Co to jest kwas foliowy?
Co to jest kwas foliowy? Kwas foliowy to inaczej witamina B9. Jest około 150 postaci soli kwasu foliowego, które przekształcają się w organizmie do postaci 5-metylotetrahydrofolianu, który jest formą aktywną i może być wykorzystywany przez organizm. Kwas foliowy w ciąży jest niezbędny dla prawidłowego rozwoju szybko dzielących się komórek, stąd jest bardzo ważny na wczesnych etapach ciąży.
Witamina B9 dostarczana jest do organizmu dzięki diecie bogatej w takie produkty jak szpinak, sałata, kapusta, orzechy, zboża, wątróbka, jaja czy sery. Jest wrażliwa na temperaturę, światło i zmienne pH, dlatego jej zawartość w produktach zmienia się w czasie gotowania, pieczenia czy smażenia. Dania zawierające kwas foliowy powinny być łączone z produktami, które zawierają witaminę C – znacząco zwiększa ona wchłanianie kwasu foliowego w jelitach. Uznaje się, że w okresie prekoncepcyjnym każda kobieta powinna dodatkowo suplementować kwas foliowy w ciąży, aby zapobiec niedoborom, mogącym stanowić jej powikłanie. Szacuje się, że dieta zapewnia około 50% dziennego zapotrzebowania na witaminę B9.
Czy kwas foliowy pomaga zajść w ciążę?
Kwas foliowy w ciąży uczestniczy w przemianach komórkowych, stąd wniosek, że może wpływać na płodność nie tylko kobiet, ale również mężczyzn. Proces spermatogenezy to proces dynamiczny, w którym następują podziały komórek oraz synteza DNA, do czego niezbędna jest witamina B9.
Kwas foliowy w ciąży na niskim poziomie prowadzi do wysokiego poziomu homocysteiny, która jest czynnikiem prozakrzepowym. U kobiet może to skutkować utratą ciąży. Występowanie niedokrwistości z niedoboru kwasu foliowego, czyli anemii megaloblastycznej także nie sprzyja poczęciu.
Czy kwas foliowy pomaga zajść w ciążę? Nadmierny poziom homocysteiny, jaki można odnotować w przypadku niskiego poziomu kwasu foliowego w organizmie kobiety, zaburza połączenie komórki jajowej z plemnikiem, co jest istotną trudnością w zapłodnieniu.
Kwas foliowy — suplementacja w okresie ciąży
Współcześnie bardzo duży nacisk kładzie się na suplementację kwasem foliowym kobiet przed zajściem w ciążę oraz już po poczęciu. Kwas foliowy w ciąży w istotny sposób wpływa na rozwój płodu w bardzo wrażliwym okresie, kiedy tworzone są narządy wewnętrzne dziecka. Badania naukowe dowodzą, że istnieje związek pomiędzy ilością kwasu foliowego w organizmie kobiety a ryzykiem występowania otwartych wad układu nerwowego u płodu.
Kobiety mające kwas foliowy w ciąży na zbyt niskim poziomie powinny zażywać go w większych ilościach, oczywiście wyłącznie pod kontrolą lekarską. Kiedy można podejrzewać zwiększone zapotrzebowanie na kwas foliowy w ciąży?
- poprzednia ciąża powikłana wadą cewy nerwowej u płodu, rzucawką, stanem przedrzucawkowym czy IUGR,
- ciąża wielopłodowa,
- ciężarna małoletnia,
- niepowściągliwe wymioty ciężarnej,
- uzależnienia: leki, narkotyki, alkohol, papierosy,
- choroby przewlekłe, np. cukrzyca, zespół policystycznych jajników,
- choroby układu pokarmowego, zaburzające wchłanianie folianów,
- występowanie mutacji MTHFR.
Kiedy brać kwas foliowy?
Kwas foliowy to witamina bardzo ważna dla prawidłowego funkcjonowania organizmu. Jej prawidłowy poziom zapewnia odpowiednią syntezę homocysteiny, której wysokie stężenie w organizmie niesie szereg powikłań zdrowotnych. Najbardziej znane konsekwencje hiperhomocysteinemi to uogólniona miażdżyca, zawał serca, choroba wieńcowa czy udar mózgu. Dodatkowo niedobór witaminy B9 powoduje powstawanie anemii megaloblastycznej, którą diagnozuje się na podstawie obecności nieprawidłowej budowy krwinek czerwonych.
Kiedy brać kwas foliowy w ciąży? Zażywanie kwasu foliowego wydaje się zasadne nie tylko w okresie rozrodczym i nie tylko przez kobiety, ale również przez mężczyzn i to przez całe życie. Warto jednak uważać, aby zażywać najmniejszą możliwą dawkę, zabezpieczającą przed niedoborem, najlepiej w porozumieniu z lekarzem. Ważnym elementem, warunkującym dobranie odpowiedniego poziomu suplementacji są badania krwi, dzięki czemu specjalista może określić zapotrzebowanie na kwas foliowy w ciąży. Jeśli stosowana dieta jest w stanie zapewnić stabilny poziom witaminy B9, suplementacja powinna dotyczyć głównie kobiet w okresie rozrodczym, w ciąży i karmiących piersią.
Silikonowe plastry na bliznę po cesarskim cięciu
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Opracowany specjalne dla kobiet w ciąży.
Starannie dobrane składniki wspierają prawidłowy rozwój dziecka i dbają o zdrowie mamy
Pomaga przy problemach intymnych w ciąży.
Roztwór doustny do wspomagania leczenia refluksu żołądkowo-przełykowego
Dla zdrowia układu moczowego.
Dawkowanie kwasu foliowego – ile brać?
Na etapie planowania ciąży zalecane jest zażywanie kwasu foliowego w dawce 0,4 mg/ dobę min. 6 tygodni przed planowanym poczęciem.
Jeśli kobieta jest zdrowa, powinna suplementować kwas foliowy w ciąży w pierwszym trymestrze zgodnie z rekomendacjami Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników, w ilości 0,4 – 0,8 mg /dobę do zakończenia 12. tygodnia ciąży. Od drugiego trymestru ilość zalecanej dawki witaminy B9 wynosi 0,6 – 0,8 mg na dobę. Takie dawkowanie należy utrzymywać aż do zakończenia karmienia piersią.
Gdy przyszła mama jest w grupie ryzyka niedoboru kwasu foliowego, powinna na min. 6 tygodni przed planowanym poczęciem (a najlepiej 12 tygodni) rozpocząć suplementację witaminy B9 w ilości 4 mg/dobę oraz zażywać taką dawkę do ukończenia pierwszego trymestru ciąży. Później rekomendowana dawka kwasu foliowego wynosi 0,6-0,8 mg/ dobę.
Dlaczego kwas foliowy w ciąży jest tak ważny?
Na przestrzeni lat odkryto związek pomiędzy odpowiednim poziomem witaminy B9 w organizmie kobiet, a powstawaniem wad wrodzonych u ich dzieci. Kwas foliowy w ciąży, podawany jako suplement znacząco zmniejsza ryzyko powstawania wad cewy nerwowej, czyli np. rozszczepu kręgosłupa, ale również wad układu moczowego, deformacji kończyn, rozszczepu wargi i podniebienia. Najlepiej jest zażywać 0,4 mg kwasu foliowego na kilka tygodni przed planowanym poczęciem, aby zapewnić stabilny poziom witaminy, gdy dojdzie do zapłodnienia, zagnieżdżenia oraz rozwoju zarodka w macicy. Dlaczego kwas foliowy w ciąży jest tak ważny? Jest on elementem profilaktyki wady cewy nerwowej w pierwszych dniach ciąży, kiedy tworzą się zawiązki wszystkich układów i poszczególnych narządów. Zaburzenia rozwoju na tym etapie skutkują dużymi wadami u płodu, które powodują kalectwo w okresie niemowlęctwa i kolejnych etapach życia.
Kwas foliowy w ciąży wspomaga również prawidłowy rozwój łożyska. Warunkuje też odpowiedni wzrost dziecka oraz zmniejsza ryzyko porodu przedwczesnego.
Czy można przedawkować kwas foliowy w ciąży?
Tak, kwas foliowy w ciąży jest witaminą, którą można przedawkować, dlatego warto trzymać się ściśle określonego dawkowania. Zbyt wysokie dawki folianów w ciąży mogą być toksyczne dla rozwijającego się w macicy płodu. Istnieją doniesienia, że nadmierny poziom kwasu foliowego w organizmie przyszłej mamy sprzyja powstawaniu autyzmu u dzieci.
Kwas foliowy w ciąży, zażywany w zbyt wysokich dawkach objawia się m.in. alergiami skórnymi lub nieprawidłowym działaniem układu pokarmowego czy układu nerwowego. W ciąży bardzo wysokie dawki folianów mogą doprowadzić do uszkodzenia wczesnej ciąży. Konsekwencje dla płodu mogą pojawić się w życiu dorosłym. Oprócz autyzmu zwiększa się ryzyko rozwoju otyłości, insulinooporności czy cukrzycy typu II.
Nadmiar kwasu foliowego
Nadmiar kwasu foliowego może zaszkodzić. Należy uważać, aby nie przyjmować zbyt dużych ilości witaminy B9, gdyż wysoki poziom folianów we krwi kobiety może maskować niedobór witaminy B12. Problemem bywa również stosowanie kilku preparatów witaminowych, które zawierają kwas foliowy. Należy dokładnie pilnować przyjmowanej dawki, aby nie zażywać np. podwójnej ilości witaminy.
Przedawkowanie kwasu foliowego jest bardziej niebezpieczne dla ciężarnej i płodu niż dla kobiety niebędącej w ciąży.
Jaki kwas foliowy w ciąży?
Kwas foliowy w ciąży powinien w jak największym stopniu być dostarczany do organizmu z diety, jednak w momencie konieczności wybrania suplementu warto wybrać preparat, który oprócz kwasu foliowego zawiera również kofaktor, który przekształci go do aktywnej postaci.
Okazuje się, że witamina B12 wspomaga przemiany biochemiczne kwasu foliowego, dlatego korzystne jest, gdy preparat zawiera obie witaminy z grupy B. Na wchłanianie kwasu foliowego dobrze wpływa również witamina C.
Równoczesna podaż witaminy B9 i witaminy B12 jest bardzo korzystna dla kobiety suplementującej kwas foliowy w ciąży. Nieaktywne formy witaminy B9 w organizmie prowadzą do zaburzeń w przemianie homocysteiny do metioniny, co skutkuje hiperhomocysteinemią. Taki stan sprzyja powstawaniu powikłań ciążowych, o których wspomniano wcześniej.
Bibliografia:
1. Makowska-Donajska M., Hirnle L.: Suplementacja witamin i składników mineralnych podczas ciąży. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 2017, 2(4), 166-172.
2. Bomba-Opoń D., Hirnle L., i in.: Suplementacja folianów w okresie przedkoncepcyjnym, w ciąży i połogu. Rekomendacje PTGiP. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 2017, 2(5), 210-214.
3. Zimmer M. i in.: Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych. Ginekologia i Perinatologia Praktyczna, 2020, 5(4), 170-181.
4. Bednarek-Tupikowska G., Tupikowski K.: Homocysteina – niedoceniany czynnik ryzyka miażdżycy. Czy hormony płciowe wpływają na stężenie homocysteiny? Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2004, 58, 381-389.
5. Ruta H., Kajdy A. i in.: Znaczenie metabolizmu kwasu foliowego dla płodności. Kwartalnik Naukowy Fides et Ratio, 2018, 3(35), 92-101.
6. Czeczot H.: Kwas foliowy w fizjologii i patologii. Postępy Higieny i Medycyny Doświadczalnej, 2008, 62, 405-419.