- Nieustanny świąd przeciąża układ nerwowy, co prowadzi do rozdrażnienia, wahań nastroju i problemów z koncentracją.
- Widoczne zmiany na skórze i życiowe ograniczenia powodują poczucie wstydu oraz wykluczenia z grupy rówieśników.
- Nocny świąd zaburza sen, powodując zmęczenie; regularne stosowanie emolientupomaga ukoić skórę i zapewnić dziecku spokojniejszy odpoczynek.
Uporczywy świąd w AZS a rozdrażnienie dziecka
Przewlekły świąd, który staje się tłem codzienności życia z AZS, może odbierać dziecku możliwość:
- swobodnej zabawy,
- doświadczania świata,
- nieskrępowanego rozwoju.
Dziecko z AZS bywa więc często rozdrażnione, nadwrażliwe, impulsywne. Dorośli biorą to za “niegrzeczność”, bo trudno im wyobrazić sobie, co przeżywa układ nerwowy przeciążony nieustannym dyskomfortem.
Z perspektywy neuropsychologicznej świąd można porównać do przewlekłego mikrourazu: ciało nieustannie wysyła do mózgu sygnały alarmowe, a ten – zaczyna funkcjonować w stanie ciągłego pobudzenia. To obniża tolerancję na frustrację, powoduje trudności w regulacji emocji, wybuchowość.
Dlatego tak ważne staje się znalezienie skutecznych i bezpiecznych sposobów na przyniesienie ulgi swędzącej skórze, co może bezpośrednio wpłynąć na zmniejszenie rozdrażnienia i poprawę nastroju dziecka.
🟡Dermatolog: Czym smarować dziecko z atopowym zapaleniem skóry?
AZS a problemy ze snem: wpływ na psychikę dziecka
Jednym z najczęstszych powikłań AZS są zaburzenia snu. Swędzenie nasila się szczególnie wieczorem i w nocy, wraz ze wzrostem poziomu histaminy.
Swędzenie skóry atopowej utrudnia zasypianie, spłyca sen, zakłóca jego architekturę i sprzyja wybudzeniom.
Niewyspane dziecko może doświadczać trudności z:
- koncentracją uwagi,
- impulsywnością,
- nastrojem,
- ogólnym samopoczuciem.
W długoterminowej perspektywie naraża je to na zaburzenia depresyjne i lękowe – układ nerwowy nie ma bowiem szans na pełną regenerację.
Dlatego tak ważne jest, by zadbać o skórę przed snem, stosując odpowiednie emolienty. Ukojenie i nawilżenie skóry może pomóc zredukować nocny świąd, a tym samym stworzyć lepsze warunki do regenerującego odpoczynku
Poczucie wykluczenia i frustracja u dzieci z AZS
Nie mogę, bo mam AZS:
- Pójść na basen.
- Opalać się.
- Brać gorących, długich kąpieli.
- Używać pachnących, pieniących się płynów.
- Nosić niektórych ubrań.
- Jeść pewnych pokarmów.
- I tak dalej.
W pewnym momencie dziecko zaczyna zauważać, że jest inne.
Ograniczenia zabierają swobodę, naturalność, spontaniczność – czyli to, co tak ważne dla rozwoju w okresie przedszkolnym czy wczesnoszkolnym.
W konsekwencji może pojawić się:
- poczucie wykluczenia,
- niechęć do kontaktów z innymi dziećmi lub podejmowania niektórych aktywności (np. udział w lekcjach WF z powodu konieczności przebierania się we wspólnej szatni),
- wstyd,
- niepewność,
- obniżone poczucie własnej wartości,
- wycofanie społeczne.
Jak AZS kształtuje obraz siebie u dziecka?
Czy tego chcemy, czy nie, AZS, tak jak każda inna choroba przewlekła, staje się elementem tożsamości dziecka. Dlatego tak ważne jest to, jak komunikujemy się z nim w tym obszarze.
Nasze reakcje, emocje, słowa, sposób mówienia do dziecka – wszystko to wpływa na sposób, w jaki będzie postrzegało siebie, swoje ciało, chorobę i związane z nią ograniczenia.
🙅♀️❌“Przestań się drapać!”, “Nie dotykaj!”, “Zobacz, jak wyglądasz!” – taka forma przekazu może zostać zinternalizowana przez dziecko jako skierowane przeciwko sobie oskarżenia. Może czuć się zawstydzone, winne, zaatakowane, osamotnione.
Jeśli jednak dziecko otrzymuje od najbliższego otoczenia wsparcie, zrozumienie, akceptację – uczy się, że objawy choroby nie definiują jego tożsamości i wartości; jest w stanie zbudować pozytywny, stabilny obraz siebie i oddzielić chorobę od tożsamości.
Jak więc lepiej reagować?
🙆♀️✔️Warto pokazać dziecku, że widzimy, jak mu trudno. “Musi Cię to strasznie swędzieć!”.
Dodatkowo możemy odwrócić uwagę, zaproponować jakąś aktywność, strategię na poradzenie sobie z niepożądanym odruchem: “Chodź, porysujemy razem, to pozwoli Ci na chwilę zająć ręce i dać skórze odpocząć od drapania”.
Jak wspierać dziecko z AZS? Praktyczne wskazówki dla rodziców
Każde dziecko i każda rodzina mierzy się z AZS na swój sposób. Trudno więc o uniwersalne rady i złote recepty. Jest jednak kilka rzeczy, na których można oprzeć swoje podejście do dziecka z AZS i samej choroby.
1. Nazywanie tego, co się dzieje: Opisuj zachowania i sytuacje. Dzieci potrzebują rozumieć co się z nimi dzieje, a nazywanie przez rodzica emocji i reakcji pomaga im poukładać to sobie w głowie. Zamiast “Nie wściekaj się, to tylko swędzenie!” powiedz lepiej “Widzę, że to swędzenie naprawdę cię denerwuje. To trudne, wytrzymać bez drapania”.
2. Kojące rytuały: masaż, wspólne delikatne smarowanie kremem zamienione w zabawę. Uczy to dziecko, że ciało może być również źródłem odprężenia i przyjemności, a nie tylko dyskomfortu.
3. Oddzielenie choroby od dziecka: zamiast mówić “dziecko z AZS”, lepiej powiedzieć “dziecko, któremu dokucza AZS”. To pozornie kosmetyczna różnica, ale sprawia, że dziecko postrzegane jest jako podmiot – z uwzględnieniem jego indywidualności, a nie jedynie przez pryzmat choroby.
4. Rozmowy o emocjach: na przykład wstydzie, zmieszaniu, frustracji. Nazwanie emocji daje dziecku prawo do ich przeżywania. A to ważny krok w nauce samodzielnej regulacji emocjonalnej.
5. Wsparcie dla rodzica: AZS bywa źródłem trudności nie tylko dla dziecka, ale całej rodziny. Bezsilność, zmęczenie, frustracja – wszystkie te odczucia mają prawo pojawić się w odpowiedzi na doświadczane przez dziecko objawy i zachowania, będące ich reakcjami. Ważne jest więc, aby także rodzic miał wsparcie – prawo do odpoczynku, akceptacji emocji, możliwość porozmawiania z innymi rodzicami w podobnej sytuacji. Warto także skorzystać z konsultacji psychologa, aby wspólnie przyjrzeć się wpływowi choroby na relację i wypracować strategie radzenia sobie z trudnościami.
Atopowe zapalenie skóry to stan, który wpływa na całokształt funkcjonowania dziecka – nie tylko aspekt dermatologiczny. Dlatego warto patrzeć na nie przez pryzmat psychologii.
Choć często nie możemy ulżyć dziecku w dyskomforcie, mamy wpływ na to, czy będzie czuło się w nim zrozumiane, wspierane, nieoceniane. Czy nie było w tym samo, czy był obok ktoś, kto mówił: “masz prawo tak się czuć; widzę, że to dla ciebie trudne; jestem w tym przy tobie; zrobię wszystko, by ci pomóc”. A to może mieć większe znaczenie niż jakakolwiek maść czy krem.
Z ektoiną
prosto z natury
Emulsja do kąpieli z ektoiną do stosowania już od 1. dnia życia. Dla skóry wrażliwej, suchej i atopo...
Balsam z ektoiną do stosowania już od 1. dnia życia. Dla skóry wrażliwej, suchej i atopowej. Posiada...
Krem z ektoiną do stosowania już od 1. miesiąca życia.
Bibliografia:
Moore K, David TJ, Murray CS, Child F, Arkwright PD. Effect of childhood eczema and asthma on parental sleep and well-being: a prospective comparative study. Br J Dermatol. 2006 Mar;154(3):514-8. doi: 10.1111/j.1365-2133.2005.07082.x. PMID: 16445784.
Nowicka, M. (2022). Pierwsze w Polsce badanie na temat wpływu AZS na życie młodzieży. Dermatologia – Termedia.
https://www.termedia.pl/dermatologia/Pierwsze-w-Polsce-badanie-na-t emat-wplywu-AZS-na-zycie-mlodziezy,46376.html
Podyplomie.pl. (n.d.). Stres a atopowe zapalenie skóry. https://podyplomie.pl/dermatologia/14654,stres-a-atopowe-zapalenie skory
Zdjęcia: Freepik