Prawo do opieki medycznej – jakie warunki należy spełnić, aby móc z niego korzystać?
Obywatelom Ukrainy, a także:
- nieposiadającym obywatelstwa ukraińskiego małżonkom obywateli Ukrainy oraz
- członkom najbliższej rodziny obywatela Ukrainy posiadającego Kartę Polaka,
którzy przybyli do Polski w następstwie inwazji rosyjskich sił zbrojnych na terytorium Ukrainy, przysługuje prawo do opieki medycznej finansowanej ze środków publicznych, na takich samych zasadach jak obywatelom Polski, z wyłączeniem leczenia uzdrowiskowego i rehabilitacji uzdrowiskowej.
Warunkami, jakie należy spełnić, aby móc korzystać z powyższego prawa do opieki medycznej, są:
- legalny pobyt na terytorium Polski – aby pobyt w Polsce uznawany był za legalny, w okresie 18 miesięcy, licząc od dnia 24.02.2022 r., nie ma konieczności posiadania zezwolenia na pobyt czasowy; aby wydłużyć ten okres, nie później niż przed upływem 18 miesięcy od dnia 24.02.2022 r. – należy wystąpić do wojewody właściwego ze względu na miejsce pobytu, z wnioskiem o udzielenie zezwolenia na pobyt czasowy; zezwolenie takie udzielane jest na okres 3 lat, licząc od dnia wydania decyzji;
- uzyskanie numeru PESEL – o nadanie numeru PESEL należy wystąpić do organu gminy; w przypadku dziecka – wniosek składa jedno z rodziców, opiekun, kurator, opiekun tymczasowy lub osoba sprawująca nad nim faktyczną pieczę.
W pilnych przypadkach, osobom nieposiadającym numeru PESEL, które przekroczyły polską granicę, oczywiście również zostanie udzielona pomoc medyczna.
Jakie świadczenia zdrowotne przysługują dziecku bezpłatnie, w ramach opieki medycznej finansowanej ze środków publicznych?
Usługi przychodni podstawowej opieki zdrowotnej (POZ)
Za zapewnienie dziecku podstawowej opieki zdrowotnej, odpowiada przychodnia POZ, w ramach której dzieckiem opiekują się:
- lekarz POZ,
- pielęgniarka POZ
- położona POZ (w przypadku chłopców – do 8 tygodnia życia, a w przypadku dziewczynek – bez ograniczenia czasowego).
Do najważniejszych zadań lekarza POZ należą:
- systematyczna i okresowa ocena stanu zdrowia dziecka w ramach porady patronażowej i badań bilansowych,
- profilaktyka chorób, polegająca w szczególności na informowaniu rodziców o obowiązku poddawania dziecka obowiązkowym szczepieniom ochronnym przeciw chorobom zakaźnym oraz o zalecanych szczepieniach ochronnych, jak również na przeprowadzaniu badań kwalifikacyjnych, poprzedzających wykonywanie szczepień,
- rozpoznawanie chorób, w tym również poprzez zlecanie wykonania badań dodatkowych, jak i poprzez kierowanie do innych specjalistów,
- leczenie chorób, w tym m.in. poprzez zlecanie leczenia farmakologicznego (i wystawianie recept), wykonywanie zabiegów, kierowanie do innych specjalistów lub szpitala oraz orzekanie o czasowej niezdolności dziecka do nauki,
- podejmowanie działań mających na celu rehabilitację, w tym m.in. poprzez kierowanie na zabiegi fizjoterapeutyczne.
Do najważniejszych zadań pielęgniarki POZ, która posiada odpowiednie kwalifikacje, należy natomiast wykonywanie szczepień ochronnych.
Porada lekarza POZ, udzielana jest dziecku w warunkach ambulatoryjnych w siedzibie przychodni POZ lub w formie teleporady, a w uzasadnionych medycznie przypadkach – również w domu.
Chcąc skorzystać z usług przychodni POZ, najlepiej poszukać takiej, która świadczy usługi w języku ukraińskim. W tym zakresie, pomocna będzie wyszukiwarka dostępna pod adresem: https://medicalhelp.pl/.
W przypadku pozostałych placówek, w których personel medyczny nie porozumiewa się w języku ukraińskim – warto skorzystać ze stworzonej przez Ministerstwo Zdrowia, aplikacji LikarPL, dostępnej pod adresem:https://likar.mz.gov.pl. Aplikacja ta ułatwi komunikację z lekarzem niemówiącym w języku ukraińskim. Umożliwia ona wypełnienie, przed konsultacją lekarską, formularza, w którym należy wprowadzić podstawowe informacje o stanie zdrowia. Formularz ten, zostanie następnie przetłumaczony na język polski oraz angielski i będzie dostępny dla lekarza. Podczas konsultacji natomiast, prowadzona będzie bieżąca transkrypcja rozmowy pacjenta (a w tym przypadku – rodzica lub opiekuna dziecka) z lekarzem – to, co mówi rodzic lub opiekun dziecka, zostanie przetłumaczone z języka ukraińskiego lub rosyjskiego na język polski i angielski, a to co mówi lekarz – z języka polskiego, na język ukraiński.
Szczepienia ochronne przeciwko chorobom zakaźnym
Ministerstwo Zdrowia rekomenduje wykonywanie w przychodniach POZ, szczepień ochronnych u dzieci do 19 roku życia, niezaszczepionych przeciwko chorobom zakaźnym, według indywidualnego kalendarza szczepień, ustalonego przez lekarza POZ, kwalifikującego do szczepienia. W przypadku dzieci przebywających na terytorium Polski przez okres ponad 3 miesięcy od dnia przekroczenia granicy – wykonanie szczepień ochronnych, zgodnie z aktualnie obowiązującym Programem Szczepień Ochronnych (PSO), jest obowiązkowe.
Z aktualnym PSO w języku ukraińskim, oraz ulotkami poszczególnych szczepień, można zapoznać się pod adresem: https://cutt.ly/lGcWW6n.
Ministerstwo Zdrowia, za priorytetowe działania, zaleca przyjąć1:
- szczepienie przeciw odrze, śwince i różyczce szczepionką MMR (przeciw odrze, śwince i różyczce), w grupie najmłodszych dzieci w drugim roku życia,
- szczepienia przeciw błonicy, tężcowi, krztuścowi i polio,
- szczepienie przeciw wirusowemu zapaleniu wątroby typu B,
- szczepienie przeciw COVID-19 (poza PSO).
Jeżeli dziecko miało już wykonane niektóre lub wszystkie z obowiązkowych szczepień ochronnych z aktualnego, polskiego PSO – konieczne jest udokumentowanie tego faktu w przychodni POZ. W przeciwnym wypadku, dziecko traktowane będzie jak niezaszczepione.
Ponadto, każde dziecko powyżej 5 roku życia, które dotychczas nie zostało zaszczepione w zalecanym schemacie szczepienia przeciwko COVID-19 – ma zagwarantowaną w Polsce możliwość zaszczepienia lub uzupełnienia tego szczepienia. Ze szczegółowymi schematami szczepienia, w języku ukraińskim, można zapoznać się na stronie: https://www.gov.pl/web/zdrowie/komunikat-w-sprawie-doprecyzowania-schematow-szczepien-przeciwko-covid-19-dla-osob-z-ukrainy.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Usługi lekarzy specjalistów
Jeżeli lekarz POZ nie jest w stanie sam udzielić pacjentowi pomocy, w ramach diagnostyki lub leczenia choroby – wystawi on skierowanie do odpowiedniego lekarza specjalisty, do którego będzie można udać się na bezpłatną konsultację, finansowaną przez Narodowy Fundusz Zdrowia (NFZ).
Wyjątkiem od powyższej reguły jest konsultacja u:
- ginekologa,
- dentysty,
- wenerologa,
- onkologa,
- psychiatry,
do których w ramach NFZ, można udać się bezpośrednio (bez skierowania od lekarza POZ). Jedynym warunkiem jest to, aby dany lekarz specjalista przyjmował pacjentów w ramach umowy z NFZ, a nie wyłącznie prywatnie.
Badania diagnostyczne
Jeżeli lekarz POZ uzna to za konieczne w ramach postępowania diagnostycznego – może zlecić pacjentowi wykonanie dodatkowych badań, finansowanych ze środków NFZ.
Z pełną listą świadczeń medycznych diagnostyki, finansowanych ze środków publicznych, można zapoznać się w Części IV i IVa. Załącznika nr 1 Rozporządzenia Ministra Zdrowia z dnia 24.09.2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (dostępnego pod adresem: https://isap.sejm.gov.pl/isap.nsf/DocDetails.xsp?id=WDU20130001248).
Usługi dentystyczne
Stomatolog jest jednym z lekarzy, do którego można się udać bez skierowania od lekarza POZ i wizyta – w większości przypadków – zostanie sfinansowana w ramach NFZ.
W ramach profilaktyki stomatologicznej, dziecku przysługują m.in.:
- wizyta adaptacyjna (do ukończenia 6 roku życia),
- wizyta kontrolna w 6, 9 i 12 miesiącu życia i następnie – w 2, 4, 5, 6, 7, 10, 12, 13, 16 i 19 roku życia,
- 1 raz w roku, badanie stomatologiczne, obejmujące również instruktaż z higieny jamy ustnej,
- 3 razy w roku, kontrolne badanie stomatologiczne,
- konsultacje lekarza stomatologa,
- zabiegi lakierowania zębów.
W ramach leczenia stomatologicznego natomiast, dziecku przysługują m.in.:
- leczenie próchnicy wraz ze znieczuleniem, przy czym – w przypadku bólu zęba – wizyta powinna odbyć się w dniu zgłoszenia do lekarza (a po godz. 19 – w placówkach pełniących dyżur stomatologiczny),
- zabiegi usuwania zębów,
- 5 zdjęć rentgenowskich uzębienia, w każdym roku.
Świadczenia stomatologiczne udzielane są dzieciom:
- w gabinetach stomatologicznych posiadających umowę z NFZ,
- w szkolnym gabinecie stomatologicznym, a jeżeli szkoła takiego nie posiada – w najbliższym gabinecie stomatologicznym, z którym szkoła zawarła umowę,
- w tzw. dentobusach, w których lekarz ocenia stan zdrowia jamy ustnej, ustala plan leczenia, zapewnia leczenie i udziela informacji w zakresie indywidualnej profilaktyki próchnicy (harmonogram postoju dentobusów w poszczególnych województwach, można sprawdzić pod adresem: https://pacjent.gov.pl/zapobiegaj/leczenie-w-dentobusie).
Dzieci do 12 roku życia mają również zapewnione bezpłatne leczenie ortodontyczne wad zgryzu aparatami ruchomymi.
Pomoc psychologiczna
Udzielanie bezpłatnej pomocy psychologicznej, w świetle prawa, nie jest obowiązkowe. Jednak, w razie takiej potrzeby – warto zorientować się, czy w okolicy miejsca zamieszkania, nie funkcjonują poradnie udzielające nieodpłatnych konsultacji psychologicznych obywatelom Ukrainy. W różnych województwach, takich miejsc jest naprawdę sporo. W samej Warszawie, z listą poradni psychologiczno-pedagogicznych, udzielających bezpłatnych konsultacji dzieciom z Ukrainy, można zapoznać się pod adresem: https://edukacja.um.warszawa.pl/-/wsparcie-dzieci-i-mlodziezy-ukrainskiej.
Alternatywą dla pomocy psychologicznej udzielanej stacjonarnie, są dziecięce telefony zaufania, jak choćby Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka (800 12 12 12), pod którym dyżuruje psycholog biegle posługujący się językiem ukraińskim oraz rosyjskim.
Leczenie szpitalne
W przypadku konieczności podjęcia leczenia w warunkach szpitalnych – skierowanie do szpitala wystawia lekarz POZ.
Ponadto, osoby w trakcie leczenia onkologicznego – mają zapewnioną możliwość kontynuowania tego leczenia w Polsce. Aby z niego skorzystać, należy pozostawić swoje dane, dzwoniąc na bezpłatną infolinię: 800 190 590. Ośrodek, który przejmie organizację dalszego leczenia, ma obowiązek skontaktować się z pacjentem w ciągu 2 dni roboczych.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Refundacja recept i wyrobów medycznych
Obywatelom Ukrainy, przysługuje również prawo refundacji recept i wyrobów medycznych, na takich samych zasadach, jak osobom ubezpieczonym w Polsce.
W przypadku konieczności ustalenia polskiego odpowiednika ukraińskiego leku, warto skorzystać z dedykowanego do tego narzędzia – wyszukiwarki dostępnej pod adresem: http://ukrainemedlist.solutions.iqvia.com.
Gdzie, oprócz przychodni POZ, można szukać pomocy w przypadku nagłej choroby dziecka?
Jeżeli dziecko niespodziewanie zachoruje i będzie wymagało pomocy lekarskiej poza godzinami dostępności lekarza POZ (czyli w porze nocnej – od 18:00 do 8:00 dnia następnego), w sobotę, niedzielę lub w inny dzień ustawowo wolny od pracy, należy skorzystać odpowiednio z:
- Nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej
Jeżeli nie ma objawów sugerujących bezpośrednie zagrożenie życia lub poważny uszczerbek zdrowiadziecka – można udać się z nim do dowolnego punktu nocnej i świątecznej opieki zdrowotnej. Lista podmiotów realizujących usługi w powyższym zakresie, dostępna jest pod adresem: https://www.nfz.gov.pl/dla-pacjenta/na-ratunek/. W medycznie uzasadnionych przypadkach – konsultacja lekarska może odbyć się również w domu.
Alternatywą dla wizyty w dyżurnej poradni – jeżeli nie jest wymagana osobista konsultacja lekarska dziecka – jest skorzystanie z funkcjonującej w języku ukraińskim Teleplatformy Pierwszego Kontaktu (działającej pod numerem: 800 137 200), która działa w czasie, kiedy nie można skorzystać z usług przychodni POZ.
- Szpitalnego oddziału ratunkowego (SOR)
SOR jest zorganizowaną w szpitalu, funkcjonującą całodobowo, jednostką systemu Państwowego Ratownictwa Medycznego, która udziela pomocy w stanach nagłego zagrożenia zdrowotnego. Dokonywana jest na nim wstępna diagnostyka oraz podejmowane leczenie w zakresie niezbędnym do stabilizacji funkcji życiowych pacjenta.
Jeżeli stan zdrowia dziecka nie jest na tyle poważny, żeby konieczne byłoby wzywanie karetki pogotowia, która przetransportuje je na SOR – można oczywiście udać się z dzieckiem do szpitala samodzielnie.
- Infolinia NFZ w języku ukraińskim
W przypadku jakichkolwiek wątpliwości związanych ze świadczeniami opieki zdrowotnej – zachęcam do korzystania z całodobowej infolinii NFZ (dostępnej pod numerem: 800 190 590), pod którą na pewno uzyska się odpowiedzi na wszelkie pytania.
Przeczytaj także: Krztusiec najbardziej zagraża niemowlętom, które najczęściej zarażają się od… dorosłych
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.1 Ministerstwo Zdrowia, Uzupełnienie komunikatu z dnia 4.03.2022 r. w sprawie realizacji szczepień ochronnych u dzieci, 10.03.2022 r., znak: ZPŚ.640.4.2022.JK
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 12.03.2022 r. o pomocy obywatelom Ukrainy w związku z konfliktem zbrojnym na terytorium tego państwa (Dz.U. z 2022 r., poz. 583)
Ustawa z dnia 27.08.2004 r. o świadczeniach opieki zdrowotnej finansowanych ze środków publicznych (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1285)
Ustawa z dnia 27.10.2017 r. o podstawowej opiece zdrowotnej (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1050)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27.11.2019 r. w sprawie zakresu zadań lekarza podstawowej opieki zdrowotnej, pielęgniarki podstawowej opieki zdrowotnej i położnej podstawowej opieki zdrowotnej (Dz.U. z 2019 r., poz. 2335)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 24.09.2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu podstawowej opieki zdrowotnej (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 540)
Ustawa z dnia 5.12.2008 r. o zapobieganiu oraz zwalczaniu zakażeń i chorób zakaźnych u ludzi (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 1657)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 27.06.2019 r. w sprawie szpitalnego oddziału ratunkowego (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 2048)
Rozporządzenie Ministra Zdrowia z dnia 6.11.2013 r. w sprawie świadczeń gwarantowanych z zakresu leczenia stomatologicznego (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 2148)