz ćwiczenia nóżkami (np. „rowerek”) mogą pobudzić perystaltykę.
Ważne jest wprowadzenie płynów – u niemowląt powyżej 4. miesiąca życia czasami rozważa się podanie niewielkich ilości wody w celu dopajania dziecka.
Leczenie farmakologiczne zaparć u niemowląt
- Czopki glicerynowe – mogą być stosowane doraźnie, wyłącznie po zaleceniu przez lekarza, gdy dziecko długo nie oddaje stolca i odczuwa wyraźny dyskomfort.
- Laktuloza – to najczęściej stosowany środek osmotyczny u niemowląt z przewlekłymi zaparciami, podawany w syropie. Stosowanie wyłącznie pod kontrolą lekarza.
- U niemowląt powyżej 6. miesiąca życia można wprowadzić preparaty makrogoli, które są podawane doustnie i powodują rozluźnienie stolca.
- Unikanie lewatyw i silnych środków przeczyszczających, które mogą być niebezpieczne dla niemowląt.
Na zaparcia u dzieci
Wskazany w leczeniu przewlekłych zaparć, kamieni kałowych.
Wskazane do krótkotrwałego leczenia sporadycznych zaparć.
Wspomaga prawidłowy pasaż jelitowy, dzięki zawartości składnika pochodzenia roślinnego – manny z jes...
Wspomaga prawidłowy pasaż jelitowy, dzięki zawartości składnika pochodzenia roślinnego – manny z jes...
Preparat stosowany w zaparciach i trudnościach z wypróżnianiem.
Kiedy leczenie specjalistyczne?
Jeśli zaparcia są przewlekłe, nasilają się, towarzyszy im zahamowanie przyrostu masy ciała, wymioty lub domieszka krwi w stolcu, konieczna może być szersza diagnostyka.
W takich przypadkach lekarz może podejrzewać m.in.
- chorobę Hirschsprunga,
- alergię na białko mleka krowiego
- inne schorzenia wymagające leczenia specjalistycznego.
Podsumowanie informacji o zaparciach u noworodków
Zaparcia u noworodków nie są rzadkością i zazwyczaj mają charakter przejściowy.
Zmienna częstość wypróżnień, związana z dojrzewaniem układu pokarmowego, nie musi być powodem do niepokoju, o ile dziecko zachowuje dobre samopoczucie.
Warto jednak znać objawy, które mogą świadczyć o prawdziwym zaparciu – aby odpowiednio wcześnie skonsultować się z pediatrą i uniknąć powikłań. Obserwacja i cierpliwość to najważniejsze narzędzia w pierwszych miesiącach życia dziecka.
Problem z kupką?
Twoje dziecko cierpi na zaparcia? Spróbujcie tych ćwiczeń!
Dietetyczka wyjaśnia, jak zmodyfikować dietę dziecka z zaparciami. PORADY i PRZEPISY
Manna z jesionu (Fraxinus ornus) zawiera mannitol, który wspomaga pasaż jelitowy i pomaga przy zapar...
Suszone śliwki można podać dziecku z zaparciami, bo to cenne źródło błonnika. Aby jednak zadziałały...
W aptekach dostępne są różne środki pomocne w leczeniu zaparć u dzieci. Dobierajmy je uwzględniając...
Alergia pokarmowa może powodować biegunki lub zaparcia. Lekarz wyjaśnia, jak rozpoznać, że to jest p...
Źródła:
- Reich Magdalena and Barbara Iwańczak. „Analiza najczęstszych przyczyn i objawów przewlekłych zaparć u dzieci.” Przegl. Gastroenterol 5 (2010): 349-355.
- Czerwionka-Szaflarska Mieczysława and Bartosz Romańczuk. „Postępowanie w zaparciu czynnościowym stolca u dzieci i młodzieży.” Forum Medycyny Rodzinnej. Vol. 2. No. 5. 2008.
- Jończyk-Potoczna Katarzyna and Marian Krawczyński. „Zaparcia u dzieci w codziennej praktyce lekarza podstawowej opieki medycznej.” Przewodnik Lekarza/Guide for GPs 4.12 (2001): 25-30.