Czym jest biegunka?
Zgodnie z definicją Światowej Organizacji Zdrowia (WHO) biegunka jest to częstsze niż zazwyczaj oddawanie wodnistego lub półpłynnego stolca (powyżej 3 stolców na dobę).
Biegunka ostra występuje zarówno u dzieci jak i dorosłych – szacuje się, że każde dziecko poniżej 3 roku życia przynajmniej raz będzie miało epizod tego rodzaju biegunki. Czas jej trwania wynosi zazwyczaj od 3 do 5, przy czym nie dłużej niż 14 dni. Biegunce ostrej towarzyszyć mogą inne objawy takie jak: ból brzucha, nudności, wymioty czy podwyższona temperatura ciała.
Biegunka przewlekła występuje rzadziej niż biegunka ostra. Trwa powyżej 14 dni i pojawia się jako objaw toczącej się w organizmie choroby. Dodatkowo w stolcu może znajdować się krew, śluz, a nawet ropa.
Dowiedz się więcej: Zatrucie pokarmowe – co robić, gdy coś zaszkodzi?
Czym spowodowana jest biegunka?
Biegunka ostra u dzieci i niemowląt wywoływana jest przez:
- zakażenia wirusowe – najczęściej powodowane przez rotawirusy w wyniku kontaktu z osobą zarażoną, nieco rzadziej przyczyną biegunki są adenowirusy i norowirusy;
- zakażenia bakteryjne z rodzaju Campylobacter, Salmonella, Escherichia coli, Shigella;
- zatrucie pokarmowe.
Biegunka przewlekła u dzieci i niemowląt powodowana jest przez:
- pasożyty – np. glistę ludzką czy Gardię lamblię;
- nietolerancję pokarmów zawierających laktozę, gluten;
- przyjmowanie antybiotyków – podczas zażywania antybiotyku dochodzi do zaburzenia naturalnej flory bakteryjnej w organizmie, w tym również w jelitach, co może przyczyniać się do wywołania biegunki;
- wrzodziejące zapalenie jelita grubego,
- chorobę Leśniowskiego-Crohna,
- zespół rozrostu bakteryjnego polegający na zasiedlaniu jelit zbyt dużą ilością bakterii.
Przeczytaj także: Objawy i leczenie zapalenia wyrostka robaczkowego u dzieci
Co stosować na biegunkę u dziecka i niemowlaka?
Nawodnienie podczas biegunki u dziecka
W trakcie biegunki dochodzi do zmiany przepuszczalności ściany jelita grubego, co prowadzi do nagromadzenia wody pochodzącej z organizmu lub zatrzymania spożytej w trakcie posiłku w jelitach i w efekcie rozrzedzenia mas kałowych. To niesie ryzyko odwodnienia, co jest szczególnie niebezpieczne w przypadku maluchów. Z tego względu podczas biegunki ważne jest podawanie dziecku dużej ilości płynów np. wody lub mleka (mamy/modyfikowanego) oraz dodatkowo uzupełnianie utraconych minerałów w postaci elektrolitów, w których składzie znajdować się będą:
- sole mineralne: cytrynian sodu, chlorek sodu, chlorek potasu;
- węglowodany – glukoza.
Probiotyki przy biegunce u dziecka
Przy biegunce równie pomocne okazują się probiotyki, w których obecność określonych szczepów powoduje skrócenie czasu trwania biegunki. W tym celu warto dobierać preparaty zawierające w swoim składzie bakterie Lactobacillus rhamnosus oraz Saccharomyces boulardii, dostępne w postaci kropelek, proszku do rozpuszczania czy tabletek. Mogą być one podawane już od pierwszych dni życia dziecka.
Odżywianie dziecka przy biegunce
Podczas ostrej biegunki nie należy całkowicie zmieniać dotychczas stosowanej diety. Ważne, aby dziecko przyjmowało takie same posiłki, jak wcześniej z uwzględnieniem zwiększonej ilości wody. Nie zaleca się podawania soków, napojów czy herbaty ze względu na możliwość nasilenia trwania biegunki. W przypadku dzieci karmionych mlekiem matki zalecane jest dalsze kontynuowanie karmienia bez względu na wystąpienie biegunki, a nawet częstsze niż zazwyczaj przystawianie do piersi w celu uzupełnienia płynów. Natomiast w przypadku mleka modyfikowanego nie należy go wprowadzać stopniowo lub nadmiernie rozcieńczać, lecz dalej kontynuować dotychczasowe karmienie ze zwiększeniem jego częstotliwości.
Dziecko ma biegunkę, kiedy do lekarza?
Zazwyczaj biegunka u dzieci ustępuje samoistnie po kilku dniach – około pięciu. Jeżeli jednak trwa dłużej albo jest nasilona, a dziecko bardzo słabe, trzeba skontaktować się z lekarzem pierwszego kontaktu. Przedłużająca się biegunka może wskazywać na poważne schorzenie. Dodatkowo do lekarza powinno się udać w przypadku pojawienia się u dziecka następujących objawów:
- gorączka powyżej 38°C,
- obecność krwi w stolcu,
- częste wymioty uniemożliwiające nawodnienie dziecka,
- objawy poważnego odwodnienia: płacz bez łez, rzadkie oddawanie moczu, sucha skóra, apatia lub rozdrażnienie, u niemowląt zapadnięte ciemiączko, spadek masy ciała.
Może zainteresować Cię również: Jelitówka – co podawać dziecku do jedzenia podczas grypy jelitowej?
Anna Rybak – Wytyczne postępowania w ostrej biegunce u dzieci – nowości i zmiany, Standardy medyczne pediatria, 2008, 5, 275–284
Marian Krawczyński – Propedeutyka pediatrii, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2009
Grażyna Rajtar-Cynke – Farmakologia, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2014
Red. Andrea Horvath – W gabinecie lekarza specjalisty. Pediatria. Gastroenterologia dziecięca w codziennej praktyce, PZWL Wydawnictwo Lekarskie, Warszawa 2019