Planowanie ciąży – wizyta u lekarza oraz podstawowe badania
Do ciąży warto się dobrze przygotować. Jej planowanie powinno się zacząć od wykonania podstawowych badań krwi (morfologia z rozmazem, glukoza i insulina na czczo, panel tarczycowy, badanie ogólne moczu i inne zlecone przez lekarza) oraz wizyty u ginekologa. Lekarz specjalista na podstawie badania USG pacjentki określi aktualny moment cyklu w którym się znajduje, a także wykluczy ewentualne nieprawidłowości i stany zapalne. Umówiona z wyprzedzeniem wizyta u lekarza i konsultacja wyników podstawowych badań pozwoli na spokojne zaplanowanie ciąży.
Planowanie ciąży – suplementacja oraz odpowiednia dieta
Prawidłowo odżywiony organizm i odpowiednia dieta to podstawa dobrej płodności. Aby podejść do planowania ciąży rozważnie, należy zwracać uwagę na to, co ląduje na talerzu, a także rozpocząć suplementację kwasem foliowym. Dieta powinna opierać się na produktach niskoprzetworzonych, być bogata w świeże owoce i warzywa, pełnoziarniste zboża, tłuste ryby, chude mięso i oleje roślinne. Planując ciążę należy powstrzymać się z kolei od spożywania wysoko przetworzonej żywności – nadmiaru słodyczy, dań typu fast-food, przetworzonego czerwonego mięsa, soli, cukru, słodkich napojów i tłuszczów trans. Podstawą suplementacji jest kwas foliowy – zarówno dla kobiet, jak i dla mężczyzn. Kobieta planująca ciążę powinna na minimum 3 miesiące przed koncepcją rozpocząć suplementację kwasu foliowego w formie leku – 400 µg 5-MTHF (aktywna forma) + 400 µg kwasu foliowego w celu wysycenia organizmu i obniżenia ryzyka wad cewy nerwowej płodu i innych zaburzeń. Również przyszli ojcowie na etapie planowania ciąży powinni suplementować 400 µg aktywnych folianów.
Planowanie ciąży – zmiana stylu życia oraz porzucenie nałogów
Coraz częściej za podłoże zaburzeń płodności uznaje się nieodpowiednią dietę i niewłaściwy styl życia, a zwłaszcza spożywanie wysoko przetworzonej żywności, jak również niewystarczający poziom aktywności fizycznej oraz częste sięganie po używki, takie jak alkohol, papierosy czy kawa. Podczas planowania ciąży konieczna jest zmiana stylu życia – zwiększenie aktywności fizycznej do 150-300 minut tygodniowo, a także wyeliminowanie nałogów – zrezygnowanie z palenia tytoniu i ze spożywania alkoholu oraz ograniczenie codziennej podaży kofeiny do 200-300 mg z różnych źródeł (kawa, herbata, czekolada, napoje energetyczne).
Planowanie ciąży – jak ważne jest dbanie o relaks oraz spokój
Dobrze odżywiony organizm podczas planowania ciąży jest tak samo ważny, jak spokojna głowa. Nadmierny stres, zdenerwowanie procesem starania się o zajście w ciążę, zła kondycja psychiczna i przewrażliwienie na punkcie dni płodnych może wprowadzać niepotrzebną, złą atmosferę w związku. Planowanie ciąży to nie wyścigi, a bycie razem. Spędzanie wolnego czasu razem, dbanie o relaks oraz spokój mogą pomóc w rozładowaniu niepotrzebnego stresu.
Planowanie ciąży – jak powinien postępować Twój partner?
Planowanie ciąży to zadanie dla pary, nie tylko dla kobiety. Zarówno partnerka, jak i partner powinni się dobrze przygotować do zajścia w ciążę. Obydwoje muszą zadbać o dobrze zbilansowaną dietę obfitującą w antyoksydanty. Przyszły tata powinien zrezygnować z przetworzonej żywności oraz używek. Zaleca się suplementację kwasu foliowego w ilości 400 µg aktywnych folianów dziennie. Dobrze jest, aby partner wykonał podstawowe badania krwi i ewentualne odchylenia od normy skonsultował z lekarzem. Jak powinien postępować partner? Dużą wartością jest wsparcie kobiety w czasie planowania ciąży, zadbanie o jej komfort, wspólne spędzanie wolnych chwil i relaks.
Planowanie ciąży – co zrobić w wypadku trudności z zajściem w ciążę?
Jeśli para napotka trudności z zajściem w ciążę, należy dokładniej przyjrzeć się jej stylowi życia. Być może to nieprawidłowo zbilansowana dieta, niska aktywność fizyczna bądź stosowanie używek utrudnia koncepcję. U podłoża przedłużającego się planowania ciąży mogą leżeć na przykład cykle bezowulacyjne kobiety, problemy hormonalne bądź obniżone parametry nasienia mężczyzny. Warto zwrócić się po pomoc i konsultację do specjalisty, który oceni stan zdrowia partnerów. Jeśli trudności z zajściem w ciążę trwają dłużej niż 12 miesięcy, konieczne jest leczenie problemu niepłodności.
Planowanie ciąży – owulacja oraz dni płodne
Terminy „owulacja” i „dni płodne” są bardzo dobrze znane parom planującym ciążę. Do wyznaczenia dni płodnych potrzebna jest data pierwszego dnia ostatniej miesiączki oraz średnia długość trwania cyklu. Dni płodne liczone są już 7 dni przed owulacją i trwają jeszcze 3-4 dni po owulacji. Dzieje się tak dlatego, że plemnik może przetrwać w drogach rodnych kobiety od 3 nawet do 7 dni. Bez względu na długość cyklu, owulacja wypada zwykle około 14 dni przed kolejną miesiączką. Najbardziej płodne dni przypadają dokładnie w dzień owulacji i dobę przed nią, dlatego tak ważne jest poznanie swojego cyklu w momencie planowania ciąży. W czasie dni okołoowulacyjnych komórka jajowa zostaje uwolniona do jajowodu i żyje tam 24 godziny. Nieco mniejsze szanse na zajście w ciążę przypadają w czasie niezaliczanym do dni płodnych.
Planowanie ciąży – opinie lekarzy
„Największe szanse na zajście w ciążę, jest to dość dobrze udowodnione naukowo, są wtedy, kiedy para współżyje – co 2, góra 3 dni – przez cały cykl.” – Nicole Sochacki-Wójcicka, specjalista ginekolog-położnik, https://mamaginekolog.pl/ciaza-i-porod/ciaza-podstawy/zrobic-zeby-zrobic/
„Hasła: „jesteś młoda, zdrowa, nie musisz przygotowywać się do ciąży” już dawno powinny trafić do medycznego lamusa.” – dr Dorota Cybulska, ginekolog i obesitolog, https://www.instagram.com/p/C4hIsiRI93J/?img_index=4
„(Plemniki w drogach rodnych kobiety) najlepsze jakościowo będą przez pierwsze dwa dni (po współżyciu). Zależy to od ich ilości, koncentracji, ruchliwości, budowy, a także od wydzieliny w drogach rodnych kobiety.” – dr Dorota Cybulska, ginekolog i obesitolog, https://www.instagram.com/p/C270OwKIwYv/?img_index=2
„Różne czynniki, takie jak stres czy choroby, mogą wpływać na termin owulacji oraz jakość komórek jajowych. Dlatego warto dbać o zdrowie i monitorować cykl.” – dr hab. n. med. Jerzy Florjański, https://www.florjanski-ginekolog.pl/blog/dni-plodne-kiedy-najlepiej-starac-sie-o-dziecko
Bibliografia:
- Seremak-Mrozikiewicz, A., Bomba-Opoń, D., Drews, K., Kaczmarek, P., Wielgoś, M., & Sieroszewski, P. (2024). Stanowisko Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie suplementacji folianów oraz warunków stosowania dodatkowej suplementacji choliny i witamin B6 i B12 w okresie przedkoncepcyjnym, ciąży i połogu. Rekomendacje PTGiP. https://www.ptgin.pl/sites/scm/files/2024-04/Foliany%20-%20Stanowisko%20Ekspert%C3%B3w%20PTGiP%202024.pdf.
- Gaskins AJ, Nassan FL, Chiu YH, et al. Dietary patterns and outcomes of assisted reproduction. Am J Obstet Gynecol. 2019;220(6):567.e1-567.e18.
- Ostrowska L, Karecka U. Wpływ diety i aktywności fizycznej na płodność kobiet. Medycyna Ogólna i Nauki o Zdrowiu 2017;23(1):51-56.
- Hajduk M. Wpływ wybranych składników pokarmowych na funkcjonowanie układu rozrodczego u kobiet. Endokrynologia, Otyłość i Zaburzenia Przemiany Materii 2013;9, 1:29-33.
- Bojanowska M, Kostecka M. Dieta i styl życia jako czynniki wpływające na płodność. Kosmos 2018;67(2):425-439.
- Sawaniewska B, Gajewska D, Lange E. Wpływ sposobu żywienia na płodność kobiet i mężczyzn. Kosmos 2019;68(2):227-237.
- Wytyczne WHO dotyczące aktywności fizycznej i siedzącego trybu życia: omówienie. Kopenhaga: Biuro Regionalne WHO na Europę; 2021. https://iris.who.int/bitstream/handle/10665/341120/WHO-EURO-2021-1204-40953-58211-pol.pdf?sequence=1
- Czyszewicz, A., Grudowska, J., & Florjański, J. (2015). Poziom wiedzy na temat płodności i jej zaburzeń–badanie ankietowe studentek sześciu wrocławskich uczelni. Pielęgniarstwo i Zdrowie Publiczne, 5(3), 223-229.
- Pawelczyk L., Banaszewska B. Cykl miesiączkowy. W: Bręborowicz G.H. (red.). Położnictwo i ginekologia. Ginekologia. Tom 2. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005: 571–591.
- Szymański Z. Fizjologia cyklu miesiączkowego kobiety i podstawy jego diagnostyki. W: Szymański Z. (red.). Płodność i planowanie rodziny. Wydawnictwo Pomorskiej Akademii Medycznej, Szczecin 2004: 28–46.
