Alergia przy świątecznym stole – czy to się zdarza często?
Alergie pokarmowe o klasycznym przebiegu nie są aż tak bardzo częste, jak się uważa. Dotyczą bowiem 4-8% dzieci i 2-4% osób dorosłych. Warto w tym miejscu wymienić te pokarmy, które najczęściej wywołują objawy alergii. U dzieci to:
- białko mleka krowiego,
- białko jaja kurzego,
- pszenica,
- orzeszki ziemne,
- soja, orzechy drzew,
- owoce morza,
- cytrusy.
Z kolei u osób dorosłych objawy alergii pokarmowej występują najczęściej po spożyciu pokarmów takich jak:
- ryby, owoce morza,
- orzechy ziemne,
- orzechy drzewne,
- seler,
- przyprawy,
- cytrusy.
Warto jeszcze wspomnieć o reakcjach krzyżowych, czyli pojawieniu się symptomów alergii pokarmowej po narażeniu na jeszcze jakiś alergen. Przykładem jest tutaj zespół pyłkowo-pokarmowy, kiedy to objawy pojawiają się po spożyciu świeżych warzyw i owoców przy jednoczesnym narażeniu na pyłki roślin, na które pacjent jest uczulony (przykłady: zespół brzozowo-jabłkowo-orzechowy czy zespół roztocze–ślimaki).
Jeżeli jesteśmy uczuleni na konkretny gatunek ryby, to trzeba mieć świadomość, że objawy mogą niestety ujawnić się po spożyciu ryby innego gatunku. To samo dotyczy owoców morza i skorupiaków.
Alergie pokarmowe to nie tylko symptomy ze strony przewodu pokarmowego. Ten rodzaj alergii może również manifestować się objawami skórnymi, na przykład pod postacią pokrzywki.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Wysypka może pojawić się po zjedzeniu dorsza, cytrusów, czegoś jeszcze?
Trzeba mieć świadomość, że właściwie każdy składnik pokarmowy może być przyczyną objawów nietolerancji czy alergii pokarmowej. Jednak nie każda reakcja na pokarmy jest, zgodnie z nomenklaturą, “alergią pokarmową”. Mamy również mechanizmy niealergiczne, wówczas objawy pojawiające się po spożyciu pokarmów nazywane są nietolerancją pokarmową. W odniesieniu do świątecznego stołu, na pewno warto zwrócić uwagę na nietolerancję substancji takich jak:
- tyramina – znajduje się w dużej ilości w serach, rybach, szczególnie w marynowanych śledziach,
- histamina – ryby, kiszona kapusta,
- tryptaminę – śliwki, ryby,
- teobromina – znajdziemy ją w czekoladzie, ale także w coli.
Ryby, które spożywamy w okresie świątecznym, mogą zawierać różnego rodzaju toksyny, co również może prowadzić do pojawienia się objawów alergicznych.
A co z alergiami kontaktowymi, na co szczególnie uważać w czasie świąt?
Alergie kontaktowe pojawiają się na skutek miejscowej reakcji skórnej w odpowiedzi na bezpośredni kontakt z substancjami chemicznymi. Najczęściej alergiczne kontaktowe zapalenie skóry wywołuje:
- nikiel,
- kobalt,
- chrom,
- formaldehyd (kleje, kosmetyki),
- substancje zapachowe,
- leki: neomycyna, miejscowe glikokortykosteroidy,
- tiomersal (konserwant szczepionek, leków),
- lanolina,
- barwniki,
- przyspieszacze wulkanizacji, gumy (rękawiczki lateksowe, buty, lycra).
To tylko niektóre alergeny, które mogą wywoływać alergiczne kontaktowe zapalenie skóry. Należy mieć świadomość, że alergenów w środowisku jest niezliczona ilość i każdy z nich może wywoływać objawy skórne.
W odniesieniu do niklu, który jest jednym z najczęstszych alergenów wywołujących kontaktowe zapalenie skóry – nie da się tak naprawdę wyeliminować całkowicie narażenia na ten alergen. Niestety bardzo wiele produktów pokarmowych zawiera właśnie nikiel.
W odniesieniu do pokarmów, duże ilości niklu znajdziemy przede wszystkim w:
- czekoladzie, kakao,
- owocach morza, rybach: głównie makrela, tuńczyk, śledź, łosoś,
- orzeszkach ziemnych, migdałach, suszonych owocach,
- wszelkich produktach znajdujących się w puszkach, w konserwach,
- piwie, czerwonym winie,
- kawie, herbacie.
Jak można sobie wyobrazić, wiele z tych produktów znajdziemy właśnie na świątecznym stole, dlatego okres bożonarodzeniowy może wiązać się z zaostrzeniem objawów kontaktowego zapalenia skóry.
Alergie pokarmowe mogą być także elementem obrazu atopowego zapalenia skóry (AZS). U pewnej grupy pacjentów z AZS objawy wypryskowe typowe dla tej choroby zaostrzają się po narażeniu na dany alergen pokarmowy. Jednak trzeba zaznaczyć, że nie każdy pacjent z AZS ma też alergię pokarmową.
Co zrobić, gdy rodzinne świętowanie przerwie alergia u dziecka? Co zastosować? Kiedy jechać na SOR?
Alergia skórna może mieć bardzo różny obraz kliniczny. Częstą manifestacją jest pokrzywka, a więc pojawienie się na skórze swędzących bąbli pokrzywkowych (przypominają zmiany po kontakcie z pokrzywą). Cechą typową tych zmian skórnych jest to, że szybko się pojawiają i szybko znikają, bąbel pokrzywkowy utrzymuje się na skórze typowo do 24 godzin. Mogą jednak pojawiać się w nowych lokalizacjach na skórze ciała.
Jeżeli pokrzywce towarzyszy obrzęk warg, języka i zaczyna pojawiać się duszność – to jak najszybciej powinniśmy udać się na SOR lub wezwać karetkę pogotowia ratunkowego. Alergia pokarmowa w niektórych przypadkach może być powikłana wstrząsem anafilaktycznym. Objawia się on spadkiem ciśnienia tętniczego, znacznym osłabieniem, problemami z oddychaniem, mogą też pojawić się objawy skórne i zaburzenia świadomości.
Taki stan jest bezpośrednim zagrożeniem życia i wymaga wezwania pomocy medycznej. Osoby, które przeszły już reakcję anafilaktyczną są zazwyczaj zaopatrzone w ampułkostrzykawkę z adrenaliną, a więc substancją pierwszego wyboru w leczeniu wstrząsu anafilaktycznego. Lek podaje się domięśniowo, w przednio-boczną powierzchnię uda. U osób z dużym ryzykiem rozwinięcia wstrząsu anafilaktycznego, adrenalinę podaje się nawet jeśli objawy są wyłącznie łagodne.
Naturalna pomoc w alergicznym zapaleniu spojówek.
Łagodzi objawy skórne alergii
Redukuje stany zapalne dróg oddechowych, chroni i nawilża błonę śluzową dróg oddechowych.
Intensywne nawilżenie suchych i podrażnionych oczu.
Lekko hipertoniczny spray do nosa z ektoiną na alergię
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
O czym pamiętać, przygotowując święta w domu alergika?
Jeżeli mamy w domu alergika, który jest zdiagnozowany pod kątem tego, jakie pokarmy wywołują u niego objawy, to oczywiście należy wyeliminować je z diety. Warto pamiętać w tym miejscu o reakcji krzyżowych. W reakcjach krzyżowych może dojść do pojawienia się objawów po narażeniu na inny pokarm, który także wywoła reakcję alergiczną. Dla przykładu można wymienić następujące reakcje krzyżowe między pokarmami:
- jajo kurze/mięso kurze,
- mleko krowie/wołowina, cielęcina,
- mleko kozie/mleko krowie,
- cielęcina, wołowina/jagnięcina,
- ryby/inne gatunki ryb,
- orzeszki ziemne/rośliny strączkowe,
- pszenica/inne zboża,
- orzechy włoskie/inne orzechy,
- skorupiaki/inne gatunki skorupiaków.
Jeżeli nasze dziecko jest diagnozowane w kierunku alergii pokarmowej, to warto mieć w domu leki, które stosuje w przypadku pojawienia się objawów. Można tutaj wymienić powszechne leki przeciwhistaminowe (np. bilastyna, cetyryzyna, loratadyna). Oczywiście warto najpierw skonsultować swój przypadek z lekarzem pediatrą lub dermatologiem dziecięcym. Jeżeli nasze dziecko ma przepisane przez lekarza leki przeciwalergiczne to warto posiadać je w okresie świątecznym w domowej apteczce, ponieważ czas świąt może wiązać się z ograniczonym dostępem do lekarza prowadzącego czy też lekarza pierwszego kontaktu.
Jeżeli nasze dziecko lub ktoś z naszych bliskich przechodził w przeszłości ciężką reakcję alergiczną czy wstrząs anafilaktyczny i miał zalecone przez lekarza posiadanie ampułkostrzykawki z adrenaliną, to należy mieć ją ze sobą także na ewentualnych świątecznych wyjazdach.
Czy tylko alergicy powinni uważać na potrawy wigilijne?
Alergia pokarmowa może pojawić się w każdym wieku i może dotyczyć to także pokarmów, na które do tej pory nie zareagowaliśmy. Jeżeli w czasie świąt spożywamy nowe produkty, czyli pokarmy, których nigdy wcześniej nie jedliśmy, to większa szansa na ujawnienie się objawów alergii. Dotyczy to szczególnie owoców morza i ryb, ponieważ właśnie to te pokarmy najczęściej alergizują osoby dorosłe.
Jeżeli pojawiają się u nas objawy skórne alergii pokarmowej, to warto odwiedzić lekarza, który zaleci odpowiednie postępowanie. Jednak jeśli objawy są bardzo nasilone, pojawia się duszność, czy inne objawy ogólnoustrojowe, to nie należy czekać. W takich sytuacjach możemy udać się na Szpitalny Oddział Ratunkowy lub wezwać pogotowie.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.A. Wiernicka, Alergia pokarmowa – aktualny stan wiedzy, Pediatria po Dyplomie, 2016, 03;
Interna Szczeklika – Podręcznik Chorób Wewnętrznych, wydanie 2019/2020, Medycyna Praktyczna, Kraków;
M. Wojciechowska i inni, Nadwrażliwość na nikiel, Alergia. Astma. Immunologia. 2008; 13(3): 136–140.