Czym są drgawki gorączkowe (DG) ?
Drgawki gorączkowe to drgawki dotyczące 2-5% populacji dziecięcej między 3 miesiącem życia a 5 rokiem życia występujące podczas gorączki, najczęściej w przebiegu infekcji wirusowych. Zwykle ustępują samoistnie i są najczęstszym zaburzeniem neurologicznym u dzieci.
Czynnikiem wywołującym napad drgawek jest podwyższenie temperatury ciała. Drgawki pojawiają się najczęściej w ciągu doby od wystąpienia gorączki i przy nagłym jej wzroście.
Aby mówić o drgawkach gorączkowych należy wykluczyć drgawki spowodowane infekcją ośrodkowego układu nerwowego, padaczkę oraz inne choroby w przebiegu których występują drgawki. Drgawki gorączkowe wykluczyć należy także u dziecka z wcześniej rozpoznaną padaczką.
Wystąpienie drgawek gorączkowych u większości dzieci nie pozostawia ubytków neurologicznych, a co za tym idzie nie wpływa na dalszy rozwój dziecka
Jakie są rodzaje drgawek gorączkowych?
Drgawki gorączkowe dzielimy na proste, proste plus i złożone. Podział ten jest ważny z perspektywy dalszego postępowania, ewentualnej hospitalizacji i rokowania,
Drgawki gorączkowe proste (70%) są uogólnione, zwykle dotyczą całego ciała, ustępują samoistnie przed upływem 10 min. i nie pojawiają się ponownie w przeciągu 24h. Zazwyczaj nie wymagają one przeprowadzania dodatkowych badań.
Drgawki gorączkowe proste plus są uogólnione, ale występuje więcej niż jeden napad drgawek w ciągu 24h.
Drgawki gorączkowe złożone mają natomiast charakter napadu ogniskowego, czyli nie dotyczą całego ciała, a jego fragmentu/ pewnej grupy mięśni. Trwają ona powyżej 10 min i powtarzają się w ciągu 24h. Ich wystąpienie zwykle wymaga przeprowadzenia dodatkowej diagnostyki w postaci m.in. EEG, badania płynu mózgowo-rdzeniowego, badań obrazowych mózgu.
Należy pamiętać, że w odróżnieniu od zwykłych dreszczy, drgawkom gorączkowym towarzyszy utrata przytomności. Mogą one także nie mieć charakteru wyrzutu kończyn, ale występować w postaci jedynie zesztywnienia, prężeń, ślinotoku.
lek. Joanna Janisz-Hezron
Jak należy postępować podczas epizodu wystąpienia drgawek i kiedy wezwać pomoc?
Najważniejszym i najtrudniejszym zadaniem rodzica jest zachowanie spokoju.
Nie należy zostawiać dziecka samego nawet na chwilę na meblu o pewnej wysokości, w trakcie drgawek może ono spaść! Gdy musimy się przemieścić do innego pomieszczenia, weźmy dziecko ze sobą. Podczas drgawek należy ułożyć je na boku w pozycji bezpiecznej, odsunąć przedmioty o które mogłoby się uderzyć, nie wolno na siłę powstrzymywać drgawek. Nie można także wkładać nic do buzi dziecka. Należy zadbać także o drożność dróg oddechowych (bródka nie powinna być przygięta do szyi, głowa lekko odchylona) i stabilizację głowy – można podłożyć pod nią coś miękkiego np. ręcznik lub kocyk.
Drgawki zazwyczaj ustępują samoistnie w przeciągu kilku minut, jeśli przedłużają się – można zadzwonić po zespół ratownictwa medycznego (999 lub 112), rodzic otrzyma wówczas dodatkowe instrukcje postępowania, a dyspozytor zdecyduje, czy wysłać do dziecka karetkę.
Żelazną zasadą jest to, że podczas napadu oraz gdy dziecko nie odzyskało jeszcze przytomności, nie wolno podawać mu nic doustnie!
Lek. Joanna Janisz-Hezron
Leczenie przeciwgorączkowe po zakończonym napadzie drgawek w przypadku utrzymującej się gorączki należy zastosować w postaci czopka doodbytniczego np. z paracetamolem.
Wystąpienie drgawek gorączkowych, zwłaszcza po raz pierwszy w życiu, wymaga zbadania dziecka przez lekarza, który zdecyduje o dalszym postępowaniu i ewentualnej hospitalizacji. Powodem podjęcia decyzji o hospitalizacji mogą być m.in.:
- wystąpienie drgawek złożonych – wtedy pobyt w szpitalu i wykonanie dodatkowych badań jest zazwyczaj konieczne,
- wiek dziecka poniżej 18 miesięcy,
- brak możliwości zapewnienia odpowiedniej opieki dziecku przez rodziców.
Czy wystąpienie pierwszych drgawek gorączkowych predysponuje do kolejnych epizodów DG?
Tak, statystycznie u około 20-30% dzieci drgawki mogą pojawić się podczas gorączki przy następnych infekcjach.
Innymi czynnikami ryzyka nawrotów DG są: wystąpienie pierwszego epizodu poniżej pierwszego roku życia, epizod drgawek w postaci drgawek złożonych, w historii chorób dziecka pojawiały się często choroby infekcyjne występujące z gorączką.
Ponadto występowanie DG mają udowodniony charakter rodzinny i statystycznie częściej występują one u chłopców .
Jaki jest związek drgawek gorączkowych i padaczki?
Kliniczne doświadczenie neurologów i badania na większej grupie dzieci wskazują na to, że wystąpienie drgawek prostych u dziecka nie ma odległych skutków dla rozwoju intelektualnego i wpływu na jego na zachowanie w przyszłości. Nie predysponują one także do rozwoju padaczki. Jednym zdaniem rokowanie dla tych dzieci jest dobre.
W przypadku drgawek złożonych i rokowaniu po ich wystąpieniu odpowiedź nie jest jednoznaczna. Rozwój padaczki jest statystycznie częstszy u tych dzieci niż w populacji ogólnej.
Według badań przebyte stany drgawkowe złożone trwające ponad 30 minut mają także znaczenie dla dalszego rozwoju dzieci, zwłaszcza z już wcześniej diagnozowanym opóźnieniem psychoruchowym, a u części z nich może rozwinąć się padaczka z napadami drgawkowymi złożonymi. Trudności szkolne mogą wystąpić u dzieci, u których właśnie rozwinęła się padaczka.
Czy istnieje profilaktyka wystąpienia drgawek gorączkowych ?
W badaniach nie wykazano skuteczności stosowania profilaktyki drgawek gorączkowych w postaci stosowania leków przeciwpadaczkowych takich jak m.in. diazepam, fenytoina, fenobarbital.
Zalecaną profilaktyką nawrotowych napadów jest ochrona dziecka przed zakażeniami, prawidłowe leczenie chorób z gorączką oraz innych stanów przebiegających z podwyższeniem temperatury ciała np. stan po szczepieniu profilaktycznym, udar cieplny oraz podawanie leków przeciwgorączkowych w przypadku wystąpienia gorączki.
Co jest natomiast istotne – u dzieci, u których napady powtarzają się – korzystne może być przeszkolenie rodziców w zastosowaniu leku przerywającego napad np. wlewki doodbytniczej z diazepamu.
Bibliografia:
- Janet L Patterson, Stephanie A Carapetian, Joseph R Hageman, Kent R Kelley – Febrile seizures, 2013
- Mario Mastrangelo, Fabio Midulla, Corrado Moretti – Actual insights into the clinical management of febrile seizures, 2014
- Martin Offringa, Richard Newton – Prophylactic drug management for febrile seizures in children, 2002
- C.M. Verity, R. Greenwood, J. Golding – Odległe skutki drgawek gorączkowych u dzieci – wpływ na rozwój intelektualny i zachowanie, 1998
- Zalecenia Polskiego Towarzystwa Neurologów Dziecięcych – Postępowanie diagnostyczne i terapeutyczne u dzieci z drgawkami gorączkowymi, 2002