Witamina B12 w ciąży – zapotrzebowanie
Zapotrzebowanie na witaminę B12 w ciąży wzrasta nieznacznie z 2,4 µg do 2,6 µg. Zapasy u dorosłego człowieka wynoszą średnio 2–3 mg, co pozwala na pokrycie zapotrzebowania płodu. U kobiet odżywiających się dietą tradycyjną niedobory występują rzadko, częściej obserwowane są u ciężarnych na dietach roślinnych. Co ciekawe, w okresie ciąży wzrasta wchłanianie tej witaminy w jelicie cienkim, ale wraz z jej zaawansowaniem stężenie witaminy B12 we krwi matki spada z powodu przyspieszenia metabolizmu, wzrostu objętości krwi i transportu kobalaminy przez łożysko.
Witamina B12 w ciąży – funkcje, objawy niedoboru
Ważne, aby nie doprowadzać do wystąpienia niedoborów witaminy B12, gdyż pełni ona w organizmie wiele ważnych funkcji:
- bierze udział w produkcji czerwonych krwinek,
- jest niezbędna do syntezy materiału genetycznego,
- pośredniczy w przemianie kwasu foliowego do formy aktywnej biologicznie (u wegetarian konwersja nie zachodzi w wystarczającym stopniu i nie jest w pełni wykorzystywana przez organizm).
Niedobory najczęściej (ale nie zawsze) występują u przyszłych mam na dietach wegetariańskich, czyli ograniczających lub eliminujących z diety produkty pochodzenia zwierzęcego. Rekomenduje się zatem kontrolę stężenia homocysteiny, kwasu metylomalonowego lub transkobalaminy we krwi, które są bardziej miarodajne niż samo oznaczenie stężenia witaminy B12. Objawy niedoboru mogą nie dawać wyraźnych oznak z uwagi na wysokie spożycie kwasu foliowego w ciąży, a jeśli już wystąpią (utrata łaknienia, drętwienie kończyn, zaburzenia pamięci, obniżenie nastroju) mogą być błędnie brane za objawy anemii z niedoboru żelaza.
Argumentem, który przemawia za dbaniem o prawidłowy poziom kobalaminy w trakcie ciąży jest zależność między jej stężeniem we krwi matki, a ryzykiem wystąpienia porodu przedwczesnego i stanu przedrzucawkowego, a także małej urodzeniowej masy ciała oraz wad cewy nerwowej płodu.
Witamina B12 – źródła pokarmowe
Do głównych źródeł pokarmowych witaminy B12 należą mięso i jego przetwory, jaja, ryby i nabiał. W diecie laktoowowegetariańskiej witaminy tej dostarczają nabiał oraz jaja, w diecie laktowegetariańskiej tylko nabiał, a owowegetarianie czerpią ją jedynie z jaj. Najtrudniejsza sytuacja jest w przypadku wegan, gdyż w ich diecie nie ma żadnych naturalnych źródeł witaminy B12. Produkty pochodzenia roślinnego jej nie zawierają, chociaż stwierdza się różne formy chemiczne kobalaminy w niektórych gatunkach roślin. Nie są one jednak przyswajane przez organizm.
Dodatkowo zalecane są produkty wzbogacane (fortyfikowane) − płatki zbożowe, soki, napoje roślinne, algi morskie i drożdże, a także tofu i tempeh. W niektórych krajach witamina B12 dodawana jest również do powszechnie stosowanej w kuchni mąki pszennej.
Witamina B12 w ciąży – suplementacja
U kobiet w ciąży na diecie wegetariańskiej, a szczególnie wegańskiej, konieczna jest suplementacja witaminy B12. Niemniej jednak nie ma ustalonej optymalnej dawki tego składnika. Zaleca się stosowanie jednoskładnikowych preparatów witaminy B12, ponieważ w preparatach wielowitaminowych (obecnie stosowanie preparatów wieloskładnikowych u wszystkich kobiet ciężarnych nie jest zalecane) witamina C i miedź mogą zaburzać jej wchłanianie.
Dieta wegetariańska w ciąży – czy jest bezpieczna?
Czy stosowanie diety wegetariańskiej przez kobiety w ciąży nie spowoduje zaburzeń zdrowotnych u nich i ich nienarodzonych dzieci? Odpowiednio zbilansowana dieta może być stosowana przez kobiety w ciąży, ponieważ w pełni dostarcza niezbędnych składników odżywczych i nie niesie ze sobą zagrożeń związanych z zaburzeniami w rozwoju płodu. Warto również zauważyć, że im bardziej restrykcyjna dieta wegetariańska, tym ważniejsza jest konsultacja z lekarzem, który prowadzi ciążę, jak również z dietetykiem, w celu zalecenia odpowiedniej suplementacji i zbilansowania jadłospisu.
Witamina B12 w ciąży – podsumowanie
Chociaż zapotrzebowanie na witaminę B12 w ciąży nie zwiększa się znacznie, to pełni ona kluczową rolę w prawidłowym rozwoju płodu. Kobiety ciężarne będące na dietach tradycyjnych powinny dbać o włączanie do jadłospisu różnorodnych źródeł kobalaminy. Niezmiernie ważne jest poinformowanie lekarza prowadzącego ciążę o stosowaniu diety wegetariańskiej, co pozwoli na zalecenie przyjmowania odpowiedniej dawki witaminy B12 w postaci suplementu diety.
Silikonowe plastry na bliznę po cesarskim cięciu
Wspomaga prawidłowe widzenie, wzrost i rozwój kości u dzieci.
Opracowany specjalne dla kobiet w ciąży.
Starannie dobrane składniki wspierają prawidłowy rozwój dziecka i dbają o zdrowie mamy
Pomaga przy problemach intymnych w ciąży.
Roztwór doustny do wspomagania leczenia refluksu żołądkowo-przełykowego
Dla zdrowia układu moczowego.
Rashid S, Meier V, Patrick H. Review of Vitamin B12 deficiency in pregnancy: a diagnosis not to miss as veganism and vegetarianism become more prevalent. Eur J Haematol. 2021;106(4):450-455.
Rizzo G, Laganà AS, Rapisarda AM, et al. Vitamin B12 among Vegetarians: Status, Assessment and Supplementation. Nutrients. 2016;8(12):767.
Pawlak R, Parrott SJ, Raj S, Cullum-Dugan D, Lucus D. How prevalent is vitamin B12 deficiency among vegetarians?. Nutr Rev. 2013;71(2):110-117.
Sebastiani G, Herranz Barbero A, Borrás-Novell C, et al. The Effects of Vegetarian and Vegan Diet during Pregnancy on the Health of Mothers and Offspring. Nutrients. 2019;11(3):557.
Skorek P, Glibowski P, Banach K. Nutrition of vegetarians in Poland-a review of research. Roczniki Państwowego Zakładu Higieny, 2019; 70(3):217-223.
Jarosz M, Rychlik E, Stoś K, Charzewska J. Normy żywienia dla populacji Polski i ich zastosowanie. Warszawa, NIZP-PZH, 2020.
Żywienie kobiet w ciąży – teoria i praktyka. Instytut Matki i Dziecka, Zakład Żywienia, Warszawa 2021.