Jakie choroby przenoszą kleszcze?
Najczęściej występującym kleszczem w Polsce jest Ixodes ricinus, czyli kleszcz pospolity, którego aktywność przypada na okres od wiosny do jesieni. Ten mały pajęczak, aby móc przejść kolejne stadia rozwojowe, żywi się składnikami krwi. Za żywicieli obiera sobie gady, ptaki i ssaki, w tym także ludzi.
Wkłuwając się w skórę, kleszcze zasysają krew i równocześnie produkują ślinę, będącą źródłem toksyn oraz chorobotwórczych patogenów, którą mogą wpuszczać do wnętrza organizmu żywiciela. Najczęściej występującymi patogenami są: wirus kleszczowego zapalenia mózgu i krętki boreliozy z Lyme, o wiele rzadziej dochodzi do przekazania bakterii odpowiedzialnych za gorączkę Q, gorączkę plamistą, listeriozę, tularemię oraz pierwotniaków wywołujących babeszjozę.
Przeczytaj także: Uwaga na barszcz Sosnowskiego, ta toksyczna roślina wywołuje dotkliwe oparzenia
Gdzie można spotkać kleszcze?
Kiedyś najwięcej kleszczy można było spotkać w lasach i w okolicach zbiorników wodnych. Obecnie jednak mogą one znajdować się w każdym miejscu, gdzie występuje roślinność (trawy, krzaki, drzewa) tj. w parkach, przydomowym ogrodzie, a także na zielonych terenach osiedli.
Jakie miejsca na skórze atakują?
Dostając się na skórę człowieka kleszcz na wkłucie upatruje sobie głównie miejsca ciepłe i wilgotne. Dlatego przede wszystkim należy zwracać uwagę na zgięcia pod kolanami, szyję, okolice uszu, pachy i skórę głowy, co nie oznacza, że kleszcze nie mogą wbić się w innych miejscach na ciele.
Jak usunąć kleszcza?
Podczas usuwania kleszcza ze skóry dziecka, należy przede wszystkim pamiętać o ostrożnym i odpowiednim jego wyciągnięciu. Zastosowanie się do kilku zasad, pozwoli z powodzeniem pozbyć się pajęczaka, bez obawy o zakażenie zawartymi w jego ślinie drobnoustrojami.
1. Pamiętaj o ostrożnym usunięciu kleszcza, tak aby nie rozerwać go na pół – pozostający w ciele aparat gębowy, dalej zawiera toksyczną ślinę, która może przedostać się do organizmu.
2. Nie pryskaj kleszcza żadnymi preparatami, nie wykręcaj, nie rozgniataj, nie wyciskaj, dotykaj tylko w momencie usunięcia – wszystkie te czynności powodują, że kleszcz czuje się zagrożony i uruchamia mechanizmy obronne, w tym wypuszczanie toksycznej śliny zawierającej chorobotwórcze patogeny.
3. Do usunięcia kleszcza zastosuj specjalne urządzenia, przystosowane do bezpiecznego wyciągania kleszczy. Mogą do tego posłużyć:
| Urządzenia do usuwania kleszczy | Działanie | Wiek do stosowania |
| szczypce | szczypcami należy delikatnie złapać kleszcza jak najbliżej skóry i pociągnąć w górę | u dzieci w każdym wieku |
| pompka | dzięki wytworzonemu podciśnieniu „wysysa” kleszcza ze skóry, bez ryzyka jego uszkodzenia | u dzieci powyżej 3 roku życia |
| Spray zamrażający kleszcze z pęsetą | powoduje natychmiastowe zamrożenie kleszcza i ograniczenie transmisji toksycznej śliny, ułatwia usunięcie kleszcza z ciała bez obawy o jego rozczłonowanie | u dzieci powyżej 3 roku życia |
| karta | wyposażona w końcówkę do usuwania, którą wsuwa się pod kleszcza, jak najbliżej skóry oraz lupę, dzięki której można dokładnie obejrzeć miejsce w celu sprawdzenia czy cały pajęczak został usunięty | u dzieci w każdym wieku |
4. Po usunięciu kleszcza przemyj skórę płynem odkażającym.
5. Dokładnie obejrzyj miejsce, w którym znajdował się kleszcz, aby upewnić się, czy został w całości wyciągnięty.
Jeżeli w ciele dziecka pozostał aparat gębowy kleszcza, a jego wyciągnięcie jest utrudnione, udaj się z maluchem do przychodni, gdzie zostaną usunięte pozostałości.
Co potem?
Niezwykle ważne jest aby po ugryzieniu kleszcza obserwować malucha przez co najmniej 30 dni, pod kątem występowania niepokojących objawów, mogących świadczyć o wniknięciu do organizmu chorobotwórczych patogenów.
W przypadku wystąpienia:
- rumienia wędrującego, czyli zaczerwienienia na skórze w miejscu ukłucia, utrzymującego się powyżej doby;
- obrzęku,
- apatii,
- gorączki,
- nudności i wymiotów,
- nadmiernego zmęczenia,
- zaburzeń koncentracji i uwagi,
- bólów stawów i mięśni,
należy bezzwłocznie zgłosić się do lekarza, gdyż mogą być to objawy chorób takich jak borelioza czy kleszczowe zapalenie mózgu.
Jak chronić się przed kleszczami?
Aby uchronić się przed tymi insektami, warto trzymać się kilku zasad.
- Stosuj preparaty odstraszające kleszcze, które w swoim składzie zawierają: olejki eteryczne z eukaliptusa cytrynowego i lawendy, DEET, ikarydynę czy IR3535 (producent podaje na opakowaniu od jakiego wieku można stosować dany preparat zawierający określone stężenie substancji aktywnej).
- Wybierając się na wycieczki do lasu, zakładaj sobie i dziecku odzież, która zasłoni jak największą ilość ciała np. długie spodnie, buty zakrywające stopy, bluzę z długimi rękawami i przede wszystkim nakrycie głowy. Wybieraj odzież w jasnych kolorach, na których kleszcz będzie się odznaczał, co umożliwi strzepnięcie go zanim dostanie się na skórę;
- Po powrocie do domu dokładnie przejrzyj ciało i skórę głowy malucha.
Może zainteresować Cię także: Ektoina w kosmetykach – nawilża, regeneruje i chroni skórę
Antoni Deryło – Parazytologia i akaroentomologia medyczna, Wydawnictwo naukowe PWN, Warszawa 2002
Red. Paweł Konrad Tuszyński – Choroby pasożytnicze z perspektywy farmaceuty. Zeszyty apteczne, Wydawnictwo farmaceutyczne, Wyd. I, Kraków 2019