Jesienna alergia. Co pyli w listopadzie?
Listopad – wydawałoby się, że to pierwszy miesiąc prawdziwego wytchnienia dla alergików. I choć rzeczywiście pod koniec roku w powietrzu nie ma już śladu po pyłkach roślin, dawać się we znaki mogą “pyłki” grzybów mikroskopowych (pleśniowych).
Najbardziej obficie pylą od maja do września, ale zarodnikują także przedtem i potem, również w listopadzie. Im bliżej zimy, tym ich stężenie maleje, ale wciąż jest na tyle znaczące, że uwzględnia je kalendarz pylenia. W pierwszym tygodniu listopada w powietrzu unoszą się jeszcze zarodniki Alternaria, z kolei alergeny pochodzące od Cladosporium są obecne przez cały miesiąc, a nawet dłużej, dopóki temperatura nie spadnie poniżej 0℃.
- Co pyli w październiku i listopadzie? Grzyby z rodzaju Alternaria.
- Co pyli w październiku, listopadzie i grudniu? Grzyby z rodzaju Cladosporium.
Pylenie listopadowe a pogoda dla alergików
Zarodnikowanie grzybów pleśniowych zależy od warunków atmosferycznych, ale tylko w pewnym stopniu. Zarodniki pleśni uwalniane są bowiem niemal nieustannie, bez względu na to, czy pogoda temu sprzyja, czy też nie. Największe ich stężenie zauważa się w lipcu i sierpniu, gdy termometry za oknem wskazują 22-28℃, jednak nawet gdy robi się chłodniej, proces zarodnikowania pleśni nie zanika. Zatrzymuje go dopiero mróz, ale czy możemy się go spodziewać w listopadzie?
Jak przewidują eksperci, listopad 2023 roku ma być, podobnie jak w poprzednich latach, chłodny, ale raczej nie mroźny. Minusowe temperatury mają nadejść dopiero w grudniu. Można zatem podejrzewać, że do tego czasu zarodniki Cladosporium będą utrzymywać się w powietrzu. Zresztą, ciepła, złota jesień, która trwa w najlepsze, jak najbardziej temu sprzyja.
Grzyby pleśniowe produkują najwięcej zarodników pod deszczu, w pogodne, suche i wietrzne dni. To warunki sprzyjające alergii.
Alergia na pleśnie. Jak rozpoznać co nas uczula w listopadzie?
Rzadko się zdarza, aby alergię wywoływały tylko i wyłącznie jednego rodzaju grzyby mikroskopowe. Najczęściej uczulenie na zarodniki pleśni idzie w parze z uczuleniem na pyłki traw, roztocza kurzu domowego i domowych czworonogów. Bardzo często alergię na Cladosporium i Alternaria rozpoznaje się u osób z alergicznym nieżytem nosa, atopowym zapaleniem skóry czy astmą oskrzelową.
Dorośli i dzieci obciążeni przewlekłymi chorobami alergicznymi mogą więc jesienią, podobnie jak latem, borykać się z cieknącym katarem, napadami kichania, kaszlem i innymi dolegliwościami. Co więcej, listopadowe alergeny wziewne, w tym głównie zarodniki pleśni i roztocza kurzu domowego, mogą nasilać objawy atopii, powodując suchość, zaczerwienienie i świąd skóry.
Z uczuleniem na zarodniki grzybów mikroskopowych jest jeszcze jeden problem. Wywołują reakcje alergiczne nie tylko podczas spacerów, lecz również w czasie przebywania w domu. Grzyby pleśniowerozwijają się w glebach, opadniętych liściach i rozkładających się roślinach, ale są obecne tak w środowisku zewnętrznym, jak i wewnątrzdomowym. Cladosporium i Alternaria wraz z innymi pleśniami mogą kolonizować się na zawilgoconych ścianach, okiennicach i parapetach. Dotyczy to zwłaszcza źle wentylowanych pomieszczeń – jakimi przeważnie są łazienki, piwnice i ganki. Pleśń w mieszkaniu sprzyja rozwojowi alergii oraz nasila przebieg istniejących już uczuleń.
Alergia na pleśnie może ujawniać się na wiele sposobów:
- katarem i kaszlem, które można pomylić z objawami przeziębienia,
- nawracającymi infekcjami oddechowymi,
- zaostrzeniem objawów astmy,
- nasileniem atopowego zapalenia skóry,
- wystąpieniem reakcji skórnej, np.pokrzywki,
- dolegliwościami ze strony układu pokarmowego.
Porady dla alergików. Jak radzić sobie z tym, co uczula jesienią?
Te alergeny dokuczają bardziej niż zwykle po uruchomieniu kaloryferów. Nasilone alergie w sezonie grzewczym to prawdziwa jesienna plaga, z jaką musi mierzyć się wiele rodzin. Co można zrobić, aby ograniczyć szkodliwy wpływ wszechobecnych alergenów?
Jeśli chodzi o pleśnie, trzeba zwalczyć ich wszelkie domowe siedliska, do czego najczęściej niezbędne jest profesjonalne odgrzybianie. Ponadto warto zadbać o korzystny mikroklimat w mieszkaniu, zarówno sprawdzając sprawność wentylacji pomieszczeń, jak i kilkukrotnie w ciągu dnia otwierając szeroko okna. Ważne, by utrzymywać odpowiednią wilgotność – zbyt duża sprzyja rozwojowi pleśni, dlatego lepiej zrezygnować z hodowli kwiatów doniczkowych i używania nawilżaczy powietrza. Należy też pamiętać, że jesienne prace w ogrodzie, zwłaszcza grabienie trawnika, powinni przejąć ci domownicy, którzy są wolni od alergii wziewnych. Lepiej też nie zachęcać dzieci do zabaw w stercie liści.
Teraz kilka słów o walce z roztoczami. Te mikroskopowe pajęczaki zasiedlają przede wszystkim materace, pościele i domowe tekstylia. Ich częste pranie i wietrzenie to zatem podstawa profilaktyki antyalergicznej. Rodzice małych alergików powinni też raz na jakiś czas odkurzać dziecięce maskotki – można wynieść je na zewnątrz lub włożyć do zamrażalki. Ważne, by nie przechowywać ich na wierzchu, lecz w zamykanych szafkach lub półkach. Należy też wspomnieć o urządzeniach AGD z filtrami HEPA, odkurzacze i oczyszczacze powietrza są dla alergików naprawdę sporym wsparciem, więc warto poważnie rozważyć ich zakup.
Walcząc z alergenami wziewnymi trzeba mieć świadomość, że to walka z wiatrakami. Unoszące się w powietrzu uczulające cząsteczki są tak małe, a do tego wszechobecne, że nie sposób wyeliminować ich w 100%. Oczywiście nie oznacza to, że nie należy próbować. Stosując powyższe metody, można w znaczący sposób zmniejszyć stężenie alergenów w domowym powietrzu, a tym samym zminimalizować objawy alergii.
Pomagają w tym też preparaty dla alergików – w sezonie grzewczym dorośli i dzieci z atopowym zapaleniem skóry powinni wprowadzić do codziennej pielęgnacji kremy do skóry atopowej. Alergikom borykającym się z nawracającym katarem siennym zaleca się płukanie nosa solą fizjologiczną (dzieciom łatwiej aplikować spray z wodą morską). Warto sięgnąć też po preparaty do nosa z ektoiną, które dzięki tej naturalnej substancji, tworzą na błonie śluzowej film ochronny ograniczający wnikanie alergenów. Dobrym pomysłem jest też skorzystanie z corocznych szczepień przeciwko grypie – alergie mogą sprzyjać rozwojowi infekcji wirusowych, a że istnieje sposób, by przynajmniej w pewnym stopniu im zapobiec, dobrze z niego skorzystać.
prosto z natury
B. Rymarczyk i wsp., Udział uczulenia na zarodniki grzybów pleśniowych w anafilaksji osób dorosłych, Alergia-Astma-Alergologia, 2018, 23 (3)
M. Różalska-Kuderska i wsp., Grzyby pleśniowe i rola alergii na grzyby w przewlekłym zapaleniu błony śluzowej nosa i zatok przynosowych, Otolaryngologia Polska, 2009, 63 (3)
K. Jahnz-Różyk, Wprowadzenie do alergii na antygeny grzybów pleśniowych, Polski Merkuriusz Lekarski, 2008, 24
Eksperymentalna prognoza długoterminowa temperatury i opadu na listopad 2023 r. – luty 2024 r. – Centrum Modelowania Meteorologicznego IMGW-PIB
Cladosporium – Alergeny – Cykle tematyczne – Artykuły – Medycyna Praktyczna (mp.pl)
Alergeny grzybów mikroskopowych z rodzaju Alternaria | Alergie – mp.pl
Grzyby mikroskopowe (pleśniowe) | Alergie – mp.pl