Czy warto brać witaminy w ciąży, poza szeroko polecanym kwasem foliowym?
Tak, suplementacja jest bardzo ważna w okresie ciąży, jednak warto skonsultować się z lekarzem prowadzącym ciążę. Dlaczego? Należy uzupełniać jedynie te witaminy, których w organizmie jest zbyt mało, a które są istotne dla rozwoju dziecka, prawidłowego przebiegu ciąży i zdrowia kobiety. Specjalista na podstawie badań krwi lub objawów ogólnych oceni, jaki preparat wybrać. Kwas foliowy jest polecany dla kobiet już w okresie prekoncepcyjnym, czyli w czasie planowania ciąży. Na trzy miesiące przed poczęciem kobieta powinna zażywać kwas foliowy, utrzymać suplementację przez okres ciąży, a później jeszcze w okresie laktacji.
Jaki zestaw witamin dla kobiet wybrać? Na co zwracać uwagę przy wyborze suplementów dla ciężarnych?
Preparat witaminowy dla kobiet w ciąży powinien zawierać takie witaminy, jak kwas foliowy (B9), witamina D, A, C, inne witaminy z grupy B, ale również pierwiastki jak żelazo, jod, magnez, cynk oraz kwasy tłuszczowe z grupy omega. Bardzo ważne jest ustalenie jakie dzienne zapotrzebowanie kobiety w ciąży na witaminy oraz mikro- i makroelementy zapewnia jedna dawka suplementu. Pod uwagę należy również wziąć to, jak wygląda dieta ciężarnej. To pozwala na ustalenie, jaki preparat wybrać oraz czy zdecydować się na jeden wieloskładnikowy, czy kilka np. jeden z kwasami DHA i osobno z magnezem lub żelazem. Przy wyborze suplementu koniecznie trzeba wziąć pod uwagę, jakie leki na stałe zażywa ciężarna, aby składniki preparatu nie wchodziły z nimi w interakcje.
Jakie witaminy są ważne na początku ciąży, a jakie pod koniec? Jak zmienia się zapotrzebowanie matki na witaminy w ciąży?
Kwas foliowy jest jedną z najbardziej znanych witamin, które należy suplementować jeszcze przed ciążą, aby zapobiegać wadom cewy nerwowej u płodu. Witamina B9 nie tylko zapobiega otwartym wadom układu nerwowego, ale również wadom serca czy układu moczowego. U matki suplementacja kwasem foliowym znacząco zmniejsza ryzyko poronienia oraz zakrzepicy. W II i III trymestrze ciąży uzupełnianie witaminy B9 przeciwdziała występowaniu niedokrwistości megaloblastycznej, która pojawia się przy niedoborze kwasu foliowego i witaminy B12. Dzienne zapotrzebowanie na kwas foliowy wynosi od 0,4 mg do 5 mg.
Kolejną witaminą, którą warto suplementować, podobnie jak kwas foliowy, jest witamina D3. Potrzebna jest przed, w trakcie i po okresie ciąży. Organizm syntezuje ją przez skórę, wykorzystując do tego promienie słoneczne, ale warto ją dodatkowo dostarczać, gdyż synteza jest zwykle zbyt mała w stosunku do zapotrzebowania. Witamina D3 wspomaga proces mineralizacji kości matki i płodu, reguluje gospodarkę wapniowo-fosforanową oraz jest wykorzystywana przez układ krwiotwórczy. Badania wykazały, że istotnie zmniejsza ryzyko wystąpienia stanu przedrzucawkowego oraz cukrzycy ciążowej. Dawka, jaką należy przyjmować to 2000IU/ dzień. Niedobór witaminy D3 skutkuje krzywicą u płodu, niską masą urodzeniową i mniejszą długością ciała, a wzrost i rozwój dziecka w pierwszym roku życia bywa wolniejszy.
Suplementacja witamin w ciąży w dużej mierze jest zależna od wyników badań. Jeśli występuje anemia, lekarz może zlecić suplementację żelazem, gdy kobieta skarży się na skurcze np. łydek, ginekolog wskaże preparaty z magnezem. Ciąża to stan bardzo dynamiczny, dlatego warto przedstawiać aktualne objawy ewentualnych niedoborów lekarzowi, aby można było je na bieżąco uzupełniać, jeśli dieta jest zbyt uboga w określone substancje odżywcze.
Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników rekomenduje dodatkowo suplementację jodu. Niedobór tego pierwiastka może być przyczyną niedoczynności tarczycy zarówno u ciężarnej, jak i u płodu. Ponadto u dziecka może dojść także do zaburzeń ośrodkowego układu nerwowego, upośledzenia umysłowego, niedosłuchu i głuchoty. Eksperci PTGiK zwracają też uwagę na związek z niedoborem jodu w ciąży a poronieniami i porodami przedwczesnymi.
Dowiedz się więcej: Jod w ciąży – zapotrzebowanie, niedobór, źródła. Co warto wiedzieć o tym mikroelemencie?
Jeśli kobieta przed ciążą cierpi na anemię i zażywa preparaty żelaza w okresie poprzedzającym zajście w ciążę, suplementacja powinna być włączona ponownie po ukończeniu przez kobietę 8 tygodnia ciąży. W II i III trymestrze zwiększa się zapotrzebowanie na wapń, dlatego preparaty witaminowe zażywane przez kobiety od 12 tygodnia ciąży powinny go zawierać.
Czy są jakieś witaminy, których nie wolno brać w ciąży?
Jeśli chodzi o zakaz zażywania określonych witamin w ciąży, większą uwagę zwraca się na ich szkodliwość w przypadku dostarczania zbyt dużych dawek do organizmu. Warto uważać z suplementacją witaminy A, gdyż jej nadmiar powoduje szereg wad u płodu, m.in. wady twarzoczaszki, małogłowie, wodogłowie czy wady układu krążenia. Pochodne witaminy A zawarte w kosmetykach, np. retinol, jest zakazany dla kobiet w ciąży. Dodatkowo należy uważać, aby nie zażywać w zbyt dużej ilości beta-karotenu (pochodna wit. A), związków miedzi, fluoru, cynku. Witamina E przyjmowana w zbyt dużych dawkach spowoduje zmęczenie, osłabienie kobiety ciężarnej. Nadmiar żelaza objawia się objawami ze strony układu pokarmowego.
Czy witaminy w ciąży wpływają na wielkość dziecka? Czy determinują jego rozwój fizyczny i psychiczny?
Tak, zdecydowanie poziom witamin w organizmie matki ma wpływ na dziecko. Dlatego też tak bardzo należy uważać, aby nie zażywać suplementów pochopnie i bez konsultacji z lekarzem. Najlepiej, jeśli dobowe zapotrzebowanie na witaminy jest pokrywane głównie z pożywienia. Warto, aby kobieta ciężarna w codziennych posiłkach uwzględniała jak najwięcej warzyw, owoców czy produktów bogatych w żelazo, magnez, wapń czy jod. Witaminy, które zażywa kobieta w ciąży, determinują nie tylko jej samopoczucie w ciąży i zdrowie płodu przed rozwiązaniem, ale stają się rezerwą na czas laktacji, oraz wpływają istotnie na przyszłe życie małego człowieka i jego rozwój.
A jakie witaminy po ciąży warto uzupełniać?
Po ciąży organizm jest skupiony na regeneracji, ale również wykorzystuje wszelkie ciążowe „zapasy”, jeśli kobieta decyduje się na karmienie piersią. Warto wykonać badania krwi, aby zobaczyć, czego organizm najbardziej potrzebuje oraz porozmawiać z lekarzem o aktualnym samopoczuciu i ewentualnych objawach niedoboru. Z pewnością warto suplementować witaminę D3, wapń, kwas DHA, kwasy tłuszczowe.
Może zainteresować Cię również: 6 pytań do dietetyka – dieta kobiety planującej ciążę