To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Czym jest stereotyp i dlaczego jest zły?
Stereotypy są to uproszczone obrazy rzeczywistości, zjawisk i ludzi, które charakteryzują się emocjonalnym, poznawczym uogólnieniem, przypisywaniem określonych cech jakiejś grupie osób czy zjawiskom. Ludzie wykorzystują stereotypy do kategoryzowania i oceniania rzeczywistości. Zazwyczaj stereotypy są negatywne, mogą się zdarzyć neutralne lub pozytywne. W przypadku płci istnieje wiele uogólnień, które w bardzo krzywdzący sposób wpływają na funkcjonowanie kobiet i mężczyzn, a tym samym małych dziewczynek i chłopców.
Stereotypy powstają, ponieważ nasz mózg próbuje poradzić sobie z ogromną ilością bodźców i informacji, jakie do niego napływają. Uproszczenia pozwalają zaoszczędzić cenną energię, pomagają porządkować rzeczywisty świat. Jednak warto zaznaczyć, że stereotypy oparte są często na fałszywej wiedzy, pokazują jedynie fragment rzeczywistości, często są utrwalane przez tradycję i bardzo trudno podlegają zmianom. Nawet jeśli przedstawiamy fakty i aktualne badania dotyczące jakiegoś zjawiska, osoba, która wierzy w dany stereotyp, prawdopodobnie nie będzie chciała zmienić swojego podejścia.
Tym, co jest najbardziej krzywdzące, jeśli chodzi o stereotypy, jest nie tylko to, że są nieprawdziwe, lecz to, że ograniczają wewnętrzny potencjał, osłabiają wiarę we własne umiejętności i prowadzą do rezygnacji z marzeń.
Jak myślenie stereotypowe wpływa na dzieci?
Dzieci uczą się świata przede wszystkim od swoich rodziców, następnie innych bliskich, a także w kontaktach z rówieśnikami czy nauczycielami. To bardzo ważne, jakie komunikaty wysyłamy córce czy synowi, ponieważ to na ich podstawie dzieci tworzą własny obraz, uczą się określonych zachowań i tego, co jest aprobowane, a co zakazane.
Sposób postrzegania kobiet przez mamę i tatę dla małej dziewczynki jest kluczowy. To w domu uczy się, jak wyrażać emocje, realizować swoje pomysły. Widzi, za co jest chwalona i doceniana, a co drażni rodziców. Słowa, jakie kierujemy do małej dziewczynki, mogą w niej zostać na całe życie, w postaci przekonań o sobie, wiary lub jej braku we własne umiejętności czy postrzegania własnego ciała i inteligencji.
Stereotypy odbierają dziewczynkom bardzo dużo – wolność wyboru, sposób wyrażania emocji, możliwość obrony własnych granic.
Dziewczynki, które zaczynają wierzyć w stereotypy dotyczące płci – np. że pewne zawody są zarezerwowane tylko dla mężczyzn, że powinny być piękne, a nie mądre, że powinny rezygnować z siebie na rzecz opieki nad innymi – mają trudność z rozpoznaniem tego, czego chcą i realizowaniem własnych zamierzeń. Takie przekonania powodują, że dzieci nie widzą siebie, jako wspaniałego człowieka, który może osiągnąć wiele swoją inteligencją, wsparciem innych, z wykorzystaniem swoich mocnych stron, a osobę, która ma ograniczenia i musi spełniać wizję innych osób.
Czego nie mówić dziewczynkom?
Komunikatów, które obniżają wartość, kategoryzują świat ze względu na płeć czy zabraniają wyrażania emocji, jest bardzo dużo w naszym języku. Poniżej znajdziesz kilka rodzajów komunikatów, których warto unikać, aby mała dziewczynka umiała obronić swoje granice, wierzyła w swój potencjał i wybrała dany zawód, dlatego, że tak chce i potrafi coś zrobić, a nie dlatego, że „tak wypada kobietom”.
„Złość piękności szkodzi. Grzeczne dziewczynki tak się nie złoszczą”
Zabranianie wyrażania złości powoduje, że dziewczynki ją tłumią, nie wiedzą, jak się z nią obchodzić. Złość nie znika, ale kumuluje się w ciele i czeka na dogodny czas na wybuch. Zamiast komunikatów łączących przeżywanie emocji z wyglądem, warto porozmawiać z córką o tym, jak może wyrażać trudne emocje w bezpieczny sposób – z pomocą mowy, tańca, ćwiczeń.
„Tylko chłopcy mogą…, „To nie dla dziewczynek…”
Pokazywanie ograniczeń ze względu na płeć i zabranianie dziecku działania tylko dlatego, że jest dziewczyną, jest nie dość, że niesprawiedliwe i arbitralne, to daje do zrozumienia dziecku, że jest gorsze, lub nie dość dobre, ponieważ jest określonej płci. Takie komunikaty powodują, że dziewczynka może myśleć, że pewne zajęcia, zawody, działania są nie dla niej, ponieważ nie ma jakichś umiejętności, a w rzeczywistości chodzi tylko o uprzedzenia osób dorosłych.
„Dobre dziewczynki tak się nie bawią…”
Ocenianie zabawy dziecka, wiązanie tego z płcią – zawstydza dziewczynkę, a czasami ją upokarza. Każde dziecko chce być „dobre”, szczególnie dla swojego rodzica. Jeśli jakaś zabawa nas niepokoi, porozmawiajmy, o tym z dzieckiem, powiedzmy, co o tym myślimy, zapytajmy, dlaczego tak się bawi. A jeśli chodzi o bezpieczeństwo – to oczywiście reagujmy, ale wytłumaczmy dziecku, że się o nie martwimy, że nie chcemy, aby zrobiło sobie krzywdę, bo je kochamy i zależy nam na jego zdrowiu, a nie na tym, aby, było „dobrą dziewczynką”.
„Taka ładna, a taka pyskata…”
Krytykowanie dziecka za wyrażanie swojego zdania, zwracanie uwagi, że powinno się dostosować do innych, a zwłaszcza łączenie tego z wyglądem, może spowodować, że mała dziewczynka jeszcze bardziej będzie się buntować i pokazywać swoją złość czy niezadowolenie. Możliwe też, że stanie się uległa i zależna od innych, aby zdobyć ich aprobatę. Docenianie dziewczynki jedynie za wygląd, jest bardzo stereotypowym podejściem, który w przyszłości może powodować u niej obniżoną samoocenę, koncentrację uwagi na wadze i wyglądzie, tak, aby podobać się innym.
„Powinnaś pomyśleć o innych…”
Promowanie przekładania własnego dobra nad potrzeby innych jest w naszym społeczeństwie obecnie jeszcze bardzo mocno obecne. Często dziewczynki są chwalone, jedynie wtedy, kiedy pomagają innym, lub rezygnują ze swoich potrzeb. I w samej chęci pomocy nie ma nic złego, a altruizm i wspieranie innych są rzeczywiście bardzo pozytywnymi zachowaniami. Jednak słowa, które mówią, że inni są ważniejsi, mogą nieść bardzo dużo problemów w przyszłym, dorosłym życiu z poczuciem własnej wartości i w kontaktach z innymi.
„Daj buziaka wujkowi, bo będzie mu przykro…”
Ochrona granic psychologicznych i cielesnych dziecka to na początku rola rodzica. Jeśli zachęcamy dziecko, aby mimo niechęci całowało czy przytulało inne osoby, dajemy mu sygnał, że to, co czuje i chce, nie jest ważne. W sytuacji, kiedy ktoś będzie miał złe zamiary wobec dziewczynki, o wiele trudniej będzie jej się obronić i postawić granicę, jeśli do tej pory była zmuszana dostosować się do woli innych osób.
Co zamiast stereotypowego podejścia do dziewczynek?
Stereotypy są silne i bardzo mocno działają na naszą rzeczywistość. Poznanie konsekwencji, jakie niosą stereotypy dla dzieci, może być początkiem drogi do zastanowienia się, jaką córkę, kobietę chcę wychować? Czego dla niej pragnę? Co jest dla mnie ważne?
- Zachęcaj do działania
Proponuj dziewczynce różne aktywności – od gry w piłkę, robienia eksperymentów naukowych, po jazdę na łyżwach czy malowanie akwarelami. Daj szansę córce samej sprawdzić, co lubi, w czym jest dobra, co sprawia jej przyjemność. Pokazuj, że nauka, inżynieria, geografia, gotowanie czy sztuki plastyczne, są tak samo ciekawe i atrakcyjne i one nie mają płci.
- Doceniaj zaangażowanie
Kieruj swoją uwagę na wysiłki dziecka, doceniaj jego wkład, poświęcenie, zaangażowanie w działanie. Zachęcaj do wyciągania wniosków z trudności i popełnianych błędów. Ucz krytycznego myślenia i zachęcaj córkę do zadawania pytań. Dzięki temu wzmacniasz jej ciekawość, pewność siebie, umiejętność radzenia sobie z porażkami.
- Ucz współpracy
Pokazuj, jak wspólne działanie może przynosić spektakularne efekty np. w czasie rodzinnego gotowania, budowania domku na drzewie, naprawiania urządzenia czy gry terenowej. Współdziałanie w zespole, to dla dziewczynki okazja do budowania relacji, poznania i akceptacji różnych podejść, poglądów i stylów życia. Nauka i docenianie wspólnotowego działania bardzo mocno procentuje w pracy zawodowej.
- Pokazuj, że trudności można przezwyciężać
Wyciąganie wniosków z własnych błędów, ćwiczenie wytrwałości, podejmowanie kolejnych prób to cechy, które przydadzą się każdej dziewczynce. Skupienie na mocnych stronach, na tym, co można poprawić czy ulepszyć powoduje, że dziecko zaczyna w siebie wierzyć i ponownie chętnie angażuje się w wybraną aktywność.
Stereotypy są w naszych głowach. To nasze przekonania, które wpływają na przyszłość młodych kobiet. Warto pracować nad tym, jak się zwracamy do dzieci, ponieważ córki mogą nasze słowa nieść przez całe życie. Wspieranie, pokazywanie możliwości i pomoc w odkrywaniu mocnych stron, to ważne kwestie w wychowaniu dziewczynek, nie dajmy ich zniweczyć stereotypom.
Grabula J.M. Dzieci wobec stereotypów płci, Forum Oświatowe