Wyrostek robaczkowy – gdzie się znajduje i jakie mogą być przyczyny jego zapalenia?
Wyrostek robaczkowy to ślepa zakończona część przewodu pokarmowego (uchyłek kątnicy). Jego rozmiary sięgają od ok. 5 cm do ok. 20 cm. Wyrostek zawsze odchodzi od kątnicy, ale jego położenie względem jelit może być różne, a szeroko pojętemu obszarowi jego występowania możemy przypisać prawy dół biodrowy. Rola wyrostka robaczkowego nie jest do końca poznana, jednak wiadomo, że w jego wnętrzu znajduje się duża ilość tkanki chłonnej (udział w reakcjach odpornościowych organizmu).
Etiologia ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego (OZWR) jest nadal nie do końca poznana (w 80% przypadków nie udaje się stwierdzić przyczyny) pomimo tego, że jest tak powszechnym stanem (jest najczęstszym schorzeniem u dzieci wymagających pilnej operacji jamy brzusznej).
Szacuje się, że OZWR wystąpiło/wystąpi u około 7-10% populacji.
Czynnikiem wywołującym ostre zapalenie wyrostka robaczkowego w około połowie przypadków jest zamknięcie światła wyrostka przez jedną z wymienionych struktur:
- obrzęk tkanek wywołany infekcją wirusową lub pasożytniczą,
- kamień kałowy,
- stolec,
- tkankę limfatyczną lub nowotwór.
Nie wyjaśnia to jednak zwiększonej zachorowalności latem lub różnic rasowych i geograficznych związanych ze zwiększoną ilością przypadków występowania opisywanego schorzenia (zwiększona zachorowalność występuje u Latynosów, Azjatów i Amerykanów w porównaniu do innych grup etnicznych i narodowości).
Dodatni wywiad rodzinny (OZWR u któregoś z członków bliskiej rodziny) wiąże się z prawie trzykrotnie zwiększonym ryzykiem wystąpienia zapalenia wyrostka robaczkowego.
Przeczytaj także: Częste infekcje u dziecka – jakie badania wykonać?
Jakie są objawy zapalenia wyrostka robaczkowego u dzieci?
Najczęstsze objawy zapalenia wyrostka robaczkowego to:
· stopniowy początek bólu brzucha,
· migracja bólu brzucha z lokalizacji okołopępkowej do prawego dołu biodrowego,
· brak apetytu (nawet na ulubione potrawy),
· nudności,
· wymioty (treść wymiotów najczęściej jest pokarmowa),
· gorączka,
· biegunka.
Opóźniona lub pominięta diagnoza zapalenia wyrostka robaczkowego u małych dzieci jest dość częsta i wiąże się ze zwiększonym odsetkiem powikłań m.in. perforacji wyrostka. Perforacja wyrostka jako powikłanie OZWR występuje rzadko u dzieci chorujących krócej niż 24 godziny i zwykle występuje po 48 godzinach objawów. Powikłaniu temu może początkowo towarzyszyć niewielki spadek odczuwania bólu, który następnie może stać się bardziej rozproszony. W przypadku wystąpienia dolegliwości mogących wskazywać na OZWR należy pilnie zgłosić się z dzieckiem do lekarza.
Jak diagnozuje się zapalenie wyrostka robaczkowego?
Jako pomoc w diagnostyce wykonuje się badania laboratoryjne (przede wszystkim morfologię krwi oraz stężenie CRP – białka C reaktywnego) i obrazowe. Wysokie miano stężenia leukocytów oraz CRP w osoczu mogą wskazywać na toczący się w organizmie proces zapalny. Do badania pobiera się także mocz, aby wykluczyć zakażenia układu moczowego, które mogą dawać podobne obawy jak OZWR.
Z badań obrazowych służących do diagnostyki ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego, szczególnie u dzieci z niepewnym rozpoznaniem jako badanie pierwszego wyboru zastosowanie znalazło badanie ultrasonograficzne (USG). Na przestrzeni ostatnich lat zastosowanie tomografii komputerowej (TK) zmniejszyło się i badanie TK wypierane jest właśnie przez USG jako badanie mniej inwazyjne. TK stosuje się obecnie tylko w niektórych okolicznościach. W przypadkach wątpliwych (po wykonaniu badania przedmiotowego i USG) u kobiet w ciąży zaleca się wykonanie rezonansu magnetycznego.
Jak leczy się zapalenie wyrostka robaczkowego?
W dalszym ciągu standardem postępowania w przebiegu ostrego zapalenia wyrostka robaczkowego jest jego wycięcie chirurgiczne (apendektomia). Rokowanie w przypadku tej operacji jest bardzo dobre, a zabieg uznaje się powszechnie za skuteczny i bezpieczny.
Operację usunięcia wyrostka robaczkowego wykonuje się w znieczuleniu ogólnym metodą klasyczną – przez nacięcie powłok jamy brzusznej w prawym dole biodrowym lub laparoskopowo (wykonuje się jedynie małe nacięcia w celu wprowadzenia do jamy brzusznej kamery i narzędzi roboczych). U dzieci, młodych kobiet i osób otyłych preferuje się laparoskopową metodę operacji.
Możliwe jest zachowawcze (nieoperacyjne) leczenie zapalenia wyrostka robaczkowego u dzieci przeprowadzane z pomocą antybiotyków, ale tylko wtedy, gdy stan ten nie jest powikłany (np. perforacją wyrostka), postępowanie to jednak jest ciągle na etapie badań klinicznych. Szacuje się, że u około 30% chorych dzieci leczonych zachowawczo konieczne jest wykonanie apendektomii w ciągu 90 dni.
Czy zapalenia wyrostka robaczkowego może być całkowicie wyleczone?
W przypadku leczenia operacyjnego zapalenia wyrostka robaczkowego wraz z wyrostkiem usuwane jest źródło toczącej się w organizmie infekcji, jednak ze względu na ropny charakter zapalenia u od 10 do 15% chorych mogą wystąpić powikłania pooperacyjne.
Jakie inne stany mogą powodować objawy „ostrego brzucha”?
Ból brzucha w prawym dolnym kwadrancie to nie tylko OZWR, także inne stany ostre mogą wywoływać podobne dolegliwości, są to m.in.: niedrożność jelit, wgłobienie jelit, skręt jajnika, pęknięcie jajnika, ciąża pozamaciczna, ropień (w mięśniu lędźwiowym, w miednicy) i inne.
Diagnostyka różnicowa wymienionych stanów wymaga zbadania przez lekarza oraz często wykonania dodatkowych badań.
Może zainteresować Cię również: Biegunka u dzieci i niemowląt. Co robić i kiedy udać się do lekarza?
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Becker C – Acute appendicitis in pediatric patients: an evidence-based review. Pediatr Emerg Med Pract. 2019 Sep;16(9):1-20. Epub 2019 Sep 2.
Dotlacil V – Current management of pediatric appendicitis: A Central European survey. Adv Clin Exp Med. 2020 Jun;29(6):745-750.
Rentea RM – Pediatric appendicitis: state of the art review. Pediatr Surg Int. 2017 Mar;33(3):269-283. doi: 10.1007/s00383-016-3990-2. Epub 2016 Oct 14.
https://podyplomie.pl/chirurgia/29225,zapalenie-wyrostka-robaczkowego (dostęp: 23.07.2022)