Jesienna alergia. Co pyli w listopadzie?

Listopad – wydawałoby się, że to pierwszy miesiąc prawdziwego wytchnienia dla alergików. I choć rzeczywiście pod koniec roku w powietrzu nie ma już śladu po pyłkach roślin, dawać się we znaki mogą “pyłki” grzybów mikroskopowych (pleśniowych). 

Cladosporium Alternaria, dwa najczęściej uczulające grzyby pleśniowe, są aktywne niemal przez cały rok.

Najbardziej obficie pylą od maja do września, ale zarodnikują także przedtem i potem, również w listopadzie. Im bliżej zimy, tym ich stężenie maleje, ale wciąż jest na tyle znaczące, że uwzględnia je kalendarz pylenia. W pierwszym tygodniu listopada w powietrzu unoszą się jeszcze zarodniki Alternaria, z kolei alergeny pochodzące od Cladosporium są obecne przez cały miesiąc, a nawet dłużej, dopóki temperatura nie spadnie poniżej 0℃

  • Co pyli w październiku i listopadzie? Grzyby z rodzaju Alternaria.
  • Co pyli w październiku, listopadzie i grudniu? Grzyby z rodzaju Cladosporium.

Uwolnij się od uciążliwych objawów alergii
Reklama

Pylenie listopadowe a pogoda dla alergików

Zarodnikowanie grzybów pleśniowych zależy od warunków atmosferycznych, ale tylko w pewnym stopniu. Zarodniki pleśni uwalniane są bowiem niemal nieustannie, bez względu na to, czy pogoda temu sprzyja, czy też nie. Największe ich stężenie zauważa się w lipcu i sierpniu, gdy termometry za oknem wskazują 22-28℃, jednak nawet gdy robi się chłodniej, proces zarodnikowania pleśni nie zanika. Zatrzymuje go dopiero mróz, ale czy możemy się go spodziewać w listopadzie?

Jak przewidują eksperci, listopad 2023 roku ma być, podobnie jak w poprzednich latach, chłodny, ale raczej nie mroźny. Minusowe temperatury mają nadejść dopiero w grudniu. Można zatem podejrzewać, że do tego czasu zarodniki Cladosporium będą utrzymywać się w powietrzu. Zresztą, ciepła, złota jesień, która trwa w najlepsze, jak najbardziej temu sprzyja. 

Grzyby pleśniowe produkują najwięcej zarodników pod deszczu, w pogodne, suche i wietrzne dni. To warunki sprzyjające alergii. 

Alergia na pleśnie. Jak rozpoznać co nas uczula w listopadzie?

Rzadko się zdarza, aby alergię wywoływały tylko i wyłącznie jednego rodzaju grzyby mikroskopowe. Najczęściej uczulenie na zarodniki pleśni idzie w parze z uczuleniem na pyłki traw, roztocza kurzu domowego i domowych czworonogów. Bardzo często alergię na Cladosporium Alternaria rozpoznaje się u osób z alergicznym nieżytem nosa, atopowym zapaleniem skóry czy astmą oskrzelową. 

Dorośli i dzieci obciążeni przewlekłymi chorobami alergicznymi mogą więc jesienią, podobnie jak latem, borykać się z cieknącym katarem, napadami kichania, kaszlem i innymi dolegliwościami. Co więcej, listopadowe alergeny wziewne, w tym głównie zarodniki pleśni i roztocza kurzu domowego, mogą nasilać objawy atopii, powodując suchość, zaczerwienienie i świąd skóry. 

Z uczuleniem na zarodniki grzybów mikroskopowych jest jeszcze jeden problem. Wywołują reakcje alergiczne nie tylko podczas spacerów, lecz również w czasie przebywania w domu. Grzyby pleśniowerozwijają się w glebach, opadniętych liściach i rozkładających się roślinach, ale są obecne tak w środowisku zewnętrznym, jak i wewnątrzdomowym. Cladosporium Alternaria wraz z innymi pleśniami mogą kolonizować się na zawilgoconych ścianach, okiennicach i parapetach. Dotyczy to zwłaszcza źle wentylowanych pomieszczeń – jakimi przeważnie są łazienki, piwnice i ganki. Pleśń w mieszkaniu sprzyja rozwojowi alergii oraz nasila przebieg istniejących już uczuleń. 

Alergia na pleśnie może ujawniać się na wiele sposobów:

  • katarem i kaszlem, które można pomylić z objawami przeziębienia,
  • nawracającymi infekcjami oddechowymi,
  • zaostrzeniem objawów astmy,
  • nasileniem atopowego zapalenia skóry,
  • wystąpieniem reakcji skórnej, np.pokrzywki,
  • dolegliwościami ze strony układu pokarmowego. 

Polecane do inhalacji

Porady dla alergików. Jak radzić sobie z tym, co uczula jesienią?

Tym, co uczula w listopadzie nie są same zarodniki pleśni, lecz jednocześnie z nimi uczulające roztocza kurzu domowego i alergeny zwierząt domowych.

Te alergeny dokuczają bardziej niż zwykle po uruchomieniu kaloryferów. Nasilone alergie w sezonie grzewczym to prawdziwa jesienna plaga, z jaką musi mierzyć się wiele rodzin. Co można zrobić, aby ograniczyć szkodliwy wpływ wszechobecnych alergenów?

Jeśli chodzi o pleśnie, trzeba zwalczyć ich wszelkie domowe siedliska, do czego najczęściej niezbędne jest profesjonalne odgrzybianie. Ponadto warto zadbać o korzystny mikroklimat w mieszkaniu, zarówno sprawdzając sprawność wentylacji pomieszczeń, jak i kilkukrotnie w ciągu dnia otwierając szeroko okna. Ważne, by utrzymywać odpowiednią wilgotność – zbyt duża sprzyja rozwojowi pleśni, dlatego lepiej zrezygnować z hodowli kwiatów doniczkowych i używania nawilżaczy powietrza. Należy też pamiętać, że jesienne prace w ogrodzie, zwłaszcza grabienie trawnika, powinni przejąć ci domownicy, którzy są wolni od alergii wziewnych. Lepiej też nie zachęcać dzieci do zabaw w stercie liści.

dziecko bawi się w stercie liści

Teraz kilka słów o walce z roztoczami. Te mikroskopowe pajęczaki zasiedlają przede wszystkim materace, pościele i domowe tekstylia. Ich częste pranie i wietrzenie to zatem podstawa profilaktyki antyalergicznej. Rodzice małych alergików powinni też raz na jakiś czas odkurzać dziecięce maskotki – można wynieść je na zewnątrz lub włożyć do zamrażalki. Ważne, by nie przechowywać ich na wierzchu, lecz w zamykanych szafkach lub półkach. Należy też wspomnieć o urządzeniach AGD z filtrami HEPA, odkurzacze i oczyszczacze powietrza są dla alergików naprawdę sporym wsparciem, więc warto poważnie rozważyć ich zakup.

Walcząc z alergenami wziewnymi trzeba mieć świadomość, że to walka z wiatrakami. Unoszące się w powietrzu uczulające cząsteczki są tak małe, a do tego wszechobecne, że nie sposób wyeliminować ich w 100%. Oczywiście nie oznacza to, że nie należy próbować. Stosując powyższe metody, można w znaczący sposób zmniejszyć stężenie alergenów w domowym powietrzu, a tym samym zminimalizować objawy alergii. 

Pomagają w tym też preparaty dla alergików – w sezonie grzewczym dorośli i dzieci z atopowym zapaleniem skóry powinni wprowadzić do codziennej pielęgnacji kremy do skóry atopowej. Alergikom borykającym się z nawracającym katarem siennym zaleca się płukanie nosa solą fizjologiczną (dzieciom łatwiej aplikować spray z wodą morską). Warto sięgnąć też po preparaty do nosa z ektoiną, które dzięki tej naturalnej substancji, tworzą na błonie śluzowej film ochronny ograniczający wnikanie alergenów. Dobrym pomysłem jest też skorzystanie z corocznych szczepień przeciwko grypie – alergie mogą sprzyjać rozwojowi infekcji wirusowych, a że istnieje sposób, by przynajmniej w pewnym stopniu im zapobiec, dobrze z niego skorzystać. 


wektorowa grafika mała pozioma fala
Z ektoiną
do pielęgnacji

prosto z natury


B. Rymarczyk i wsp., Udział uczulenia na zarodniki grzybów pleśniowych w anafilaksji osób dorosłych, Alergia-Astma-Alergologia, 2018, 23 (3)

M. Różalska-Kuderska i wsp., Grzyby pleśniowe i rola alergii na grzyby w przewlekłym zapaleniu błony śluzowej nosa i zatok przynosowych, Otolaryngologia Polska, 2009, 63 (3)

K. Jahnz-Różyk, Wprowadzenie do alergii na antygeny grzybów pleśniowych, Polski Merkuriusz Lekarski, 2008, 24

Eksperymentalna prognoza długoterminowa temperatury i opadu na listopad 2023 r. – luty 2024 r. – Centrum Modelowania Meteorologicznego IMGW-PIB

Cladosporium – Alergeny – Cykle tematyczne – Artykuły – Medycyna Praktyczna (mp.pl)

Alergeny grzybów mikroskopowych z rodzaju Alternaria | Alergie – mp.pl

Grzyby mikroskopowe (pleśniowe) | Alergie – mp.pl