Co to jest barszcz Sosnowskiego?
Barszcz Sosnowskiego przypomina koper, ale w przeciwieństwie do niego jest niebezpieczny dla zdrowia. Ze względu na wysoką toksyczność został zaliczony do najgroźniejszych roślin inwazyjnych w Polsce, a ponieważ historia rozpowszechniania barszu we wschodniej Europie wywodzi się z ZSRR, roślina zyskała miano „zemsta Stalina”
Barszcz swą nazwę zawdzięcza rosyjskiemu botanikowi, Dymitrowi Iwanowiczowi Sosnowskiemu, który badał florę Kaukazu. W latach 70. XX wieku dokładniej opisano tę roślinę. Okazało się, że zawiera mnóstwo substancji odżywczych, głównie białka i węglowodanów, więc doskonale nadaje się do uprawy. Tym bardziej, że rośnie szybko, daje obfite plony i nie zachwaszcza się. Karmione barszczem Sosnowskiego krowy dawały tłuste mleko i dobrej jakości mięso, w których mocno dawał się wyczuć zapach kumaryny.
Barszcz Sosnowskiego jest bardzo niebezpieczną rośliną dla ludzi i zwierząt z powodu obecności dość dużego stężenia substancji kumarynowych – furanokumaryn – zlokalizowanych w łodydze, kwiatach, liściach, soku roślinnych, a także we włoskach wydzielniczych pokrywających roślinę. W połączeniu z promieniowaniem słonecznym, furanokumaryny wykazują silne właściwości fototoksyczne, prowadzące do oparzeń II i III stopnia. Co istotne, fototoksyczność barszczu nasila się przy wzmożonej wilgotności powietrza, podczas kwitnienia rośliny (czerwiec-sierpień), a także pod wpływem wysokiej temperatury. Dodatkowo wysoka temperatura sprzyja wydzielaniu lotnych olejków eterycznych, których wdychanie podrażnia drogi oddechowe, wywołuje nudności, wymioty, bóle głowy, dlatego niewskazane jest nawet przebywanie w pobliżu barszczu Sosnowskiego – wyjaśnia farmaceutka, Marta Budzyńska.
Barszcz Sosnowskiego – objawy:
- oparzenia II i III stopnia,
- podrażnienie układu oddechowego,
- zapalenie spojówek,
- bóle głowy,
- nudności i wymioty.
Od początku podkreślano, aby w kontakcie z barszczem Sosnowskiego stosować odzież ochronną i zachować ostrożność, ze względu na przebarwienia skóry i oparzenia. Niestety ostrzeżenia zostały zbagatelizowane. Uprawę barszczu Sosnowskiego rozpowszechniono w całym ZSRR i mimo tego, że w końcu zdecydowano o jej likwidacji, nie udało się całkowicie wyplewić żrącego chwastu. Dziś barszcz Sosnowskiego występuje punktowo na terytorium całej Polski i chociaż podejmowane są próby jego zwalczania, co roku wywołuje szkody, zwłaszcza podczas wakacji.
Przeczytaj także: Wakacyjna apteczka dla dziecka – co powinno się w niej znaleźć?
Gdzie występuje barszcz Sosnowskiego?
Barszcz Sosnowskiego występuje punktowo w całym kraju. Najaktywniej i najliczniej rozprzestrzenia się na południu, ale na tę toksyczną roślinę można natknąć się dosłownie wszędzie. Porasta łąki i pola uprawne. Rozrasta się przy drogach i wzdłuż brzegów jezior, rzek i potoków. Barszcz Sosnowskiego może pojawić się nawet w parku lub przydomowym ogródku. Wystarczy chwila w pobliżu barszczu, aby nabawić się bólu głowy, zapalenia spojówek lub podrażnienia dróg oddechowych. Dotknięcie barszczu grozi natomiast poparzeniem skóry.
Jak wygląda barszcz Sosnowskiego?
Barszcz Sosnowskiego to największa w Polsce roślina zielna. Pnie się na wysokość 2-5 metrów. Ma wielkie liście pokryte charakterystycznymi włoskami. To one wytwarzają niebezpieczne związki toksyczne! Kwiatostan barszczu wygląda bardzo dekoracyjnie – białe, wielkopromieniowe, wypukłe baldachy łatwo pomylić z koprem ozdobnym, którego drobne kwiatki również tworzą baldachy. Taki błąd może przynieść dramatyczne skutki. Aby ich uniknąć, trzeba wiedzieć, jak wygląda barszcz Sosnowskiego i jak reagować w razie kontaktu z tą żrącą rośliną.
Co robić w razie kontaktu z barszczem Sosnowskiego?
W razie kontaktu z barszczem Sosnowskiego, jak najszybciej przemyjmy skórę wodą z mydłem. Zadbajmy też o ochronę oparzonego obszaru skóry przed działaniem promieni słonecznych, przez co najmniej dwa dni od momentu kontaktu. Dzięki temu zmniejszymy ryzyko zaostrzenia stanu zapalnego i powstania mało estetycznych blizn – tłumaczy farmaceutka.
Objawy po kontakcie z barszczem Sosnowskiego zwykle pojawiają się z opóźnieniem, dlatego kluczowa jest samoobserwacja. W przeciągu 24-48 godzin skóra w miejscu kontaktu z toksyną zaczyna się coraz bardziej zaczerwieniać. Pojawia się pęcherz z płynem surowiczym, owrzodzenia, niekiedy głębokie rany. W wyniku kontaktu z barszczem Sosnowskiego często dochodzi do oparzeń. Co robić w takiej sytuacji?
W żadnym wypadku nie sięgajmy po lód ani mrożone produkty, które mogą wywołać odmrożenia. Skórę schładzamy czystą, letnią wodą. To przynosi ulgę w bólu, pozwala zminimalizować rozległość oparzenia i ryzyko powstania blizn. Po 15 minutach zabezpieczamy skórę jałową gazą lub na przykład opatrunkiem z jonami srebra. Jeśli dojdzie do zaostrzenia objawów oparzenia lub oparzenie objęło dość duży obszar skóry, należy jak najszybciej udać się do lekarza pierwszego kontaktu, ze względu na ryzyko wystąpienia zmian martwiczych, a nawet wstrząsu anafilaktycznego – tłumaczy farmaceutka.
A co zrobić, gdy barszcz Sosnowskiego wywoła obrażenia dróg oddechowych, pokarmowych lub narządu wzroku?
Przy podrażnieniu dróg oddechowych ważne, aby jak najszybciej odizolować się od czynnika drażniącego, wyjść na świeże powietrze, zmienić odzież, na której mogą znajdować się substancje toksyczne. Jeśli objawy są nasilone, pojawia się duszność, należy pilnie wezwać pogotowie ratunkowe. W przypadku podrażnienia oczu, przemywamy je czystą wodą. Pomocne jest też płukanie oczu roztworem soli fizjologicznej.
Barszcz Sosnowskiego to agresywna roślina parząca, z którą lepiej nie mieć kontaktu. Jest groźna szczególnie dla dzieci, zwłaszcza o jasnej karnacji. Może powodować bolesne oparzenia, podrażnienia oczu, dolegliwości żołądkowe, ból gardła i szereg innych konsekwencji zdrowotnych. Rany i owrzodzenia powstałe po kontakcie z tą rośliną goją się długo, pozostawiając trwałe blizny. Skażona skóra nawet mimo leczenia przez lata pozostaje nadwrażliwa na działanie promieni UV. Uważa się także, że furokumaryny mogą działać kancerogennie i przyczyniać się do rozwoju choroby nowotworowej.
Na barszcz Sosnowskiego trzeba naprawdę bardzo uważać. Wybierając się na wakacje, warto zapytać miejscowych o siedliska groźnego chwastu. Można też sprawdzić mapę występowania barszczu w bazie online. A jeśli przypadkiem się na niego natkniemy, zgłośmy to straży miejskiej, policji lub w serwisie barszcz.edu.pl
Może zainteresować Cię także: Zatrucie pokarmowe u dzieci – co robić, gdy coś zaszkodzi?
BARSZCZ SOSNOWSKIEGO – Powiatowa Stacja Sanitarno-Epidemiologiczna w Rykach – Portal Gov.pl (www.gov.pl)