Częstość występowania urazów i wypadków wśród dzieci wzrasta w okresie wakacyjnym. Beztroski czas zabawy, wyjazdów i aktywności na świeżym powietrzu niestety sprzyja niebezpiecznym sytuacjom, a zwichnięcia, skręcenia i złamania kończyn to tylko niektóre urazy występujące u maluchów. Na co jeszcze należy uważać latem? Jak zapobiegać urazom i jak postępować w razie wypadku?
- Do najczęściej występujących wakacyjnych urazów należą zwichnięcia, skręcenia i złamania kończyn, otarcia i skaleczenia, urazy głowy, odwodnienie oraz oparzenia słoneczne.
- Nadzór rodziców, odpowiedni sprzęt ochronny (np. kask) i nauka zasad bezpieczeństwa to kluczowe elementy zmniejszania ryzyka urazów podczas letnich aktywności.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Urazy układu kostno-stawowego
Jazda na rowerze, hulajnodze, skakanie na trampolinie czy zabawa na placu zabaw to aktywności uwielbiane przez dzieci, a jednocześnie niosące wysokie ryzyko urazów układu kostno-stawowego. W okresie wakacyjnym bardzo często dochodzi do zwichnięć, skręceń i złamań kończyn.
Jak postępować?
- Unieruchom uszkodzoną kończynę w możliwie komfortowy i stabilny sposób. Kończyny górne unieruchamia się do tułowia, a dolne – jedna do drugiej. Nigdy nie próbuj samodzielnie nastawiać kończyny.
- W przypadku złamania kości należy unieruchomić kość oraz dwa sąsiadujące stawy. W przypadku uszkodzenia stawu – staw oraz dwie sąsiadujące kości.
- Z uszkodzonej kończyny należy możliwie szybko usunąć wszelką biżuterię (np. gdy doszło do uszkodzenia kończyny górnej, zdejmujemy dziecku zegarek, bransoletki, pierścionki itp.), ponieważ jeśli dojdzie do obrzęku, usunięcie tych przedmiotów może stać się problematyczne).
- Jeśli podejrzewasz złamanie kości, zadzwoń pod numer alarmowy. Zwichnięcie i skręcenie stawu należy skonsultować z lekarzem.
- Nie podawaj dziecku płynów i jedzenia, ponieważ będzie to utrudnieniem przy ewentualnym znieczuleniu ogólnym, koniecznym do nastawienia kości.
Otarcia, skaleczenia, stłuczenia
Powstają na skutek upadku przy kontakcie z twardym podłożem, najczęściej na łokciach i kolanach (np. gdy dziecko przewróci się podczas jazdy na hulajnodze). Nie stanowią bezpośredniego zagrożenia dla życia, ale mogą być dla dziecka bardzo bolesne. Ponadto nieodpowiednie postępowanie może doprowadzić do zakażenia.
Jak postępować?
- W przypadku niewielkich otarć i skaleczeń wystarczy oczyścić ranę za pomocą wody lub soli fizjologicznej, następnie zastosować preparat chroniący przed zakażeniem i przyspieszający gojenie, np. suchy spray z jonami srebra. W razie potrzeby można zabezpieczyć miejsce skaleczenia jałowym opatrunkiem.
- Jeśli rana jest głęboka, a krwawienie nie ustępuje, należy założyć dziecku opatrunek uciskowy i udać się do szpitala.
- Aby wspomóc leczenie blizn po ranach i otarciach, warto sięgnąć po żel na blizny, np. taki z koloidem złota.
- W przypadku stłuczenia należy oszczędzać miejsce urazu oraz zastosować zimny okład, który pomoże zmniejszyć ból i obrzęk. Pomocne może być też uniesienie kończyny powyżej serca.
- Ze względu na to, że stłuczeniom często towarzyszy podskórny wylew krwi, w konsekwencji czego pojawiają się siniaki i krwiaki, można zastosować krem przyspieszający regenerację tkanek.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Poparzenia słoneczne i odwodnienie
Zbyt długie przebywanie na słońcu, bez nakrycia głowy i nieodpowiednie nawodnienie organizmu małego dziecka szybko mogą doprowadzić do odwodnienia oraz poparzeń słonecznych. To kolejne bardzo często występujące problemy w okresie wakacyjnym. Odwodnienie może objawiać się:
- apatią lub rozdrażnieniem,
- bólem głowy,
- płaczliwością,
- bólem brzucha,
- wymiotami,
- zapadniętym ciemiączkiem (u niemowląt).
Jak postępować?
- Leczenie odwodnienia o stopniu lekkim (zwłaszcza u starszych dzieci) zwykle odbywa się w warunkach domowych i polega na podawaniu doustnych preparatów nawadniających.
- Przy odwodnieniu o ciężkim przebiegu konieczne może być leczenie w warunkach szpitalnych. Jeśli dziecko wymiotuje, jest bardzo osłabione, apatyczne, do tego ma przyspieszony oddech i tętno, jak najszybciej udaj się z dzieckiem do szpitala.
- W przypadku oparzeń słonecznych przede wszystkim należy jak najszybciej zabrać dziecko ze słońca. Skórę należy schładzać wodą (zimną, ale nie lodowatą) lub stosować kompresy żelowe, następnie nałożyć krem lub żel na oparzenia.
- Jeśli zauważysz na skórze dziecka pęcherze wypełnione płynem, skonsultuj się z lekarzem.
- Dbaj o odpowiednie nawodnienie dziecka.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Urazy głowy
Urazy głowy zdarzają się podczas energicznej zabawy, jazdy na rowerze czy wspinania się po drabinkach. Sposób postępowania zależy od rodzaju urazu. Jeśli dziecko nabiło sobie guza, należy przyłożyć zimny okład, a następnie uważnie obserwować malucha przez kolejne 24-48 godzin. Zaniepokoić powinny symptomy, takie jak:
- wymioty,
- silny ból głowy,
- senność,
- zaburzenia koncentracji.
Wówczas należy jak najszybciej skonsultować się z lekarzem. Jeśli doszło do skaleczenia lub otarcia, należy postępować jak przy wcześniej opisanym opatrywaniu ran (przemyć roztworem soli fizjologicznej, założyć opatrunek) i również obserwować dziecko. Pogotowie ratunkowe należy wezwać w przypadku objawów, takich jak:
- utrata przytomności,
- wyciek krwi z nosa lub ucha,
- problemy z utrzymaniem równowagi,
- zaburzenia chodu,
- zaburzenia mowy,
- drgawki.
0,9% roztwór soli fizjologicznej o szerokim zastosowaniu. Objawowo łagodzi katar
Suchy spray na rany i blizny.
Silikonowy żel na rany i blizny
Wspomaga gojenie się ran i procesy regeneracji.
Krem na przebarwienia skóry powstałe po operacji.
Wypadki związane z zabawą w wodzie
Latem dzieci uwielbiają zabawy w wodzie – w basenie, jeziorze, nad morzem. To świetna forma aktywności, ale niestety niesie też pewne zagrożenia, zwłaszcza gdy dziecko bawi się bez nadzoru lub gdy rodzice przeceniają jego umiejętności. Nawet płytka woda może być niebezpieczna – wystarczy chwila nieuwagi.
Jeśli dziecko napiło się wody lub się zachłysnęło, należy:
- uspokoić je i pozwolić spokojnie odkaszlnąć;
- upewnić się, że oddycha swobodnie;
- jeśli występuje kaszel, świszczący oddech lub duszność – niezwłocznie skontaktować się z lekarzem.
W przypadku urazu w wodzie (np. uderzenia głową o dno, skręcenia kończyny na brzegu) należy postępować jak przy standardowym urazie – unieruchomić kończynę, ochłodzić miejsce stłuczenia i w razie potrzeby wezwać pomoc.
Jak zapobiegać wakacyjnym urazom i wypadkom u dzieci?
Nie da się całkowicie wyeliminować wypadków z życia dziecka, zwłaszcza że niektóre sytuacje są niezależne od rodziców i samego malucha, a wynikają np. z nieszczęśliwego zbiegu zdarzeń. Można jednak znacząco zmniejszyć ich ryzyko. Jak?
Nadzór rodziców
Przede wszystkim trzeba pamiętać, że to rodzice odpowiedzialni są za bezpieczeństwo własnych dzieci i to na nich ciąży obowiązek przewidywania zagrożeń. Dzieci, szczególnie te młodsze, nie mają jeszcze w pełni rozwiniętego poczucia ryzyka – potrafią być impulsywne, ciekawe i nieostrożne. Dlatego tak ważne jest, aby to dorośli czuwali nad tym, w jakich warunkach dziecko się bawi.
Nigdy nie zostawiaj dziecka samego podczas zabawy w jeziorze, morzu czy basenie – nawet jeśli jest płytko, a dziecko umie pływać. Ponadto warto zaopatrzyć malucha w rękawki, kamizelkę czy inne akcesoria zapewniające bezpieczeństwo w wodzie.
Odpowiednie przygotowanie do aktywności
Zadbaj o odpowiedni strój, obuwie i akcesoria. Kask to absolutna podstawa, jeśli dziecko wybiera się na rower, rolki czy hulajnogę. Oprócz tego warto pomyśleć o ochraniaczach na kostki i kolana, a także usztywniaczach na nadgarstki – zwłaszcza jeśli maluch dopiero uczy się nowej aktywności. Pamiętaj też, że sprzęt sportowy powinien być dostosowany do wieku i umiejętności dziecka. Zbyt wysoka hulajnoga, za ciężki rower czy trampolina bez siatki ochronnej zwiększają ryzyko wypadków.
Ponadto, przed przystąpieniem do intensywnej aktywności fizycznej, warto wykonać z dzieckiem krótką rozgrzewkę. Wystarczy kilka podstawowych ćwiczeń w postaci krążeń w stawach, przysiadów, delikatnych podskoków.
Ochrona przed słońcem i nawodnienie
Ochrona przed promieniowaniem UV to podstawa latem, zwłaszcza w godzinach między 11:00 a 16:00, kiedy słońce ma największą moc.
Wybierając się z dzieckiem na zewnątrz, zawsze dbaj o odpowiednie nakrycie głowy – czapka z daszkiem, kapelusz lub chusta skutecznie zabezpieczą głowę i kark przed przegrzaniem. W bardzo upalne dni unikajcie długiego przebywania na słońcu.
Bardzo ważne jest regularne aplikowanie kremu z filtrem – zgodnie z zaleceniami producenta, a także nawadnianie. Dzieci powinny pić regularnie – nie dopiero wtedy, gdy zgłoszą pragnienie.
Sprawdzenie otoczenia
Zanim pozwolisz dziecku bawić się na placu zabaw, w ogrodzie, nad wodą czy jeździć po asfalcie na hulajnodze – przyjrzyj się dokładnie otoczeniu. Zwróć uwagę na ostre krawędzie, śruby wystające z urządzeń, śliskie nawierzchnie, obecność zwierząt (np. psów bez opieki), które mogą stanowić zagrożenie, oraz to, czy w pobliżu nie ma ruchliwej ulicy lub stromej górki (np. gdy dziecko bawi się na rolkach).
W lesie i na łąkach należy zachować szczególną ostrożność – warto przypominać dziecku o niepodchodzeniu do nieznanych roślin i owadów. Ukąszenia os, pszczół czy kleszcze mogą prowadzić do reakcji alergicznych lub chorób odkleszczowych, dlatego po każdej wyprawie w teren sprawdź dokładnie skórę dziecka, szczególnie za uszami, na szyi, w pachwinach i pod kolanami. Warto również przed wyjściem zastosować preparaty odstraszające owady.
Nauka zasad bezpieczeństwa
Najskuteczniejszą metodą zapobiegania wypadkom jest edukacja. Już kilkuletnie dziecko można (i warto) uczyć podstawowych zasad bezpieczeństwa – np. tego, że nie wolno bawić się w pobliżu ulicy, nie zjeżdżać głową w dół ze zjeżdżalni, nie wchodzić do wody bez zgody dorosłego i nie ruszać nieznanych przedmiotów znalezionych w trawie lub na plaży. Dzieci szybciej przyswajają wiedzę poprzez zabawę, dlatego warto wykorzystać książeczki edukacyjne, gry czy krótkie filmy pokazujące, jak zachować się w różnych sytuacjach.
Widera-Huszla, S., Hrynkiewicz, A., Tuszyńska-Stasiak, J., Jurczak, A., Augustyniuk, K., Baryła-Pankiewicz, E., & Grochans, E. (2016). Częstość występowania urazów wieku dziecięcego. Family Medicine & Primary Care Review, (1), 58-62.