Czym właściwie jest uwaga?

Uwaga jest jedną z funkcji poznawczych, której zadaniem jest filtrowanie docierających do nas informacji. Pośredniczy w procesie odbierania bodźców, działa jak sito- przepuszcza to co istotne, by nie przeładować nas zbyt dużą ilością danych. Można wyróżnić kilka cech uwagi:

  • Zakres – to co możemy swoją uwagą objąć, np. u kierowcy będą to znaki, piesi, inne    pojazdy, obsługiwanie samochodu   
  • Trwałość – inaczej zdolność do przedłużonej koncentracji         
  • Przerzutność –    umiejętność zmiany obiektu zainteresowania   
  • Podzielność – możliwość skupienia się na kilku rzeczach lub czynnościach jednocześnie 
  • Odporność na dystrakcję – zdolność do pomijania bodźców nieistotnych                            
  • Selektywność – czyli skupienie się na bodźcach istotnych

Czy zdolności uwagowe to coś, co mamy w genach, czy coś, co możemy wyćwiczyć?

Nasz mózg ma bardzo duże możliwości- przy regularnym treningu możemy ćwiczyć i doskonalić naszą uwagę. Szczególnie w przypadku dzieci ma to szansę przynieść pozytywne efekty, ze względu na dużą neuroplastyczność mózgu, czyli zdolność do tworzenia się nowych połączeń neuronalnych. Nasza uwaga doskonali się także w toku rozwoju- u dzieci mamy do czynienia z uwagą mimowolną, czyli wzbudzaną przez interesujące bodźce z otoczenia.

Dopiero pod koniec okresu przedszkolnego dziecko uczy się, jak panować nad swoją uwagą. Dochodzi wtedy do kształtowania się uwagi dowolnej, czyli zależnej od woli dziecka.

Czy przedszkolaki mogą cierpieć na zaburzenia uwagi?

To bardzo trudne pytanie, głównie ze względu na problemy w diagnozie takich dzieci. Zespół zaburzeń uwagi (ADD) jest jedną z form zespołu nadpobudliwości psychoruchowej z deficytami uwagi, czyli ADHD, a ADHD w praktyce diagnozuje się dopiero od około 7 roku życia.

Aleksandra Lamont

Dzieje się tak z dwóch względów. Po pierwsze, w okresie przedszkolnym trudności w koncentracji i pewna nadaktywność dzieci są zjawiskiem naturalnym i przejściowym. Po drugie- dopiero w wieku szkolnym dziecku narzuca się wymagania, na tle których można zaobserwować u dziecka zaburzenia uwagi (np. musi określony czas spędzić w ławce, skupiać się na tym co mówi nauczyciel, poświęcać uwagę kilku rzeczom w jednocześnie- słuchaniu, pisaniu). Ponadto, sam podtyp ADD u dzieci w wieku przedszkolnym zdarza się relatywnie rzadko- częściej występują u nich objawy wskazujące na drugi podtyp ADHD, czyli ten z przewagą nadruchliwości, a nie zaburzeń koncentracji.

Czego więc możemy wymagać od przedszkolaka?

Okres przedszkolny to czas, w którym nie możemy od dziecka wymagać zbyt wiele w kontekście skoncentrowania uwagi. Dzieci w tym wieku nie mają ukształtowanej jeszcze uwagi dowolnej. Mają ogromną potrzebę ruchu, często się przemieszczają. Jest to też okres szczególnego zainteresowania otoczeniem, co może skutkować nadmierną przerzutnością uwagi. Dzieci w tym wieku nie są zbyt wytrwałe- często rozpoczynają zadania, by po chwili porzucić je i zająć się czymś innym.

Dużą rolę pełnią też czynniki temperamentalne. Są dzieci, o których mówi się „żywe srebro”, są też dzieci spokojne i stonowane. Biorąc jednak pod uwagę prawidłowości rozwojowe, nadaktywność, zachowania impulsywne, brak umiejętności czekania na odroczoną nagrodę, brak podporządkowania się poleceniom opiekunów nie są u przedszkolaka niczym dziwnym.

Aleksandra Lamont

dla dziecka od pierwszych dni życia
wspiera prawidłowy rozwój kości, mózgu, wzroku i układu odpornościowego
DHA z ekologicznych alg i witamina D
starannie dobrane, naturalne składniki
Suplement diety
Przed użyciem zapoznaj się z ulotką, która zawiera wskazania, przeciwwskazania, dane dotyczące działań niepożądanych i dawkowanie oraz informacje dotyczące stosowania, bądź skonsultuj się z lekarzem lub farmaceutą.
reklama

Jakie sygnały powinny nas zaniepokoić?

Przede wszystkim, niepokojące jest, jeśli dziecko w sposób wyraźny odstaje w swoim zachowaniu od rówieśników, a problemy w skoncentrowaniu się utrudniają jego rozwój. U dzieci z wczesnymi objawami ADHD często dochodzi do trudności w nawiązywaniu relacji rówieśniczych, dzieci te szybko się nudzą, nie uczestniczą więc przez oczekiwany czas w zabawie, nie potrafią czekać na swoją kolej, mają problem z hamowaniem reakcji. Niepokojące jest także, gdy dziecko nie potrafi się skupić nawet przy czynnościach, które bardzo lubi wykonywać.

Jak pomóc takim dzieciom?

Do codziennej zabawy można wplatać gry i zabawy ćwiczące uwagę:

  • wysłuchiwanie rytmów wystukiwanych ołówkiem i powtarzanie ich   
  • łamigłówki- odnajdywanie różnic, labirynty, przeszukiwanie elementów w poszukiwaniu konkretnych rzeczy, kodowanie    
  • wykreślanie spośród szeregów znaków np. kółek
  • zabawy w których istotne jest naprzemienne wykonywanie zadań (moja/twoja kolej)
  • zabawy maskotkami- dwie maskotki wydają polecenia, sprzeczają się, dziecko ma wykonywać polecenia tylko jednej z nich
  • ponadto bardzo pozytywne efekty może przynieść ograniczenie do minimum telefonu, tableta, komputera, telewizora. Dostarczają one dzieciom bardzo dużej ilości bodźców, co przeciąża układ nerwowy. Przy systematycznym korzystaniu z tych urządzeń dzieci przyzwyczajają się takiego stymulacji, przez co później nie są w stanie skoncentrować się na spokojniejszych zadaniach, dostarczających mniejszej liczby bodźców, stale szukają bardziej stymulujących czynności.

W przypadku, kiedy dziecko wykonuje jakieś zadanie i wielokrotnie się rozprasza, rodzic powinien cierpliwie zwracać jego uwagę na niedokończoną czynność, jest to warunkiem kształtowania się uwagi dowolnej u dziecka