Na czym polega wspieranie rozwoju dziecka?
Rozwój dziecka wymaga wsparcia od samego początku. Małe dzieci chłoną wiedzę i przyswajają nowe umiejętności jak gąbka, a wczesna stymulacja zaprocentuje w przyszłości. Zdolność uczenia się w znacznej mierze rozwija się już w pierwszych latach życia. Ważne jest więc, aby rodzice i opiekunowie wykorzystywali te duże możliwości rozwoju dziecka w oparciu o wykorzystanie wszystkich zmysłów (wzroku, słuchu, dotyku, węchu, smaku). Wspieranie rozwoju dziecka jest swoistym przygotowaniem go do tego, aby realizowało kolejne zadania rozwojowe i adaptowało się do środowiska. Stymulacja polega na tworzeniu warunków umożliwiających wykształcanie się kompetencji niezbędnych w rozwoju samodzielności, budowaniu i podtrzymywaniu relacji, kształtowaniu się pozytywnej samooceny oraz doświadczaniu radości i satysfakcji z doświadczeń i osiągnięć. Wspieranie rozwoju dziecka jest podążaniem za nim oraz towarzyszenie dziecku i przygotowanie do pokonywania kolejnych etapów.
Jak wspierać rozwój dziecka
Rodzice i opiekunowie wspierają rozwój dziecka przez wspólne realizowanie z nim prostych aktywności, czynności podejmowanych na co dzień czy też zabaw. Ważne jest, aby nie odkładać stymulacji rozwoju dziecka na potem, bądź oczekiwać na nadejście określonego roku życia. Wspieranie rozwoju można i trzeba rozpocząć już w okresie noworodkowym, a nawet jeszcze w brzuchu mamy. Nie jest wymagane dokształcanie się o rozwoju dziecka, zakup skomplikowanych sprzętów czy przemęczanie dziecka żmudnymi ćwiczeniami. Najważniejsze jest towarzyszenie dziecku, obserwacja jego potrzeb i umożliwienie wielozmysłowego poznawania świata. Dziecko niesamowicie mocno potrzebuje przede wszystkim bliskości i kontaktu fizycznego – przytulania, kołysania, głaskania, masowania. Stymulują one rozwój emocjonalny, poznawczy, ucząc dziecko miłości.
We wspieraniu rozwoju dziecka ważne miejsce zajmuje również integracja sensoryczna. Dziecko powinno móc podejmować wiele aktywności i doświadczać świata poprzez kontakt z różnymi przedmiotami, fakturami i materiałami. Dziecko potrzebuje stymulacji motoryki dużej, motoryki małej, głośnego czytania, słuchania muzyki czy realizacji czynności życia codziennego (gotowanie, zakupy, wizyty na poczcie), z jednoczesnym poszerzaniem zasobu słów. Wspierając rozwój dziecka, trzeba przede wszystkim dużo do niego mówić.
Etapy rozwoju noworodka i niemowlęcia
Rozwój dziecka w okresie niemowlęcym przebiega niezwykle intensywnie. Każdy kolejny tydzień przynosi zauważalne zmiany. Z dnia na dzień maluszek opanowuje nowe umiejętności. Dziecko zaczyna zauważać swoje ciało, bada je z ciekawością, reaguje na swoje imię oraz rozpoznaje najbliższe mu osoby. Około szóstego miesiąca życia niemowlak z leżenia na plecach potrafi odwrócić się na brzuszek i odwrotnie. Trzeba przy tym podkreślić, że rozwój dziecka jest sprawą bardzo indywidualną, a każdy maluch rozwija się we własnym tempie. Jest to całkowicie normalne, co oznacza, że nie wszystkie dzieci w czwartym miesiącu życia gaworzą czy ząbkują w siódmym. Wspieranie rozwoju dziecka będzie w tym czasie w znacznej mierze opierać się na zabawie. Maluszkowi leżącemu w łóżeczku można podawać do rączki grzechotkę i umieszczać nad nim kolorowe zawieszki. Naukę raczkowania świetnie stymulują zabawki rozłożone wokół dziecka, które próbuje po nie sięgnąć. Dużą atrakcją dla niemowlaków są również wszelkiego rodzaju maty edukacyjne i sensoryczne. Niezwykle ważne jest też wtedy nawiązywanie z dzieckiem kontaktu fizycznego, wzrokowego i uważność na jego potrzeby.
Etapy rozwoju dziecka w wieku 1-2 lata
Dziecko w wieku poniżej drugiego roku życia jest zwykle pełne energii i chętnie korzysta z opanowanych umiejętności, na przykład biegania, skakania. Wspieranie rozwoju dziecka w tym wieku polega między innymi na umożliwieniu maluchowi podejmowania aktywności i częste wychodzenie na świeże powietrze. Idealnym miejscem do stymulacji rozwoju dziecka są place zabaw, sprzyjające również socjalizacji dziecka (stopniowego uczenia się współpracy i dzielenia się).
Etap rozwoju dziecka przedszkolnego
Stymulacja rozwoju dziecka w wieku przedszkolnym w znacznej mierze polega na dostarczaniu bodźców wyzwalających aktywność dziecka. Dziecko w tym wieku szczególnie potrzebuje ruchu, doświadczania i wzmacniania wiary we własne siły i możliwości. Aby dziecko mogło się rozwijać, jego środowisko i najbliższe otoczenie powinny być sprzyjające, bezpieczne i motywujące. Odbywa się to między innymi poprzez zachęcanie dziecka i wdrażanie do podejmowania różnych zadań i aktywności. Jeśli dążymy do wspierania u dziecka zainteresowania sztuką, trudno będzie oczekiwać, że przyjdzie to naturalnie, bez dodatkowej stymulacji. Możemy za to zapisać dziecko na zajęcia plastyczne, muzyczne i taneczne czy też uczestniczyć w spektaklach, wydarzeniach kulturalnych, koncertach dostosowanych do wieku dziecka. Natomiast rozwijaniu zainteresowań matematycznych będzie sprzyjać rozwiązywanie z dzieckiem zadań logicznych, rebusów i łamigłówek.
Etap rozwoju dziecka szkolnego
Dziecko w wieku szkolnym potrzebuje dostępu do edukacyjnych materiałów, gier i zabawek, wspierających rozwój wielu funkcji i umiejętności, a także sięgania do książek. Wspieranie rozwoju dziecka szkolnego polega również na organizowaniu zajęć pozalekcyjnych, dbaniu o zdrową dietę, nawyki i aktywność fizyczną. Ważne jest umożliwianie dziecku budowania relacji z rówieśnikami oraz zapewnianie wsparcia emocjonalnego.
FAQ – najczęściej zadawane pytania o rozwój dziecka
Jakie są rodzaje rozwoju dziecka?
Rozwój dziecka najczęściej jest rozpatrywany w odniesieniu do poszczególnych sfer, czyli rozwoju fizycznego, emocjonalnego, poznawczego i społecznego.
Na czym polega wspieranie rozwoju dziecka?
Wspieranie rozwoju dziecka polega przede wszystkim na dostarczaniu bodźców i doświadczeń usprawniających funkcjonowanie mózgu. Ważne miejsce zajmuje również wspieranie naturalnych zdolności i umiejętności.
Co jest ważne w rozwoju dziecka?
W stymulacji rozwoju dziecka nade wszystko ważna jest miłość rodziców, spokój, rodzinna atmosfera i poczucie bezpieczeństwa. Aktywny udział w życiu dziecka i kontakt z nim w najlepszy sposób wspierają rozwój dziecka.
W jakich obszarach dokonuje się oceny rozwoju dziecka?
Oceny rozwoju dziecka dokonuje się najczęściej w sześciu obszarach: wzrok, słuch, dotyk, mowa, sprawność manualna oraz motoryczna.
Co to są kamienie milowe rozwoju dziecka?
Kamienie milowe są umiejętnościami świadczącymi o poprawnym dojrzewaniu określonej struktury mózgu, ale również przygotowującymi i ułatwiającymi opanowanie kolejnych umiejętności. Kamieniem milowym jest opanowanie na przykład pełzania i raczkowania.
Rozwój dziecka – opinie lekarzy
Specjaliści podkreślają, że wspieranie rozwoju dziecka polega przede wszystkim na pozwoleniu dziecku doświadczania i poszukiwania oraz na wspólnym spędzaniu czasu. Fizjoterapeutka dr hab. n. o zdr. Anna Brzęk w rozmowie z Klaudią Torchałą zauważa, że różne aktywności podejmowane razem z dzieckiem (spacery, rower, pływanie, skakanie) służą nie tylko budowaniu nawyków, ale też relacji. Ważne jest, aby nie odkładać tego nie później. Co więcej, wspieranie rozwoju dziecka polega również na konsultacjach ze specjalistami, gdy pojawia się coś niepokojącego. Jak mówi prof. dr. hab. med. Marian Krawczyński, regularne profilaktyczne wizyty lekarskie są szczególnie ważne w ciągu pierwszych dwóch lat życia dziecka.
Bibliografia:
- Harwas-Napierała, Trempała, Psychologia rozwoju człowieka. Tom 2. Charakterystyka okresów życia człowieka.
- Wiśniewska M., Plandowska M., Mikler-Chwastek A., Biomedyczne podstawy rozwoju dziecka dla studentów pedagogiki, opiekunów w żłobku i nauczycieli wychowania przedszkolnego.
- Charęzińska A., Szulc J., Sensoryczne niemowlę. Kompendium wiedzy o rozwoju dziecka od narodzin do 18 miesiąca życia.
- Minge K., Minge N., Jak wspierać rozwój dziecka w wieku 6-13 lat.
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/wywiady/363034,czy-mamy-dobrze-wychowane-fizycznie-dzieci
- https://www.mp.pl/pacjent/pediatria/prawidlowyrozwoj/rozwojfizyczny/52271,czy-rozwoj-ruchowy-mojego-dziecka-przebiega-prawidlowo