Czym jest parwowirus B19?
Parwowirus B19 to mały bezotoczkowy ludzki wirus, należący do rodziny Parvoviridae, który ma wysoką odporność na niekorzystne warunki środowiskowe, takie jak zmiany temperatury i pH. Gdy dochodzi do zakażenia, wirus wnika do krwi i namnaża się w szpiku kostnym – w komórkach prekursorowych dla erytrocytów, ale jest obecny również w wydzielinie z dróg oddechowych. Chorobę, którą wywołuje parwowirus B19 nazywamy potocznie parwowirozą.
Parwowirus B19 – drogi zakażenia
Jakie są najczęstsze drogi zakażenia parwowirusem B19? Większość dzieci i dorosłych zaraża się drogą kropelkową – przez kontakt ze śliną lub wydzieliną z nosa osoby, która choruje albo przechodzi zakażenie bezobjawowo. Wirus może również przeniknąć do organizmu przy przetaczaniu krwi lub preparatów krwiopochodnych, ale to zdarza się bardzo rzadko. Może też przedostać się w trakcie ciąży – przez łożysko od matki do płodu.
Co ważne, zakaźność parwowirusa jest najwyższa w czasie przed wystąpieniem objawów, dlatego trudno się przed nim uchronić.
Choroba wywołana przez parwowirusa B19 ma charakter sezonowy. Najwięcej przypadków pojawia się późną zimą i wiosną. Okres wylęgania – czas od wniknięcia wirusa do organizmu do pierwszych objawów – wynosi od 4 do nawet 14 dni.
Jak objawia się zakażenie parwowirusem B19?
Jakie są objawy zakażenia parwowirusem? Szacuje się, że u około 25 procent zakażonych nie występują żadne symptomy, a u kolejnych 50 procent objawy są łagodne i niespecyficzne. Zazwyczaj obserwuje się katar, ból głowy i uczucie ogólnego rozbicia, dlatego infekcja może być pomylona z przeziębieniem.
Bezobjawowy lub łagodny przebieg dotyczy głównie osób dorosłych, ale czasami zdarza się również u dzieci. Jednak u najmłodszych pacjentów i osób z niedoborami odporności przeważnie zakażenie ma postać objawową.
Rumień zakaźny
Co to znaczy? Jednym z najczęściej występujących objawów zakażenia parwowirusem B19 jest rumień zakaźny. Rumień nazywa się również zespołem spoliczkowanego dziecka lub piątą chorobą wysypkową – obok odry, płonicy, różyczki i choroby Dukesa.
U dziecka chorującego na rumień początkowo pojawiają się symptomy sugerujące infekcję górnych dróg oddechowych takie jak katar, kaszel, ból gardła i gorączka. W rzadszych przypadkach wymienionym objawom towarzyszą biegunka i wymioty.
Po 7–10 dniach na skórze twarzy można zauważyć charakterystyczne zmiany – czerwony rumień wyglądający jak skrzydła motyla – do których stopniowo dołączają rumieniowe plamki i grudki na tułowiu, rękach, nogach oraz w okolicy pośladków. Plamki czasami zlewają się w większe zmiany przypominające koronkę. Co ważne, nie występują na podeszwach stóp ani na dłoniach. Wysypka utrzymuje się nawet przez 3 tygodnie i nawraca pod wpływem wysiłku, temperatury albo silnych emocji.
Chory zaraża wyłącznie w pierwszym okresie – do momentu pojawienia się zmian skórnych.
Zespół grudkowo-krwotoczny
Zdarza się również, że parwowirus B19 wywołuje tak zwany zespół grudkowo-krwotoczny nazywany zespołem rękawiczek i skarpetek.
Pierwszymi objawami zespołu są:
- osłabienie,
- ból głowy,
- bóle stawów,
- stan podgorączkowy lub gorączka.
Następnie u chorego obserwuje się zmiany skórne, które obejmują wyłącznie dłonie i stopy – kończą się wyraźnie na linii kostek i nadgarstków. Zmiany mogą powodować obrzęk, ból, pieczenie lub świąd. Przeważnie utrzymują się od 1 do 3 tygodni. Dodatkowo u niektórych pacjentów pojawiają się pęcherzyki, nadżerki albo wybroczyny w jamie ustnej, które samoistnie ustępują zazwyczaj po maksymalnie 2 tygodniach.
W zespole grudkowo-krwotocznym chory zaraża przez cały czas – zarówno na początku, jak i po wystąpieniu rumienia.
Inne objawy zakażenia parwowirusem B19
W rzadkich przypadkach zakażenie parwowirusem B19 może manifestować się:
- zapaleniem stawów – czyli symetrycznym stanem zapalnym obejmującym stawy rąk, stawy kolanowe, stawy skokowe, nadgarstki albo stawy łokciowe, który ustępuje samoistnie i nie powoduje trwałych uszkodzeń;
- przełomem aplastycznym – czyli ciężką niedokrwistością; w efekcie intensywnego namnażania się wirusa dochodzi do zmniejszenia produkcji erytrocytów i ich szybkiego rozpadu, co prowadzi do spadku stężenia hemoglobiny;
- przewlekłą niedokrwistością – czyli ciągłą niedokrwistością występującą u osób z niedoborami odporności, np. chorujących na nowotwory złośliwe, zakażonych wirusem HIV lub przyjmujących leki immunosupresyjne.
Jak diagnozuje się zakażenie parwowirusem B19?
W jaki sposób diagnozuje się zakażenie parwowirusem B19? Głównie na podstawie wywiadu lekarskiego i objawów klinicznych. W większości przypadków już na wizycie pediatra lub lekarz rodzinny jest w stanie stwierdzić, że to infekcja wywołana parwowirusem.
Jeśli jednak istnieje wątpliwość, a pacjent nie ma zaburzeń odporności, można wykonać badania z krwi. Bada się wówczas obecność przeciwciał skierowanych przeciwko temu wirusowi w klasach IgM i IgG. Przeciwciała IgM pojawiają się po około 10 dniach od zakażenia i są obecne w krwi przez 3 miesiące, zaś IgG pojawiają się mniej więcej 3 tygodnie od zakażenia i utrzymują się nawet do końca życia.
Parwowirus B19 – leczenie
Jak leczy się zakażenie parwowirusem B19? W związku z tym, że nie ma leczenia przyczynowego, stosuje się wyłącznie leczenie objawowe – łagodzi się te objawy, które są najbardziej uciążliwe. Zazwyczaj w przypadku wystąpienia rumienia zakaźnego lub zespołu grudkowo-krwotocznego zaleca się podawanie leków przeciwzapalnych i przeciwgorączkowych. Podobnie postępuje się również w zapaleniu stawów wywołanym parwowirusem.
Jeśli u pacjenta doszło do przełomu aplastycznego albo niedokrwistości, konieczne jest przetoczenie krwi i podanie preparatów krwiopochodnych.
Podsumowując, parwowirus B19 to wirus, który występuje na całym świecie, ale wyłącznie u ludzi. Zakażenie tym wirusem może przebiegać bezobjawowo, dawać łagodne lub poważniejsze objawy. U dzieci w wyniku zakażenia parwowirusem najczęściej pojawia się rumień zakaźny – wysypka na twarzy, tułowiu, ramionach, kończynach i w okolicach pośladków lub zespół grudkowo-krwotoczny – rumień, wybroczyny oraz obrzęk na dłoniach i stopach. Chorobę diagnozuje się na podstawie objawów klinicznych, a w niektórych przypadkach wykonuje się badania serologiczne. W leczeniu zakażenia parwowirusem B19 stosuje się wyłącznie leki łagodzące symptomy.
Upłynnia gęstą i zalegającą wydzielinę. Udrożnia nos i zatoki.
Hipertoniczny spray do nosa z ektoiną.
Spray wspomagający leczenie stanów zapalnych gardła, spowodowanych przez infekcje bakteryjne i wirus...
3% roztwór soli przeznaczony do nebulizacji, w celu poprawienia komfortu oddychania.
Pastylki na gardło z ektoiną przeznaczone do stosowania podczas objawów przeziębienia.
Pastylki do ssania na chrypkę, pieczenie błony śluzowej jamy ustnej.
W okresie przejściowego osłabienia, do regeneracji po infekcjach.
Pierwszy oryginalny syrop z porostu islandzkiego. Skutecznie łagodzi suchy kaszel.
Bibliografia
1. Marczyńska M., Sawiec P., Choroby wywoływane przez parwowirusa B19, Interna Szczeklika, 2018.
2. Torok E., Moran F., Cooke F., Parvovirus B19, „Oxford Handbook of Infectious Diseases and Microbiology”, 2017, s. 390–392.