Prawa pracownicze
Kodeks pracy nie przewiduje szczególnych praw pracowniczych, które byłyby dedykowane wyłącznie rodzicom samotnie wychowującym dzieci. Warto jednak zwrócić uwagę na poniższe uprawnienia związane z rodzicielstwem, które samotnym rodzicom, mogą okazać się szczególnie przydatne.
Ochrona pracownika opiekującego się dzieckiem do 4 roku życia
Pracownika, opiekującego się dzieckiem do ukończenia przez nie 4 roku życia, nie wolno, bez jego zgody, zatrudniać w godzinach nadliczbowych, w porze nocnej, w przerywanym systemie czasu pracy, jak również delegować poza stałe miejsce pracy.
Ochrona przed zwolnieniem w przypadku obniżenia wymiaru czasu pracy
W przypadku podjęcia decyzji o powrocie do pracy po zakończeniu urlopu rodzicielskiego – warto rozważyć zawnioskowanie do pracodawcy o obniżenie wymiaru czasu pracy, do wymiaru nie niższego niż połowa etatu. Pracodawca nie tylko zobowiązany będzie uwzględnić taki wniosek, ale rozwiązanie takie, zapewni rodzicowi ochronę przed wypowiedzeniem i rozwiązaniem umowy o pracę przez pracodawcę, na okres następnych 12 miesięcy.
Świadczenia pieniężne
Świadczenie wychowawcze w ramach programu „Rodzina 500+”
Comiesięczne, niezależne od dochodu, świadczenie w wysokości 500 zł miesięcznie, przysługujące na każde dziecko do ukończenia 18 roku życia, matce lub ojcu, niezależnie od tego czy wychowują dziecko wspólnie, czy tylko jedno z nich. Wniosek o świadczenie, należy składać drogą elektroniczną (jest to możliwe m.in. za pośrednictwem bankowości elektronicznej) do ZUS.
Dofinansowanie pobytu dziecka w żłobku, klubie dziecięcym lub u dziennego opiekuna
Decydując się na powierzenie dziecka do żłobka, klubu dziecięcego lub zatrudnienie opiekunki – warto skorzystać z nowego świadczenia pieniężnego na ten cel, o które można wnioskować od 1.04 br. W przypadku posiadania jednego dziecka – dofinansowanie opiewać będzie na kwotę 400 zł miesięcznie, jednak nie więcej niż wysokość ponoszonej przez rodzica opłaty z tytułu opieki nad dzieckiem. Wniosek należy składać do ZUS, np. za pośrednictwem bankowości elektronicznej.
Świadczenie to przysługuje wszystkim rodzicom, niezależnie od tego czy wychowują dzieci wspólnie czy samodzielnie. W przypadku samotnych rodziców, świadczenie to może jednak okazać się szczególnie przydatne pod kątem możliwości łączenia przez nich pracy zawodowej, z zapewnieniem dziecku należytej opieki.
Zasiłek rodzinny
Jeżeli przeciętny miesięczny dochód rodziny, w przeliczeniu na osobę, nie przekracza kwoty 674 zł – samotnemu rodzicowi przysługuje zasiłek rodzinny. Opiewa on na kwotę od 95-135 zł miesięcznie, w zależności od wieku dziecka.
Są jednak pewne wyłączenia. Rodzicowi samotnie wychowującemu dziecko, zasiłek rodzinny nie przysługuje, jeżeli nie zostały mu przyznane alimenty na rzec dziecka, chyba, że:
– drugi z rodziców nie żyje,
– ojciec dziecka jest nieznany,
– powództwo o ustalenie alimentów zostało oddalone przez sąd,
– sąd zobowiązał jednego z rodziców do ponoszenia całkowitych kosztów utrzymania dziecka,
– dziecko jest pod opieką naprzemienną obojga rodziców.
Do zasiłku rodzinnego, przysługuje ponadto dodatek z tytułu samotnego wychowywania dziecka, w wysokości 193 zł miesięcznie na dziecko, nie więcej jednak niż 386 zł na wszystkie dzieci. Dodatek ten przysługuje, jeżeli rodzicowi nie zostały zasądzone alimenty na rzecz dziecka, ponieważ drugi rodzic nie żyje, ojciec dziecka jest nieznany lub powództwo o ustalenie alimentów zostało oddalone.
Wniosek o zasiłek należy składać w urzędzie gminy lub miasta, właściwym ze względu na miejsce zamieszkania.
Świadczenie rodzicielskie
Mamie lub tacie, który samotnie wychowuje dziecko z powodu śmierci mamy lub porzucenia przez nią dziecka – przysługuje świadczenie rodzicielskie w wysokości 1000 zł miesięcznie, pod warunkiem, że nie otrzymują oni zasiłku macierzyńskiego. W przypadku jednego dziecka – świadczenie to przysługuje na okres 52 tygodni od porodu. Wniosek o jego przyznanie, należy składać do ZUS.
Fundusz alimentacyjny
Rodzicowi, który ze względu na bezskuteczność egzekucji, nie otrzymuje alimentów na dziecko, a dochód, w przeliczeniu na osobę w rodzinie, nie przekracza kwoty 900 zł miesięcznie – przysługuje świadczenie z funduszu alimentacyjnego, w wysokości bieżąco ustalonych alimentów, jednak nie wyższej niż 500 zł miesięcznie.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Ulgi i preferencje podatkowe
Rodzic samotnie wychowujący dziecko, dokonując rozliczenia rocznego podatku dochodowego, powinien każdorazowo zweryfikować, jakie ulgi i preferencje podatkowe, przysługują mu z tego tytułu. Prawo podatkowe jest gałęzią prawa, która zmienia się niezwykle dynamicznie, dlatego zawsze warto sprawdzić czy w danym roku, w tej kwestii, nic się nie pozmieniało.
Rozliczenie się wspólnie z dzieckiem
W PIT za 2021 r., samotny rodzic, może po raz ostatni rozliczyć się wspólnie ze swoją pociechą. Rozliczenie takie polega na ustaleniu podatku w podwójnej wysokości podatku obliczonego od połowy dochodów. Daje to możliwość skorzystania z niższej stawki podatku i odliczenia podwójnie kwoty wolnej od podatku. Szczegółowe warunki takiego rozliczenia opisane są na Portalu Podatkowym prowadzonym przez Ministerstwo Finansów (https://www.podatki.gov.pl/pit/osoba-samotnie-wychowujaca-dziecko/).
Ulga dla osób samotnie wychowujących dzieci
W PIT za 2022 r., możliwość wspólnego rozliczenia z dzieckiem, zastępuje „ulga podatkowa 1500” dla osób samotnie wychowujących dzieci. Polega ona na odliczeniu od podatku kwoty 1500 zł. Szczegółowe warunki, które musi spełnić rodzic, aby skorzystać z powyższej ulgi, opisane są w Podręczniku Reforma Polski Ład, wydanym przez Ministerstwo Finansów (https://www.podatki.gov.pl/media/7598/handbook_polski_lad_2-1.pdf).
Ulga prorodzinna
Osoba samotnie wychowująca dziecko, może również odliczyć od podatku – zależną od ilości posiadanych dzieci – kwotę, tytułem ulgi prorodzinnej. Szczegółowe warunki, jakie należy spełnić, aby skorzystać z powyższej ulgi – opisane są na Portalu Podatkowym prowadzonym przez Ministerstwo Finansów (https://www.podatki.gov.pl/pit/ulgi-odliczenia-i-zwolnienia/ulga-na-dziecko/). Możliwe jest jednoczesne skorzystanie z ulgi dla osób samotnie wychowujących dzieci, jak i ulgi prorodzinnej.
Podstawa prawna:
Ustawa z dnia 26.06.1974 r. Kodeks pracy (t.j. Dz.U. z 2020 r., poz. 1320)
Ustawa z dnia 11.02.2016 r. o pomocy państwa w wychowywaniu dzieci (t.j. Dz.U. z 2019 r., poz. 2407)
Ustawa z dnia 4.02.2011 r. o opiece nad dziećmi w wieku do lat 3 (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 75)
Ustawa z dnia 28.11.2003 r. o świadczeniach rodzinnych (t.j. Dz.U. z 2022 r., poz. 615)
Ustawa z dnia 7.09.2007 r. o pomocy osobom uprawnionym do alimentów (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 877)
Ustawa z dnia 26.07.1991 r. o podatku dochodowym od osób fizycznych (t.j. Dz.U. z 2021 r., poz. 1128)