Jakie witaminy przed ciążą
Jakie witaminy zażywać przed ciążą? Podstawą oczywiście powinna być prawidłowo zbilansowana dieta, a dodatkowo zaleca się suplementację kwasu foliowego u wszystkich kobiet w okresie prekoncepcyjnym. U niektórych kobiet wskazana może być także suplementacja witaminy D3 i kwasów tłuszczowych omega-3. Poniżej szczegółowo omawiamy dlaczego, w jakiej dawce i u kogo należy włączyć wyżej wymienione suplementy diety.
Kwas foliowy
Wiele kobiet zastanawia się, czy kwas foliowy pomaga zajść w ciążę i nie do końca wie, dlaczego powinien on zostać włączony w okresie przedkoncepcyjnym. Suplementację kwasu foliowego zaleca się u każdej kobiety w celu zapobiegania występowaniu wad cewy nerwowej. Kwas foliowy (kwas pteroilomonoglutaminowy) to rozpuszczalna w wodzie, syntetyczna witamina B9, która występuje we wzbogacanej żywności i suplementach diety. Kwas pteroilomonoglutaminowy w organizmie człowieka ulega przemianie pod wpływem enzymu reduktazy metylenotetrahydrofolianowej do swej aktywnej postaci – kwasu tetrahydrofoliowego, który może być́ bezpośrednio włączony w procesy biologiczne komórki. Aktywny metabolit kwasu foliowego występuje naturalnie w erytrocytach, osoczu i osoczu pępowinowym i wchodzi bezpośrednio w cykl folianów.
Przez wiele lat towarzystwa naukowe, w tym Polskie Towarzystwo Ginekologów i Położników (PTGiP) zalecały suplementację kwasu preoilomonglutainowego, czyli jego nieaktywnej formy. Obecnie, z uwagi na wysoką biodostępność, wyeliminowanie wpływu polimorfizmu genetycznego MTHFR, brak górnych tolerowanych poziomów spożycia, czy ryzyko wynikające z nagromadzenia niezmetabolizowanego kwasu foliowego (UMFA) zaleca się suplementację aktywnej formy folianów (5-MTHF). Sole wapniowe 5-MTHF przyczyniają się do szybszego wysycenia organizmu folianami, a także mają wpływ na zwiększenie stężenia folianów również w erytrocytach. Wykazano także, że wysokie dawki syntetycznego kwasu foliowego mogą maskować niedobory witaminy B12 czy też opóźniać diagnozę niedokrwistości. PTGiP podkreśla przewagę stosowania aktywnej formy folianów 5-MTHF u kobiet w okresie prekoncepcyjnym oraz w okresie ciąży.
Zaleca się suplementację 400 μg 5-MTHF oraz 400 μg kwasu foliowego/dzień u kobiet w okresie prekoncepcyjnym, przez co najmniej 12 tygodni przed planowaną koncepcją. Warto jednak podkreślić, iż ciąże mogą być także nieplanowane, dlatego tak naprawdę każda kobieta w wieku rozrodczym powinna przyjmować tę witaminę.
Rekomenduje się również suplementację 0,4 mg aktywnych folianów dla przyszłych ojców na co najmniej 12 tygodni przed planowaną koncepcją. Z kolei u kobiet z nadmierną masą ciała z BMI >30 kg/m2 i po oznaczeniu poziomu folianów i jeśli będą wynosiły poniżej 28 nmol/l zaleca się suplementację większej ilośći – 5 mg/dobę folianów w połączeniu z mio-inozytolem (1000 mg) maksymalnie do 12 tygodnia ciąży. Większe dawki kwasu foliowego, wynoszące 5 mg zaleca się także kobietom, które wcześniej urodziły dziecko z wadą cewy nerwowej.
Witamina D3
Witamina D3 dostarczana jest do organizmu wraz z pożywieniem oraz produkowana w skórze pod wpływem promieniowania UV. Jednak w Polsce możliwość zapewnienia prawidłowej syntezy skórnej witaminy D pod wpływem promieni słonecznych jest efektywna tylko między marcem a wrześniem. Z tego powodu rekomendowane jest dodatkowe suplementowanie witaminy D3 w okresie jesienno-zimowym, a nawet przez cały rok. Najczęściej rekomenduje się suplementację 2000 IU/dobę, jednak dawkę warto dopasować po oznaczeniu poziomu witaminy D3 we krwi.
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe z grupy n-3, do których należą zawarte w morskich rybach: kwas eikozapentaenowy (EPA) i dokozaheksaenowy (DHA) są kluczowe dla prawidłowego rozwoju mózgu i układu nerwowego płodu. U kobiet, które nie spożywają ryby, albo jedzą mniej niż 2 porcje tłustych ryb w tygodniu warto włączyć suplementację kasami tłuszczowymi omega-3 również przed planowaną ciążą.
Jakie witaminy brać w ciąży?
Zastanawiasz się jakie witaminy w ciąży brać na początku lub w ogóle, od kiedy brać witaminy w ciąży? Suplementację należy włączyć już od samego początku ciąży. Nie zaleca się jednak rutynowego stosowania preparatów wielowitaminowych, ponieważ podstawą powinna być zawsze prawidłowo zbilansowana dieta.Poniżej przedstawiamy witaminy dla kobiet w ciąży, które należy suplementować, jednak warto pamiętać, iż wszelką suplementację w ciąży powinno skonsultować się z lekarzem prowadzącym.
Kwas foliowy
U kobiet w ciąży oraz podczas laktacji zaleca się suplementację 800 μg 5-MTHF/dzień. Dodatkowo w zaleceniach podkreśla się, iż do prawidłowego przebiegu szlaku folianów kluczowa jest nie tylko podaż kwasu foliowego, ale i choliny, witaminy B6 (w formie aktywnej fosforanu pirydoksalu) oraz witaminy B12 (w formie metylokobalaminy).
Żelazo
Eksperci PTGiP zalecają podawanie żelaza tylko przy jego niedoborze, w przypadku niskiej ferrytyny lub w przypadku rozpoznania niedokrwistości w czasie ciąży. Natomiast u kobiet z prawidłowymi wynikami morfologii krwi nie należy profilaktycznie podawać żelaza. Zgodnie ze standardem opieki okołoporodowej, zaleca się kontrolę morfologii przez cały okres ciąży.
Witamina D3
W czasie ciąży wzrasta zapotrzebowanie na witaminę D3, wynika to ze zmienionego metabolizmu wapnia, tworzenia tkanek płodu i magazynowania w tkankach matki i płodu. Niski poziom witaminy D3 w organizmie może sprzyjać wystąpieniu stanu przedrzucawkowego, cukrzycy w ciąży, niskiej masy urodzeniowej, a także krwotoku poporodowego. Z tego powodu u kobiet w ciąży zalecane jest oznaczenie poziomu witaminy D3 i dobranie odpowiedniej dawki. U kobiet w okresie ciąży i laktacji, bez deficytów witaminy D i z prawidłowym BMI należy stosować suplementację 1500-2000 IU/ dobę.
Jod
Zapotrzebowanie na jod jest zwiększone zarówno w trakcie ciąży, jak i laktacji. Niedobory jodu powiązane zostały z ryzykiem wrodzonego zespołu niedoboru jodu (niedorozwój umysłowy ciężkiego stopnia powstały w wyniku wrodzonej pierwotnej niedoczynności tarczycy), a dodatkowo mają negatywny wpływ na wzrastanie, rozwój i funkcje poznawcze. PTGiP zaleca suplementację jodu u wszystkich ciężarnych kobiet bez chorób tarczycy w wywiadzie, w dawce 150 – 200 ug/dobę. Jednak u kobiet z chorobami tarczycy, suplementacja jodu powinna się odbywać pod kontrolą stężenia hormonów tarczycy i przeciwciał przeciwtarczycowych.
Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 (DHA)
Kwasy te muszą być dostarczane do organizmu z dietą lub z suplementacją. Wpływają na prawidłowy rozwój mózgu, siatkówki oka, rozwój i plastyczność układu nerwowego czy rozwój poznawczy dziecka. Wielonienasycone kwasy tłuszczowe omega-3 mają wpływ na niższe ryzyko chorób alergicznych u dziecka i zmniejszenie ryzyka porodu przedwczesnego. Dodatkowo pozytywnie wpływają na układ odpornościowy, regulację procesów zapalnych i płynność błon komórkowych. W czasie ciąży i laktacji zapotrzebowanie na nie wzrasta, a dieta może nie być wystarczającym źródłem, szczególnie jeśli kobiet nie spożywa ryb. Eksperci PTGiP zalecają̨ suplementację co najmniej 200 mg DHA dziennie u wszystkich ciężarnych. Stosowanie wyższych dawek do 600 mg DHA dziennie zalecane jest kobietom spożywającym w ciąży i okresie przedkoncepcyjnym ryby morskie rzadziej niż 2 razy w tygodniu. Z kolei U kobiet obciążonych ryzykiem porodu przedwczesnego rekomendowana dawka DHA jest jeszcze wyższa i wynosi 1000 mg/dobę.
Cholina
Cholina jest rozpuszczalną w wodzie aminą, która służy jako prekursor fosfolipidów, które są integralnymi składnikami błon komórkowych. Ponadto jest istotnym składnikiem acetylocholiny, neuroprzekaźnika zaangażowanego w liczne funkcje mózgu. Cholina tak jak i kwas foliowy również zmniejsza ryzyko wystąpienia wad cewy nerwowej, a także wpływa na prawidłowy rozwój mózgu płodu, zmniejsza ryzyko autyzmu i zespołu Downa. W czasie ciąży zapotrzebowanie na cholinę znacznie wzrasta, a badania wykazały, że wiele kobiet w ciąży nie spełnia zalecanego poziomu spożycia choliny. Chociaż suplementacja choliną może być konieczna w niektórych przypadkach, powinna ona uzupełniać, a nie zastępować zbilansowaną dietę. Włączenie do codziennych posiłków pokarmów, takich jak: jajka, mięso, produkty mleczne i warzywa, może pomóc kobietom w ciąży zaspokoić zapotrzebowanie na cholinę, jednocześnie czerpiąc korzyści ze zróżnicowanej i zdrowej diety. Z kolei Institute of Medicine zaleca suplementację choliny w dawce 450 mg dla kobiet w ciąży i 550 mg choliny dla kobiet karmiących piersią.
Bibliografia:
- Seremak Mrozikiewicz A. i wsp.: Stanowisko Ekspertów Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników w zakresie suplementacji aktywnych folianów, choliny i witamin B6 i B12 w okresie przedkoncepcyjnym, ciąży i połogu.
- Zimmer M. i wsp.: Rekomendacje Polskiego Towarzystwa Ginekologów i Położników dotyczące suplementacji u kobiet ciężarnych. 2020.
- Jaiswal A. i wsp.: Choline Supplementation in Pregnancy: Current Evidence and Implications. Cureus. 2023 Nov 8;15(11):