Co to jest zaparcie?
Zaparcie to nie tylko rzadsze oddawanie stolca, czyli rzadziej niż 2–3 razy w tygodniu. Problemem może być również trudność w oddawaniu stolca, oraz jego konsystencja nawet jeśli pojawia się on codziennie.
Dzieci z zaparciami często mają stolce twarde, suche i zbite, co prowadzi do bólu podczas wypróżniania, płaczu i niechęci do korzystania z toalety. W konsekwencji może dochodzić do błędnego koła – dziecko powstrzymuje się przed wypróżnieniem z obawy przed bólem, co jeszcze bardziej nasila zaparcia.
Czy 3 dni bez stolca to norma?
W zależności od wieku rozwojowego oraz diety prawidłowa częstotliwość oraz konsystencja stolca się różni.
Niemowlęta karmione piersią
U maluchów karmionych wyłącznie mlekiem matki rytm wypróżnień bywa bardzo różny. Dziecko może robić kilka stolców dziennie lub jeden raz na kilka dni – i oba te warianty mogą być prawidłowe.
Wynika to z faktu, że mleko kobiece jest lekkostrawne i w pełni przyswajane, więc u niektórych niemowląt niewiele resztek trafia do jelit.
Jeśli dziecko jest spokojne, nie ma wzdęć ani bólu brzuszka i prawidłowo przybiera na wadze, 3-dniowa przerwa w wypróżnieniu zwykle nie wymaga interwencji.
Niemowlęta karmione mlekiem modyfikowanym
W tej grupie dzieci zaparcia zdarzają się częściej. Mleko modyfikowane jest ciężej strawne niż mleko matki, więc konsystencja stolca może być twardsza.
Jeśli brak wypróżnienia przez 3 dni wiąże się dodatkowo z napięciem brzuszka, płaczem czy trudnościami w karmieniu, a stolce są twarde, zbite lub występuje w nich krew, wówczas warto poradzić się pediatry, by wykluczyć inne przyczyny i ewentualnie zmodyfikować sposób żywienia.
Starsze dzieci
U przedszkolaków i uczniów zaparcia są często efektem niewłaściwej diety – ubogiej w błonnik, warzywa i owoce – oraz niewystarczającej ilości płynów.
Do problemów może przyczyniać się również powstrzymywanie wypróżnienia, np. z powodu wstydu czy niechęci do korzystania z toalety poza domem. W takich przypadkach 3 dni bez stolca mogą być sygnałem, że trzeba wprowadzić zmiany w stylu życia.
Objawy, które powinny zaniepokoić rodzica
Brak stolca przez 3 dni sam w sobie nie zawsze oznacza problem, ale w połączeniu z innymi objawami może świadczyć o poważniejszej dolegliwości. Do sygnałów ostrzegawczych należą:
- silny ból brzucha, wzdęcia i twardy, napięty brzuszek, które mogą wskazywać na niedrożność jelit,
- niepokój i płaczliwość, szczególnie nasilające się w porze karmienia lub próby wypróżnienia,
- obecność krwi w stolcu lub na pieluszce – może to świadczyć o pęknięciu śluzówki odbytu albo poważniejszych schorzeniach,
- wymioty i brak apetytu, które mogą oznaczać zatrzymanie pasażu jelitowego,
- brak oddawania gazów, towarzyszący nasilonym bólem brzucha i brakiem wypróżnienia, co bywa objawem niedrożności i wymaga pilnej konsultacji medycznej.
W przypadku wystąpienia powyższych objawów należy niezwłocznie skontaktować się z lekarzem pediatrą.
Jak pomóc dziecku przy łagodnych zaparciach?
W większości przypadków łagodne zaparcia można opanować poprzez zmiany w codziennym funkcjonowaniu:
- Odpowiednie nawodnienie – dzieci starsze powinny pić wodę regularnie w ciągu dnia. U niemowląt karmionych wyłącznie piersią dodatkowe płyny nie są potrzebne, chyba że zaleci je lekarz.
- Dieta bogata w błonnik – warto wprowadzać owoce (np. śliwki, gruszki), warzywa i produkty pełnoziarniste. Błonnik zwiększa objętość stolca i przyspiesza pasaż jelitowy.
- Aktywność fizyczna – ruch wspiera pracę jelit. U małych dzieci wystarczy zabawa na podłodze, raczkowanie czy chodzenie, u starszych – regularna aktywność na świeżym powietrzu.
- Delikatny masaż brzuszka– wykonywany u niemowląt kolistymi ruchami zgodnie z ruchem wskazówek zegara, może pobudzić perystaltykę jelit.
- Budowanie nawyku regularnych wypróżnień – u starszych dzieci warto zachęcać do korzystania z toalety po posiłku, gdy jelita naturalnie są bardziej aktywne.
- Leczenie farmakologiczne – w razie utrzymujących się zaparć i niechęci dziecka do oddania stolca, może być konieczne rozpoczęcie leczenia farmakologicznego.
W razie potrzeby szybkiego wydobycia zapartego stolca lekarz może zlecić wlewki doodbytnicze.
Inną metodą jest podawania preparatów makrogoli doustnie, które powodują rozmiękczenia stolca, przez co dziecko nie ma obaw o ból przy wypróżnianiu wielkokalibrowego, zbitego stolca.
Takie leczenie należy prowadzić długoterminowo – co najmniej miesiąc, następnie zmniejszając dawkę leku.
Na zaparcia u dzieci
Wskazany w leczeniu przewlekłych zaparć, kamieni kałowych.
Wskazane do krótkotrwałego leczenia sporadycznych zaparć.
Wspomaga prawidłowy pasaż jelitowy, dzięki zawartości składnika pochodzenia roślinnego – manny z jes...
Wspomaga prawidłowy pasaż jelitowy, dzięki zawartości składnika pochodzenia roślinnego – manny z jes...
Preparat stosowany w zaparciach i trudnościach z wypróżnianiem.
Podsumowanie
Brak stolca przez 3 dni u dziecka nie zawsze jest objawem choroby. U niemowląt, szczególnie karmionych piersią, może być normą i nie wymaga leczenia, jeśli dziecko dobrze się czuje i rozwija.
Jeżeli jednak pojawiają się objawy alarmowe – ból brzucha, wymioty, krew w stolcu czy problemy z karmieniem – konieczna jest szybka konsultacja lekarska.
W większości przypadków pomocne są proste metody: zmiany w diecie, odpowiednie nawodnienie, ruch i cierpliwa obserwacja. Wsparcie pediatry pozwala wykluczyć poważniejsze przyczyny i zapewnia spokój rodzicom.
Źródła:
- Reich, M., & Iwańczak, B. (2010). Analiza najczęstszych przyczyn i objawów przewlekłych zaparć u dzieci. Przegl. Gastroenterol, 5, 349-355.
- Czerwionka-Szaflarska, M., & Romańczuk, B. (2008). Postępowanie w zaparciu czynnościowym stolca u dzieci i młodzieży. In Forum Medycyny Rodzinnej (Vol. 2, No. 5, pp. 349-357).