Co to jest poronienie? Rodzaje poronień

Poronienie to strata ciąży do 22 tygodnia wieku ciążowego, liczonego od pierwszego dnia ostatniej prawidłowej miesiączki. Statystycznie szacuje się, wg różnych źródeł, że około 12-16% poczętych ciąż kończy się poronieniem. Uważa się również, że drugie tyle ciąż roni się bez wiedzy kobiety czy lekarza, są to na przykład tzw. spóźnione miesiączki.

W zależności od stopnia zaawansowania utraty ciąży wyróżnia się kilka rodzajów poronień.

  • Poronienie zagrażające – płód jest żywy, ale występują objawy, które wskazują na możliwość wcześniejszego ukończenia ciąży (np. krwawienie, niewydolność cieśniowo-szyjkowa, czyli występowanie rozwarcia i skrócenia szyjki macicy przed terminem porodu),
  • Poronienie w toku – poronienie, którego nie da się zatrzymać żadnymi znanymi metodami. Wyróżnia się poronienie zupełne (wczesne ciąże; ciąża roni się, nie pozostawiając nic w macicy; kobieta nie wymaga łyżeczkowania) i niezupełne (szczególnie w późniejszych ciążach; najpierw rodzi się płód, później łożysko; często pozostają resztki popłodu w macicy i konieczne jest wyłyżeczkowanie),
  • Poronienie zatrzymane – ciąża obumarła, ale nie występują objawy wskazujące na to, że ma się dokonać poronienie.

Jeśli kobieta jest po trzech poronieniach i więcej, oznacza to, że występują u niej poronienia nawykowe (nawracające), wymagające pogłębionej diagnostyki.

Poronienie może być samoistne lub wywołane sztucznie, za pomocą środków farmakologicznych. 

Objawy poronienia

Krew nie zawsze oznacza utratę ciąży, ale zwykle jest sygnałem alarmowym. Niewielkie krwawienie z dróg rodnych jest jednym z najczęstszych objawów zagrażającego poronienia. Kobiety roniące obserwują duże krwawienie i silny ból podbrzusza lub mocne skurcze. Część z nich ból porównuje nie do bólu porodowego, ale do mocniejszego bólu towarzyszącego miesiączce.

Jak ginekolog rozpoznaje poronienie? Jeśli kobieta trafia do lekarza, powinna zostać poddana badaniom obrazowym, czyli USG i badaniom krwi.

Na USG lekarz widzi, czy bije serce dziecka, czy ciąża jest w macicy, a jeśli jej nie ma, to czy pozostały w macicy resztki popłodu.

W badaniach krwi określa się poziom hormonu beta-hCG, który szczególnie we wczesnej ciąży, bardzo szybko rośnie. Niski poziom gonadotropiny kosmówkowej lub jej spadek oznacza, że ciąża może być obumarła.  Razem z wynikiem badania ultrasonograficznego i objawami, czyli bólem brzucha, krwawieniem czy rozwarciem szyjki macicy, lekarz określa stopień poronienia i ustala z pacjentką dalsze postępowanie.

Postępowanie w przypadku poronienia

Poronienie zagrażające, czyli występowanie objawów poronienia z zachowanym żywym płodem, często pozwala na zastosowanie leczenia farmakologicznego, które zatrzymuje akcję skurczową i podtrzymuje ciążę. Kobieta dodatkowo dostaje zalecenie reżimu łóżkowego, czyli ograniczenia poruszania do minimum, zachowania wstrzemięźliwości seksualnej oraz unikania dźwigania i wszelkiej pracy fizycznej. Takie działania sprawiają, że rośnie szansa na utrzymanie ciąży.

Poronienie w toku, czyli to, którego nie da się zatrzymać, wymaga innego postępowania. Kobieta powinna skonsultować z lekarzem sposób rozwiązania ciąży w zależności od zaawansowania poronienia oraz poznać swoje prawa dotyczące pochówku dziecka.

Jeśli poronienie trwa, a kobieta jest w dobrym stanie ogólnym, podejmuje się postawę wyczekującą. Dla organizmu jest korzystniej, jeśli poronienie zacznie się samoistnie. Wczesne ciąże ronią się łatwiej, zarodek opuszcza jamę macicy razem z łożyskiem, w późniejszych ciążach najpierw roni się płód, później łożysko.

Łyżeczkowanie przeprowadza się w krótkim znieczuleniu ogólnym i ma ono na celu wyczyszczenie jamy macicy. Zalegające resztki łożyska mogą być przyczyną wystąpienia zakażenia.

Gdy zostanie rozpoznane obumarcie ciąży, ale bez objawów świadczących o szybkim opróżnieniu macicy, można rozważyć trzy możliwości: postawę wyczekującą, jeśli kobieta jest w dobrym stanie ogólnym, wywołanie poronienia za pomocą środków farmakologicznych lub łyżeczkowanie. Brak poronienia w takim przypadku nosi nazwę poronienia zatrzymanego. 

Prawa kobiety w przypadku poronienia

Kobieta ma prawo decydować, gdzie chce, aby miało miejsce poronienie. Nie musi to być szpital, chociaż dobrze jest skonsultować się z lekarzem ginekologiem i wspólnie podjąć decyzję, znając konsekwencje wyboru każdej możliwości postępowania. Kobieta ma pełne prawo ronić w domu oraz pochować swoje dziecko, niezależnie od wieku ciążowego.

Dodatkowo, jeśli jest znana płeć (po 16. tygodniu ciąży można to określić na podstawie wyglądu zewnętrznych narządów płciowych, wcześniej zaleca się wykonywanie badań genetycznych na koszt rodziców), dziecko można zarejestrować w Urzędzie Stanu Cywilnego, złożyć wniosek o zasiłek pogrzebowy, a kobiecie po stracie przysługuje 56 dni urlopu macierzyńskiego.

Rodzice, niezależnie od wieku ciążowego, mają prawo decydować o tym, co zrobić z ciałem swojego dziecka. Jeśli nie decydują się na pochówek, wciąż mogą zarejestrować dziecko w USC, pod warunkiem ustalenia płci.

Dlaczego dochodzi do poronień?

Wyróżnia się trzy rodzaje czynników wpływających na utratę ciąż. Najczęściej poronienie jest spowodowane nieprawidłowym rozwojem zarodka lub anomaliami w obrębie chromosomów (czynniki płodowe). Czynniki matczyne prowadzące do poronień to np. choroby przewlekłe, zaburzenia hormonalne, wady układu rozrodczego czy występowanie zakażeń. Na utrzymanie ciąży negatywnie wpływa również środowisko, np. dym tytoniowy, alkohol, narkotyki, ale również urazy czy promieniowanie elektromagnetyczne.

Bręborowicz H.: „Położnictwo i ginekologia. Repetytorium.”, wyd. PZWL, Warszawa, 2010, 25-26.

https://obgyn.onlinelibrary.wiley.com/doi/10.1111/aogs.13432 z dnia 1.05.2022,

https://matkaprawnik.pl/sytuacja-prawna-kobiety-po-poronieniu-oraz-martwym-urodzeniu/ z dnia 1.05.2022.