Czym są leki sterydowe?
Leki sterydowe, nazywane też po prostu sterydami, zawierają substancje występujące naturalnie w organizmie człowieka lub wytwarzane w sposób syntetyczny. Ich budowa opiera się na czterech połączonych ze sobą pierścieniach, które dzięki możliwości modyfikacji nadają sterydom liczne właściwości i wielokierunkowe działanie.
Jedną z grup leków steroidowych są syntetyczne glikokortykosteroidy (kortykosteroidy, GKS) wykazujące silne działanie przeciwzapalne, przeciwalergiczne i immunosupresyjne (osłabiające odpowiedź immunologiczną organizmu). Stosowane są w preparatach doustnych, naskórnych (maści, kremy), a także wziewnych.
Glikokortykosteroidy z powodzeniem wykorzystuje się w leczeniu chorób układu oddechowego np. astmy oskrzelowej, przewlekłej obturacyjnej choroby płuc (POChP), zapalenia krtani czy ostrego zapalenia zatok. Zazwyczaj leczenie odbywa się za pomocą GKS wziewnych, ze względu na szybki początek działania oraz możliwość uzyskania pożądanego stężenia leku w organizmie.
GKS wziewne występują w postaci roztworów do nebulizacji (np. budezonid), a także aerozoli lub proszków do inhalacji (budezonid, beklometazonu dwupropionian, flutikazonu propionian, cyklezonid). Do glikokortykosteroidów należy również mometazon stosowany w postaci aerozolu do nosa.
Kiedy dzieci mogą potrzebować inhalacji sterydami?
Dzieciom glikokortykosteroidy wziewne lekarz przypisuje głównie w przypadku leczenia przewlekłej astmy oskrzelowej. Działanie przeciwzapalne zmniejsza aktywność mediatorów stanu zapalnego, przyczyniających się do niekontrolowanych skurczy mięśni gładkich oskrzeli. Aby działanie GKS było skuteczne, zalecane jest stałe podawanie leku.
Czy i czym rozcieńczać leki sterydowe do inhalacji?
Nie wszystkie leki sterydowe muszą być rozcieńczone przed podaniem. Producent leku w dołączonej ulotce podaje, czy trzeba rozcieńczać dany roztwór i jaką ilością. Do rozcieńczeń używa się 0,9% roztworu chlorku sodu (roztworu soli fizjologicznej). W przypadku kiedy zalecone zostało przyjmowanie jednorazowo całej ampułki, nie trzeba dodawać innych substancji.
Rozcieńczanie roztworu jest wskazane w przypadku zmniejszenia dawki leku. Ampułki ze sterydem mają pojemność 2 ml. Jeżeli lekarz zaleci przyjmowanie jednorazowo połowy ampułki leku (1 ml), zaleconą dawkę należy uzupełnić solą fizjologiczną, tak aby objętość całego roztworu wyniosła 2 ml.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Jak robić inhalacje sterydowe dla dzieci?
Wykonując inhalacje sterydowe u dziecka, należy pamiętać o odpowiednim przygotowaniu leku. Jeśli trzeba go rozcieńczyć (informacja od lekarza lub z ulotki), do nebulizatora najpierw dodaje się sól fizjologiczną, a dopiero potem lek.
Do wykonania inhalacji sterydowych GSK nie zaleca się korzystania z nebulizatorów ultradźwiękowych ze względu na możliwość pogorszenia skuteczności leku. Warto wybrać nebulizatory membranowe lub pneumatyczno-tłokowe (kompresorowe).
Równie istotny jest dobór odpowiedniej końcówki inhalacyjnej – maseczki lub ustnika. W tym przypadku lepszą opcją jest ustnik, który zapewnia dotarcie większej ilości leku do płuc i oskrzeli, a także zmniejsza obszar rozprzestrzeniania się aerozolu poza miejsce docelowe. Korzystając z ustnika, należy pamiętać o odpowiedniej technice wdychania leku – wdech robi się ustami a wydech nosem. U małych dzieci, u których dominuje oddychanie przez nos, użycie ustnika może wiązać się ze zmniejszonym podaniem leku i brakiem jego wystarczającego działania. Dlatego u dzieci poniżej 4 roku życie zaleca się wykonywanie nebulizacji sterydowych za pomocą maseczki.
Inhalacje glikokortykosteroidami mogą wywoływać w jamie ustnej nadkażenia grzybicze (pleśniawki). W związku z tym po każdej nebulizacji należy przemyć jamę ustną wodą, aby pozbyć się osadzających na powierzchni cząsteczek leku, a w przypadku korzystania z maseczki również twarz dziecka.
Czy inhalacje sterydami można robić na noc?
Inhalacje sterydowe mogą być wykonywane na noc. Podawanie sterydów w godzinach wieczornych zapewnia stałe działanie leku i szybsze zmniejszenie objawów choroby. Należy pamiętać, aby stosowanie leku na noc zostało uzgodnione z lekarzem.
Czy inhalacje sterydowe są bezpieczne dla dzieci?
Sterydy są najczęściej stosowanymi lekami w przypadku chorób przewlekłych układu oddechowego. Ze względu na małe dawki zawarte w roztworze występuje niskie ryzyko poważnych działań niepożądanych. Najczęściej pojawiającym się powikłaniem po przyjmowaniu GKS wziewnych są kandydozy jamy ustnej, objawiające się pleśniawkami, które da się szybko i skutecznie wyleczyć. Dbałość o higienę jamy ustnej po wykonaniu inhalacji ze sterydami pozwoli zapobiec ryzyku wystąpienia kandydozy jamy ustnej.
Innymi najczęściej występującymi działaniami niepożądanymi wziewnych sterydów są: chrypka, kaszel, podrażnienie skóry wokół ust.
Inhalacje sterydowe są znacznie bezpieczniejsze niż doustne przyjmowanie leków sterydowych. Forma wziewna pozwala na dotarcie leku bezpośrednio do miejsca, gdzie potrzebne jest działanie leku z pominięciem układu pokarmowego i krwionośnego. Dzięki temu nie dochodzi do ogólnoustrojowego działania leków sterydowych.
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.Melissa Brinn, Karin Hillenbrand – Długotrwałe stosowanie kortykosteroidów, Pediatria po dyplomie, 2023, 01
Tadeusz Przybyłowski – Glikokortykosteroidy wziewne w chorobach układu oddechowego, Medycyna po Dyplomie, 2012, 11
Red. Paweł Konrad Tuszyński – Choroby układu oddechowego, Wydawnictwo Farmaceutyczne, Kraków, 2020