Jak wygląda przebieg ciąży?
Ciąża to wyjątkowy stan w życiu kobiety: z połączenia dwóch komórek – komórki jajowej i plemnika, w ciągu kolejnych 9 miesięcy powstaje zdolne do życia dziecko. Przebieg ciąży u każdej kobiety wygląda podobnie, jednak w jej czasie zdarzają się komplikacje, które nie tylko wikłają ciążę, ale mogą również doprowadzić do poronienia czy porodu przedwczesnego.
W przebiegu ciąży można wyróżnić trzy trymestry. Uznaje się, że prawidłowa ciąża u człowieka trwa 40 tygodni (ok. 280 dni), licząc od pierwszego dnia ostatniej prawidłowej miesiączki. Jednak już 38. tydzień ciąży uważa się za moment, kiedy ciąża jest donoszona, a dziecko jest w pełni dojrzałe.
Pierwszy trymestr, czyli chwila zapłodnienia, zagnieżdżenia się zarodka w macicy i formowania się pierwszych struktur ciała dziecka bywa kluczowy dla przebiegu ciąży. To czas, kiedy tworzą się zalążki wszystkich układów, więc także wady wrodzone. W pierwszym trymestrze jest największe ryzyko utraty ciąży, zwykle z powodu nieprawidłowości zarodka. Często kobiety nawet nie wiedzą, że są w ciąży, gdyż poronienie pokrywa się z datą spodziewanej miesiączki lub pojawia się kilka dni później.
W przebiegu ciąży, pierwszym stadium rozwoju człowieka z zapłodnionej komórki jajowej jest zygota, która intensywnie dzieli się, by z biegiem czasu zacząć różnicować kolejne komórki, tworzące zawiązki wszystkich narządów. Dzieląca się zygota pokonuje drogę – zwykle z jajowodu, gdzie dochodzi do zapłodnienia, do macicy – by znaleźć miejsce do rozwoju w jej ścianie. Implantacja, czyli zagnieżdżenie się zygoty, zapoczątkowuje powstanie łożyska, czyli dodatkowego narządu, odpowiedzialnego w przebiegu ciąży za transport składników odżywczych czy zbędnych metabolitów pomiędzy matką a dzieckiem.
Wraz z trwaniem ciąży zygota zmienia się w zarodek, który staje się coraz bardziej podobny do noworodka, a dla organizmu matki pojawienie się go w jamie macicy to prawdziwa rewolucja. Szczególnie pierwszy trymestr ciąży uważa się za trudny: występują poranne młodości, zmęczenie, senność, brak apetytu, obrzmienie i bolesność piersi.
Drugi trymestr to czas bardzo intensywnego dojrzewania wszystkich układów wewnętrznych płodu, jednak dla kobiety ciężarnej to najlepszy czas w całym przebiegu ciąży. Dolegliwości pierwszego trymestru zwykle ustają lub wyciszają się, a brzuch nie jest na tyle duży, by utrudniać codzienne funkcjonowanie.
Trzeci trymestr to ostatni trymestr w przebiegu ciąży, który upływa pod znakiem wzrostu dziecka, dojrzewania wszystkich układów płodu i przygotowania do porodu. Kobieta odczuwa takie dolegliwości jak obrzęki nóg i dłoni, szybko się męczy, ma żylaki, hemoroidy czy rozstępy na brzuchu. Ostatni trymestr ciąży kończy się wraz z rozpoczęciem porodu i narodzeniem dziecka.
Przebieg ciąży – trymestry
W ciąży człowieka wyróżnia się trzy trymestry. Pierwszy trymestr trwa od 1. do 13. tygodnia ciąży, drugi trymestr to czas od 14. do 27. tygodnia, a trzeci trymestr trwa od 28. tygodnia do końca ciąży, czyli zwykle do 38.-42. tygodnia jej trwania.
W pierwszym trymestrze ciąży, zaczynając od momentu zapłodnienia, czyli połączenia plemnika i komórki jajowej kobiety w jajowodzie, tworzy się zygota, która dostaje komplet chromosomów od matki i ojca. Zygota jest zupełnie odrębnym organizmem, z własnym DNA, zupełnie inną grupą krwi czy płcią niż kobieta, w której ciele zygota będzie się rozwijać. Przez to w przebiegu ciąży układ odpornościowy matki słabnie, by nie odrzucić płodu i nie doprowadzić do jego poronienia.
Pierwsze tygodnie charakteryzują się intensywnymi podziałami. Tworzy się zarodek, który zagnieżdża się w ścianie macicy, następuje rozwój łożyska, warunkujący prawidłowe wzrastanie płodu. Pojawiają się zmiany w ciele kobiety: ciałko żółte w jajniku zmienia się w ciałko ciążowe, wydzielające progesteron, czyli główny hormon ciążowy. Później tę funkcję przejmie łożysko, które już w pierwszych tygodniach wydziela gonadotropinę kosmówkową. To właśnie ją w próbce moczu wykrywają płytkowe testy ciążowe.
Zarodek intensywnie się rozwija, już w trzecim tygodniu składa się z trzech listków zarodkowych: endodermy, ektodermy i mezodermy, które różnicując się pomiędzy sobą, stanowią podstawę dla wszystkich układów i narządów w ciele dziecka.
Pierwszy trymestr jest niezwykle ważny w przebiegu ciąży, gdy to czas nie tylko intensywnego rozwoju płodu, ale również powstawania wad wrodzonych czy ujawniania się chorób genetycznych. Cewa nerwowa, dająca początek dla mózgu i rdzenia kręgowego dziecka, może nie wytworzyć się prawidłowo, a wady cewy nerwowej stanowią poważne powikłanie, które może zagrażać zdrowiu i życiu dziecka jeszcze na etapie prenatalnym, ale również po urodzeniu.
W 6. tygodniu ciąży w badaniu USG zwykle ujawnia się bijące serduszko płodu, które jeszcze niedojrzałe – zaczyna spełniać swoją funkcję. Pozostałe narządy, jak np. nerki i układ moczowy, układ pokarmowy oraz mózg i układ nerwowy z każdym tygodniem stają się coraz lepiej ukształtowane i jeszcze w pierwszym trymestrze podejmują pracę. II trymestr ciąży to czas wzrostu płodu oraz ciągłej specjalizacji wszystkich narządów i układów dziecka. Kończyny płodu są dobrze wykształcone i poruszają się, chociaż jeszcze w sposób nieskoordynowany. Około 20. tygodnia ciąży część kobiet odczuwa ruchy maluszka.
Na twarzy dziecka wyraźnie widać poszczególne struktury. Szkielet płodu powoli kostnieje, obecne są stawy w połączeniach kości, np. staw kolanowy czy łokciowy. Ciało dziecka zaczyna nabierać proporcji odpowiednich dla noworodka. Głowa nie jest już częścią tak dominującą, jak w pierwszym trymestrze ciąży.
W przebiegu ciąży to drugi trymestr jest momentem, w którym większość narządów podejmuje swoją pracę. Tarczyca zaczyna wydzielać hormony, wątroba produkuje bilirubinę, płuca rozwijają się, a dziecko zaczyna połykać wody owodniowe, co stanowi podstawę dla funkcjonowania nerek w okresie płodowym. Dziecko zaczyna mieć własny rytm dobowy, słyszy nie tylko to, co się dzieje w brzuchu jego mamy, ale również głosy z zewnątrz i zaczyna je rozpoznawać. Nerki wydzielają mocz, który płód wydala (mocz stanowi jeden z najważniejszych składników płynu owodniowego). Potrafi już połykać wody płodowe, ssie kciuk, a jego płuca intensywnie rozwijają się, pod koniec drugiego trymestru zaczynając produkować surfaktant.
Gdyby w przebiegu ciąży pojawiły się przesłanki do natychmiastowego jej zakończenia, dziecko od około 23. tygodnia ciąży ma jakiekolwiek szanse na przeżycie, chociaż 22.-23. tydzień oznacza szanse na poziomie 25% i mniej. Dziecko jest wtedy skrajnie niedojrzałe, aby móc samodzielnie funkcjonować, ale możliwości współczesnej medycyny i poród w szpitalu o najwyższym stopniu referencyjności, z oddziałem intensywnej terapii noworodka pozwalają mieć nadzieję, że nawet na tak wczesnym etapie ciąży może być ono uratowane.
III trymestr ciąży rozpoczyna się od 28. tygodnia ciąży. Większość układów w ciele dziecka jest już wykształcona, ale w przebiegu ciąży to ostatni trymestr jest czasem na ich doskonalenie i podejmowanie przez nie pełnej funkcji, by po porodzie noworodek był wydolny oddechowo, krążeniowo i był w stanie regulować swoją temperaturę ciała oraz potrafił ssać pierś matki.
W ciele płodu odkłada się tkanka tłuszczowa, a maluch rośnie, by w momencie porodu ważyć około 3,5 kg oraz mierzyć 55 cm długości. Jego skóra jest grubsza i pokryta mazią płodową, czyli substancją złożoną z łoju i martwego naskórka.
Dziecko słyszy, odróżnia światło od ciemności, reaguje na dotyk brzucha, ma ustalony rytm dobowy, potrafi śnić i wchodzić w różne fazy snu. Pije wody płodowe, wykonuje ruchy oddechowe i porusza się w sposób bardziej skoordynowany, a ruchy są odczuwane przez matkę. Im bliżej porodu, tym dziecko jest większe i ma mniej miejsca w jamie macicy. To sprawia również, że przygotowuje się do porodu, poprzez położenie, zwykle główkowe. Po 38. tygodniu ciąży dziecko wyraźnie mniej się rusza, a główka obniża się w kanale rodnym.
Przebieg ciąży – tydzień po tygodniu
Pierwszy tydzień ciąży to czas zapłodnienia oraz powstania zygoty, która składa się z ciągle dzielących się komórek. Do zapłodnienia najczęściej dochodzi w bańce jajowodu, a później zapłodniona komórka jajowa, wspierana ruchem rzęsek w jajowodzie dociera do jamy macicy, by pod koniec 1. tygodnia zagnieździć się w jej ścianie. Implantacja to proces, który w przebiegu ciąży zajmuje około dwóch tygodni. Wtedy tworzy się zalążek łożyska, które penetruje swymi kosmkami ścianę macicy i pobiera z niej wszystko, czego potrzebuje zarodek.
W drugim tygodniu tworzy się podział pomiędzy strukturami łożyska i strukturami zarodka. Błona śluzowa macicy zmienia się pod wpływem progesteronu, sprzyjając rozwojowi ciąży. Szyjka macicy zamyka się szczelnie czopem śluzowym, który nie dopuszcza do płodu żadnych drobnoustrojów chorobotwórczych.
Trzeci tydzień w przebiegu ciąży charakteryzuje się intensywnym rozwojem powstałego zarodka – wyróżnia się trzy listki zarodkowe, czyli endodermę, ektodermę oraz mezodermę, z których powstaną wszystkie narządy i układy wewnętrzne dziecka. Ujawniają się zawiązki kończyn i wciąż formuje się łożysko.
W czwartym tygodniu ciąży łożysko wydziela gonadotropinę kosmówkową, którą wykrywają testy ciążowe z moczu. To zwykle moment, w którym kobiety dowiadują się, że spodziewają się dziecka, gdyż spóźnia się im miesiączka. To także czas formowania się cewy nerwowej, z której powstanie mózg i rdzeń kręgowy. Jeśli w rozwoju cewy nerwowej wystąpią jakiekolwiek komplikacje, dziecko może urodzić się np. z rozszczepem wargi i podniebienia czy rozszczepem kręgosłupa.
W przebiegu ciąży 5. tydzień oznacza pojawienie się pierwszych ciążowych dolegliwości. Poranne nudności, zmęczenie, ciągła potrzeba snu, ale również tkliwość i powiększenie się piersi to podstawowe objawy w pierwszym trymestrze.
W 6. tygodniu na obrazie USG widoczne jest bijące serduszko płodu. Mimo że jeszcze bardzo niedojrzałe, zaczyna bardzo wcześnie pracować.
W 7. i 8. tygodniu ciąży powstają kończyny oraz formuje się twarz płodu. Poszczególne układy, jak pokarmowy czy nerwowy, zaczynają się rozwijać. Dziecko już w momencie zapłodnienia ma określoną płeć, ale dopiero teraz pojawiają się zaczątki narządów płciowych.
Od 9. tygodnia ciąży serce płodu pompuje krew. Kończyny poruszają się, pojawiają się stawy np. w kolanach czy łokciach. Twarz zmienia się, pojawia się nos, usta, oczy. Postępuje kostnienie kości.
W 10. tygodniu ciąży płód rusza kończynami, zaczynają pracować mięśnie twarzy, a łożysko jest uformowane.
Później, od 11. tygodnia dziecko zaczyna nabierać odpowiednich proporcji ciała. Głowa powoli przestaje być tak dominującą częścią ciała, jak do tej pory. Zewnętrzne narządy płciowe zaczynają się formować.
W przebiegu ciąży 12. tydzień oznacza dalszy rozwój układu nerwowego, pokarmowego czy oddechowego dziecka. Tworzą się komórki nerwowe i połączenia między nimi w mózgu. Nerki zaczynają produkować mocz. Pojawiają się zawiązki paznokci.
13. tydzień oznacza ostatni tydzień I trymestru ciąży. Rozwijają się kończyny, serce coraz bardziej przypomina serce noworodka. Płód zaczyna połykać wody płodowe, dzięki czemu nerki i układ moczowy mogą się prawidłowo rozwijać. Połykanie wód płodowych jest ważne również dla rozwoju płuc i układu pokarmowego.
W 14. tygodniu ciąży tarczyca płodu zaczyna wydzielać hormony. By gruczoły dokrewne rozwijały się fizjologicznie, hormony w krwi matki muszą mieć prawidłowe wartości. Wtedy również na USG można próbować określić płeć płodu.
Najważniejsze układy w ciele płodu są już w pewnym stopniu wykształcone, od 15.-16. tygodnia ciąży następuje ich szybki rozwój, różnicowanie się komórek w poszczególnych narządach, podejmowanie przez nie pracy. Skóra płodu jest bardzo cienka, prawie przezroczysta, z widoczną siecią naczyń krwionośnych.
Płód w 17. tygodniu ciąży słyszy otoczenie, pojawiają się struktury ucha wewnętrznego. Zaczyna się powoli gromadzić pod skórą tkanka tłuszczowa. Dłonie zaciskają się, płód ma czkawkę.
W 18. tygodniu ciąży dziecko słyszy, połyka wody płodowe, ma swój rytm dobowy, a jego ruchy są odczuwalne.
Od 19. tygodnia rozwoju płodu obecna jest smółka w jelitach, co jest wynikiem m.in. połykania wód płodowych. U dziewczynek w jajnikach są obecne komórki pierwotne, z których powstaną dojrzałe komórki jajowe, u chłopców jądra produkują testosteron.
Maź płodowa, czyli tłusta substancja, mieszanina łoju produkowanego z komórek łojowych płodu oraz martwego naskórka, pokrywa ciało dziecka od mniej więcej 20. tygodnia ciąży. Maź płodowa zabezpiecza skórę dziecka przed ciągłym kontaktem z płynem owodniowym.
W kolejnych tygodniach II trymestru dziecko odczuwa smak wód płodowych, mózg intensywnie się rozwija i fałduje, a szpik kostny zaczyna produkować krwinki.
W 22. tygodniu płód waży około 400 g i mierzy średnio 20-25 cm. Skóra przestaje być tak przezroczysta jak dotychczas, jest pokryta meszkiem płodowym. Trzustka produkuje insulinę i glukagon, a wątroba bilirubinę.
W przebiegu ciąży 23., 24. i 25. tydzień to okres, w którym płód w jelitach ma smółkę, wciąż gromadzi zapasy tłuszczu, a w płucach tworzy się surfaktant, czyli substancja, która po narodzinach zapobiega sklejaniu się pęcherzyków płucnych. Na twarzy płodu widać grymasy, dziecko robi różne minki. Potrafi ssać kciuk, chwytać za pępowinę. Otwiera oczy, poznaje głosy rodziców.
Kolejne tygodnie, od 27. do 30. charakteryzują się ciągłym wzrostem płodu. Dziecko doskonali swoje zmysły, a funkcjonowanie ciała coraz bardziej przypomina funkcjonowanie noworodka. Płód czuje, kiedy mama chodzi i je kołysze, zwiększa swoją aktywność fizyczną, kiedy kobieta je coś słodkiego. Reaguje na dotykanie brzucha, a jego ruchy są o wiele mocniejsze. Dziecko ma około 1 kg i jeszcze mnóstwo miejsca w macicy, dlatego może mieć różne położenie: główkowe, miednicowe, poprzeczne lub skośne. Zaczyna funkcjonować układ odpornościowy płodu.
Od około 30.-31. tygodnia ciąży zanika meszek płodowy. Skóra jest grubsza, różowa. Płuca wciąż dojrzewają, a dziecko cały czas ćwiczy ruchy oddechowe, połyka płyn owodniowy. Płód widzi, słyszy i odczuwa dotyk. Ciało zyskuje proporcje noworodka.
W 33. tygodniu można się spodziewać, że dziecko ustawi się tak, jak zamierza pokonać kanał rodny matki w momencie porodu. Tkanka tłuszczowa jest coraz grubsza, postępuje kostnienie szkieletu.
Od 34. tygodnia ciąży dziecko jest zazwyczaj wydolne krążeniowo, oddechowo, potrafi ssać, dzięki czemu jest w stanie zapewnić sobie odpowiednią ilość pokarmu, jeśli urodziłoby się przedwcześnie. W macicy matki połyka wody płodowe i oddaje mocz, dzięki czemu reguluje ilość wód płodowych. To także czas, kiedy płód najszybciej rośnie, zwiększając swoją wagę.
Z każdym kolejnym tygodniem, zbliżając się do porodu, płód ma coraz mniej miejsca, a jego ruchy są ograniczone przez rozciągnięte ściany macicy. Dodatkowo od około 36.-37. tygodnia główka płodu wstawia się do miednicy matki, przez co wydaje się, że brzuch jest niżej niż dotychczas. To również przygotowanie płodu do porodu.
38.-40. tydzień ciąży to moment, kiedy dziecko jest gotowe do życia poza łonem matki. Waży około 3500 g i mierzy średnio 55-56 cm długości.
Przebieg ciąży po endometriozie
Endometrioza to stan, kiedy komórki błony śluzowej macicy znajdują się poza jamą macicy, zachowując się typowo dla endometrium. To znaczy, że komórki błony śluzowej, które są np. w jajnikach, w jamie otrzewnej czy bliźnie po cięciu cesarskim w przebiegu cyklu miesięcznego krwawią, narastają i ponownie się złuszczają. Powoduje to szereg dolegliwości, z niepłodnością włącznie.
Trudności z zajściem w ciążę są częste w przypadku pacjentek z endometriozą. Jeśli jednak kobiecie uda się zajść w ciążę naturalnie lub z wykorzystaniem metod wspomaganego rozrodu, jak in vitro czy inseminacja, dochodzi do wygaszenia objawów endometriozy.
Kiedyś uznawano zajście w ciążę za metodę leczenia endometriozy, jednak aktualnie wiadomo, że brak objawów w przebiegu ciąży jest jedynie chwilowy. Kilka miesięcy po porodzie endometrioza ujawnia się z powrotem, utrudniając kobiecie życie przykrymi objawami. Jedynie podjęcie leczenia daje szansę na zminimalizowanie dolegliwości.
Przebieg ciąży po endometriozie bywa nieprzewidywalny, Taka ciąża jest traktowana jako ciąża wysokiego ryzyka, w trakcie której mogą występować problemy z implantacją łożyska czy krwawienia. Jednak ryzyko występowania nadciśnienia indukowanego ciążą czy stanu przedrzucawkowego nie wzrasta znacząco w porównaniu do pacjentek bez endometriozy.
Przebieg ciąży pozamacicznej
Ciąża pozamaciczna, jak sama nazwa wskazuje, znajduje się nie w macicy, ale w innych miejscach układu rodnego. Najczęściej ciąża pozamaciczna zagnieżdża się w jajowodzie, gdzie nie ma możliwości rozwoju, a stanowi zagrożenie dla życia matki.
Ciąża pozamaciczna, jeśli zaczyna rozwijać się poza macicą, może doprowadzić do pęknięcia struktury, w której się znajduje. Pęknięcie jajowodu skutkuje poważnym krwawieniem, a nawet krwotokiem do jamy brzusznej. Od szybkiej interwencji lekarskiej zależy, czy kobieta przeżyje powikłanie ciąży pozamacicznej, oraz czy nie straci jajowodu.
Przebieg ciąży pozamacicznej w pierwszych tygodniach jej trwania nie różni się niczym od ciąży fizjologicznej. Dochodzi do zapłodnienia i powstania zygoty, jednak implantacja zarodka nie odbywa się w jamie macicy. Powiększający się zarodek powoduje napięcie jajowodu, aż doprowadza do jego niekontrolowanego pęknięcia.
Nie ma możliwości, aby ciąża pozamaciczna rozwijała się do terminu porodu. Bardzo ważne jest szybkie rozpoznanie i wdrożenie leczenia już w pierwszych tygodniach po implantacji.
Jaki wpływ na przebieg ciąży ma spożywanie używek?
Używki, tj. alkohol, papierosy, narkotyki mają udowodniony negatywny wpływ na przebieg ciąży, porodu oraz rozwój płodu i noworodka.
Stosowanie używek uznaje się za czynnik ryzyka występowania: powikłań ciążowych związanych z tworzeniem łożyska i jego funkcjonowaniem, krwawień w ciąży, sprzyja powstawaniu wad wrodzonych u płodu, może skutkować poronieniem lub porodem przedwczesnym. Zażywanie używek przez kobiety w przebiegu ciąży istotnie zwiększa ryzyko SIDS, czyli nagłej śmierci łóżeczkowej u noworodka i niemowlęcia. Dzieci urodzone przez uzależnione matki częściej rodzą się mniejsze, mają problemy z adaptacją po urodzeniu, występuje u nich zespół odstawienny lub są opóźnione umysłowo. Odległe skutki narażenia płodu na substancje uzależniające to m.in. problemy z koncentracją w wieku szkolnym czy trudności w nauce.
Zespół odstawienny związany jest z odcięciem dziecka od substancji uzależniającej w momencie porodu. Ciało noworodka reaguje na brak używki w krwioobiegu m.in. trudnościami z oddychaniem, zaburzeniami termoregulacji (gorączka), drażliwością lub drgawkami. To sytuacja taka sama jak w przypadku dorosłego, który nagle zaprzestaje zażywania narkotyków czy picia alkoholu, będąc uzależnionym.
Dzieci, które w czasie ciąży są narażone na kontakt z alkoholem (alkohol spożywany przez ciężarną przechodzi przez łożysko), mogą urodzić się z FAS – płodowym zespołem alkoholowym. To zespół polegający na opóźnieniu umysłowym, ale również zmianach w rysach twarzy, charakterystycznych dla dzieci matek uzależnionych od alkoholu.
Stosowanie używek w przebiegu ciąży stwarza istotne ryzyko wystąpienia powikłań ciążowych i w okresie okołoporodowym oraz negatywnie wpływa na rozwój dziecka. Wiadomość o ciąży powinna być dla kobiety sygnałem, że trzeba jak najszybciej odstawić wszelkie używki, by okres ciąży, porodu i połogu przebiegł bezproblemowo, a dziecko miało szansę urodzić się zdrowe.
Jaki wpływ na przebieg ciąży ma aktywność fizyczna?
Regularna aktywność fizyczna jest bardzo ważna w życiu każdego człowieka, aby ten jak najdłużej mógł cieszyć się zdrowiem. Wysiłek fizyczny sprawia, że ciało lepiej funkcjonuje i jest bardziej wydolne. W przebiegu ciąży aktywność fizyczna, dostosowana do stanu zdrowia kobiety jest bardzo istotna, gdyż aktualnie zaleca się regularne treningi zamiast kanapowego stylu życia i nadmiernego oszczędzania, zwłaszcza gdy ciąża przebiega fizjologicznie. Towarzystwa naukowe zalecają ćwiczenia 3 razy w tygodniu, bez względu na etap ciąży, ale zawsze w porozumieniu z lekarzem.
W przebiegu ciąży zmienia się sylwetka kobiety. Rosnący brzuch powoduje zmianę środka ciężkości, wypchnięcie bioder do przodu i cofnięcie górnej części tułowia. Hormony ciążowe sprawiają, że łączenia stawowe są luźniejsze niż zazwyczaj. Dodatkowe kilogramy potęgują występowanie typowych ciążowych dolegliwości, jak obrzęki nóg, bóle kręgosłupa, zadyszka podczas wchodzenia po schodach. Ćwiczenia wspierają funkcjonowanie układu kostno-szkieletowego, najbardziej obciążonego przebiegiem ciąży, co zapobiega lub zmniejsza bóle kręgosłupa oraz zwiększa elastyczność tkanek i powięzi.
Regularna aktywność sprawia, że układ sercowo-naczyniowy lepiej radzi sobie z większą objętością krwi krążącej w organizmie, serce staje się bardziej wydolne, szczególnie jeśli wybrane ćwiczenia powodują wzrost szybkości jego pracy.
W ciąży progesteron wpływa relaksująco na mięśniówkę jelit, co jest powodem np. zaparć. Regularna aktywność fizyczna w przebiegu ciąży mobilizuje układ pokarmowy do pracy i przeciwdziała problemom z wypróżnianiem.
Ważnym aspektem ćwiczeń w ciąży jest zapobieganie nadwadze, ale również unormowanie takich schorzeń jak cukrzyca, nadciśnienie tętnicze. Regularna aktywność fizyczna pozwala na sprawne przejście porodu.
Przed przystąpieniem do treningów warto skonsultować się z ginekologiem, czy nie ma przeciwwskazań do ćwiczeń oraz z fizjoterapeutą, który dobierze odpowiednią terapię ruchem.
Przebieg ciąży – opinie lekarzy
Zgodnie z Rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, które są zbiorem opinii wielu lekarzy specjalistów, dodatkowo popartymi badaniami medycznymi, ciąża fizjologiczna powinna być prowadzona pod opieką lekarza lub położnej.
Pierwsza wizyta zwykle ma miejsce około 6.-10. tygodnia, w zależności od momentu, kiedy kobieta zacznie podejrzewać ciążę. W ciąży wykonuje się trzy badania USG, chyba że ciąża wymaga przeprowadzenia większej ilości tych badań, by ocenić dobrostan płodu.
Zazwyczaj pierwsze badanie ultrasonograficzne odbywa się między 11. a 14. tygodniem ciąży, kolejne USG jest wykonywane w 18.-22. tygodniu ciąży, a trzecie po 30. tygodniu. Pierwsze badanie jest bardzo ważne, aby określić np. czy ciąża rozwija się wewnątrz macicy, czy nie.
Jeśli przebieg ciąży jest fizjologiczny, jedną z często podejmowanych przez pacjentki kwestii jest współżycie seksualne. Jak twierdzi prof. dr. n. med. Violetta Skrzypulec-Plinta: (…) ciąża to wyjątkowy okres w życiu każdej kobiety. Przez 40 tygodni w organizmie przyszłej matki zachodzi wiele zmian, które zapewniają prawidłowy rozwój dziecka. Zmianom podlega również sfera seksualna, która jest nierozłącznym elementem życia każdego człowieka. Seksualność sprawia, że na każdym etapie życia można podejmować nowe, związane z nią wyzwania, czerpać radość z nowych jej aspektów, ale również przyjmować wynikające z niej ograniczenia. Takim właśnie czasem jest ciąża, która dla niektórych par będzie okresem nowych doznań seksualnych, a u innych zostaną one odsunięte na dalszy plan.”
Szczególnie II trymestr ciąży to moment podejmowania częstych kontaktów seksualnych przez ciężarne. Dobre samopoczucie oraz brak zagrożenia dla przebiegu ciąży powoduje, że częściej wykazują ochotę na współżycie. Warto zapytać lekarza, czy nie widzi przeciwwskazań ku takiej formie aktywności, a jeśli ciąża jest fizjologiczna – dla zdrowia psychicznego kobiety oraz w ramach pielęgnowania bliskości w związku, nie należy się ograniczać.
Bibliografia:
- Bręborowicz G.H.: Położnictwo, Tom I. Fizjologia ciąży. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2012, 23-36.
- Bręborowicz G.H.: Położnictwo. Podręcznik dla położnych i pielęgniarek. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa 2005, 60-109.
- Bręborowicz G.H.: Położnictwo. Tom I. Wydawnictwo Lekarskie PZWL, Warszawa, 2020, 1-80.
https://www.mp.pl/pacjent/ciaza/lista/119084,czy-seks-w-czasie-ciazy-jest-bezpieczny - Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologicznego w zakresie opieki przedporodowej w ciąży o prawidłowym przebiegu. 2005.
- P. i in.: Association of endometriosis and adenomyosis with pregnancy and infertility. Fertility and Sterility, 2023, 119(5), 727-740.
