Atopowe zapalenie skóry – co to?
Atopowe zapalenie skóry (w skrócie AZS) to przewlekła, zapalna choroba cechująca się pojawianiem się na skórze charakterystycznych zmian oraz silnym świądem, który istotnie wpływa na codzienne życie pacjenta. AZS często dotyka najmłodszych – szacuje się, że nawet 20% dzieci w pewnym okresie swojego życia ujawni objawy AZS. Nie ma jednej, konkretnej przyczyny wystąpienia atopowego zapalenia skóry – dochodzi tutaj do nakładania się przyczyn genetycznych, immunologicznych i środowiskowych. Choroba rozpoznawana jest na podstawie obrazu klinicznego, z pomocą specjalnych kryteriów, z których korzystają lekarze.
Atopowe zapalenie skóry – objawy
Klasycznymi symptomami atopowego zapalenia skóry są zmiany wypryskowe, w tym rumieniowo-złuszczające, zlokalizowane w typowych lokalizacjach, a więc w zgięciach stawowych (na przykład w dołach podkolanowych), na twarzy czy w okolicy nadgarstków. Należy zaznaczyć, że zmiany w przebiegu AZS lokalizują się nieco inaczej, w zależności od wieku pacjenta – u niemowląt bardzo często zajęta jest twarz, u dorosłych zaś okolice zgięciowe. Ważnym objawem atopowego zapalenia skóry jest także silny świąd.
Atopowe zapalenie skóry – leczenie
W atopowym zapaleniu skóry stosuje się zarówno leczenie miejscowe, jak i leczenie ogólne (doustne) – wybiera się je w bardziej zaawansowanych przypadkach choroby. W leczeniu miejscowym wykorzystuje się zarówno preparaty sterydowe, jak i inhibitory kalcyneuryny. Inhibitory kalcyneuryny to substancje o potencjale przeciwzapalnym, które jednak pozbawione są działań niepożądanych odpowiadającym lekom sterydowym, dlatego mogą być stosowane w delikatnych obszarach ciała – np. na twarz.
Oprócz leków na receptę, ogromną rolę, zarówno w leczeniu, jak i profilaktyce AZS, odgrywają emolienty. Emolienty to preparaty do stosowania miejscowego (a więc kremy/balsamy), które zawierają substancje uzupełniające uszkodzoną barierę naskórkową, co stanowi główny problem skóry dotkniętej atopią. W emolientach znajdziemy także substancje, które zmniejszają utratę wody przez skórę – tutaj możemy wymienić np. wazelinę czy parafinę, a także związki, które zatrzymują wodę w skórze – takimi związkami jest na przykład mocznik, kwas mlekowy, glicerol.
Obecnie na rynku możemy znaleźć tak zwane emolienty plus, które oprócz standardowych substancji zawierają związki o działaniu przeciwzapalnym, przeciwdrobnoustrojowym czy przeciwświądowym. Wraz z kolejnymi badaniami naukowymi, pojawia się coraz więcej substancji o korzystnym wpływie na skórę atopową. Jednym z nich jest ektoina.
prosto z natury
Balsam z ektoiną do stosowania już od 1. dnia życia. Dla skóry wrażliwej, suchej i atopowej.
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
Idealny sposób na pielęgnacje ust poza domem.
O działaniu nawilżającym i ochronnym
Ektoina – co to za substancja?
Ektoina to naturalny związek produkowany przez niektóre gatunki bakterii – a dokładniej tak zwane bakterie ekstremofilne, a więc zdolne do przeżycia w ekstremalnych warunkach środowiska. Po co tym bakteriom ektoina? Substancja ta, dzięki swoim właściwościom, pozwala na przetrwanie mikroorganizmów w niekorzystnych warunkach środowiska, chroni bowiem bakterie przed wysoką temperaturą, wysokim zasoleniem czy promieniowaniem UV.
Z czego wynikają te właściwości ektoiny? Przede wszystkim ze zdolności do wiązania wody – jedna cząsteczka ektoiny może związać aż 5 cząsteczek wody. Ektoina tworzy swojego rodzaju płaszcz wodny, dzięki czemu wykazuje właściwości ochronne i chroni przed wnikaniem szkodliwych czynników zewnętrznych.
Ektoina zaliczana jest do antyoksydantów – czyli tak zwanych zgarniaczy wolnych rodników tlenowych, które niekorzystnie wpływają na komórki. Zauważono, że substancja ta zdolna jest do pochłaniania promieniowania ultrafioletowego, dzięki czemu może chronić skórę przed jego wnikaniem. Jak wiadomo, narażenie na promieniowanie UV zwiększa ryzyko występowania nowotworów złośliwych skóry i przyspiesza procesy starzenia się.
Ektoina ma także właściwości przeciwzapalne, między innymi dzięki zdolności do zmniejszania syntezy cytokin prozapalnych. Badania molekularne dowodzą, że ektoina wykazuje również w pewnych mechanizmach działanie przeciwnowotworowe.
Jak pomaga ektoina w atopowym zapaleniu skóry?
Mając na uwadze właściwości ektoiny, omawiane w poprzednim akapicie – zauważono, że substancja ta może mieć korzystny wpływ na skórę atopową, dlatego właśnie wykorzystano ją jako składnik preparatów do stosowania zewnętrznego – między innymi kremów.
Dzięki zdolności do wiązania wody, ektoina wspiera nawilżenie skóry atopowej, która niestety ma dużą tendencję do suchości i szorstkości. Poprawa nawilżenia i zatrzymywanie wody pozwala także na redukcję świądu, który jak wiemy może być bardzo uciążliwy. Doniesienia naukowe sugerują również, że ektoina ma większe zdolności do utrzymywania odpowiedniego nawilżenia skóry, niż powszechnie znana gliceryna.
W atopowym zapaleniu skóry istotą problemu jest defekt bariery naskórkowej (skóra mówiąc potocznie przypomina dziurawy mur, przez który łatwiej przenikają alergeny i patogeny – a więc bakterie i wirusy). Dzięki tworzeniu na powierzchni skóry swoistego wodnego płaszcza, ektoina może zmniejszać wnikanie do komórek skóry alergenów (na przykład powietrznopochodnych takich, jak pyłki roślin czy roztocza kurzu domowego), co z kolei chroni przed prowokowaniem wystąpienia zmian na skórze. Mniejsze jest również ryzyko wnikania patogenów, co chroni przed nadkażenia bakteryjnymi, czy też wirusowymi, o które w AZS bardzo łatwo.
Ektoina dzięki właściwościom ochronnym może również zmniejszać narażenie skóry na niekorzystne warunki środowiska takie jak wiatr, zimno, zmiany temperatur, suchość powietrza – czynniki te często prowokują zaostrzenia w przebiegu atopowego zapalenia skóry. Z tych właśnie powodów ektoinę możemy znaleźć w wielu dermokosmetykach dedykowanych skórze atopowej.
Podsumowując, stosowanie emolientów to podstawa leczenia (a nie tylko pielęgnacji!) w przebiegu atopowego zapalenia skóry. Dlatego nie powinniśmy tego bagatelizować. Warto dodać, że badania naukowe udowadniają ogromną rolę stosowania emolientów w zapobieganiu wystąpienia atopowego zapalenia skóry. Dowiedziono bowiem, że stosowanie emolientów od 1. dnia życia u dzieci z dodatnim wywiadem atopowym (co oznacza, że ktoś w najbliższej rodzinie chorował m. in. na AZS, alergiczny nieżyt nosa, czy astmę o podłożu atopowym) zmniejsza ryzyko rozwoju tej choroby o około 50%! Podkreśla to tylko istotę i zasadność stosowania emolientów w atopowym zapaleniu skóry.
Jakie są przeciwwskazania do stosowania ektoiny dla osób z atopowym zapaleniem skóry?
Produkty zawierające ektoinę charakteryzują się bardzo wysokim profilem bezpieczeństwa. Jak pokazują badania, u większości pacjentów miejscowe preparaty z ektoiną nie wywoływały żadnych skutków ubocznych, a jeżeli takie występowały, to było to miejscowe zaczerwienienie i pieczenie w miejscu zastosowania preparatu.
Przeciwwskazaniem do stosowania preparatów zawierających ektoinę jest uczulenie na jakikolwiek składnik takiego produktu. Należy bowiem mieć świadomość, że każda substancja w danym preparacie może u pewnej grupy pacjentów wywołać reakcję alergiczną. Kolejnym przeciwwskazaniem mogą być objawy skórne sugerujące obecność nadkażenia bakteryjnego lub wirusowego, ponieważ wymagają zastosowania innego, celowanego leczenia.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.- R. Graf i inni, The multifunctional role of ectoine as natural cell protectant. 2008, Vol. 26, Iss 4, pp. 326-333,
- E. Buommin, C. Schiraldi, et al.: Ectoine from halophilic microorganisms induces the expression of hsp70 and hsp70B’ in human keratinocytes modulating the proinflammatory response, Cell Stress and Chaperones, 10(3), 197-203,
- Izabela Załęska-Żyłka i inni, Korzyści z zastosowania ektoiny w dermokosmetykach, Kosmetologia Estetyczna / 4 / 2014 / vol. 3,
- R. Nowicki, Atopowe zapalenie skóry w praktyce, Cornetis, Wrocław 2013,
- R. Nowicki i inni, Atopowe zapalenie skóry. Interdyscyplinarne rekomendacje diagnostyczno-terapeutyczne Polskiego Towarzystwa Dermatologicznego, Dermatol Rev/Przegl Dermatol 2019, 106, 354–371.
- M. Kauth i inni, Topical Ectoine Application in Children and Adults to Treat Inflammatory Diseases Associated with an Impaired Skin Barrier: A Systematic Review, Dermatol Ther (Heidelb). 2022 Feb; 12(2): 295–313.