Borelioza z Lyme: co to za choroba?
Borelioza z Lyme to choroba przenoszona przez stawonogi. Wywołują ją m.in kleszcze. Co ważne, nie wszystkie, a wyłącznie te, zarażone bakterią Borrelia. Oznacza to, że nie każde ugryzienie kleszcza wywoła chorobę, choć oczywiście takie ryzyko istnieje.
Szacuje się, że zakażonych kleszczy w całej populacji jest nie więcej niż 3%, więc szansa na wystąpienie choroby odkleszczowej jest relatywnie niewielka. Tym bardziej, że nawet, jeśli w skórę wbije się pasożyt będący nosicielem Borreli, nie zawsze zakażenie przeniesie się na żywiciela. Ryzyko zakażenia wzrasta, gdy kleszcz żeruje w skórze ponad 48 godzin oraz gdy próbuje się go niewłaściwie wyciągnąć.
O tym, jak prawidłowo usunąć kleszcza, przeczytasz w artykule: Kleszcz u dziecka
Chorobotwórcze bakterie znajdują się w ślinie kleszcza, dlatego wyjmując go, nie należy stosować żadnych inwazyjnych metod, jak np.:
- smarowanie masłem,
- polewanie benzyną,
- przypalanie,
- wyciskanie,
- wyciąganie strzykawką.
Borelioza z Lyme: przebieg i objawy
Gdy w wyniku kontaktu z kleszczem, dojdzie do zakażenia Borreli, bakterie przenoszą się z krwioobiegiem do innych narządów. Okres wylęgania może trwać do 3. miesięcy, jednak najczęściej objawy boreliozy pojawiają się w przeciągu tygodnia.
Objawy boreliozy w stadium wczesnym ograniczonym
Pierwszym z nich najczęściej jest tzw. rumień wędrujący – czerwona niebolesna i nieswędząca plama na skórze, która powiększa swą średnicę. Zdecydowanie rzadszym wczesnym objawem boreliozy jest chłoniak limfocytowy – guzek występujący na małżowinie ucha, brodawkach sutkowych lub mosznie. Dotyczy to jednak zaledwie 1% zakażonych.
Oprócz zmian skórnych, w przebiegu boreliozy występują również inne objawy. To dolegliwości ogólnoustrojowe, przypominające grypę:
- gorączka (zwykle powyżej 38 stopni C.),
- dreszcze,
- osłabienie,
- ból mięśni, stawów,
- bóle głowy.
Objawy boreliozy w stadium wczesnym rozsianym
Dzięki podjętemu w porę odpowiedniemu leczeniu, większości chorym na boreliozę udaje się zatrzymać zakażenie i wrócić do pełni zdrowia. Niestety czasem zdarza się, że bakterie rozprzestrzeniają się na inne narządy, a choroba rozwija się przez wiele tygodni, a czasem nawet miesięcy.
W takim przypadku może dojść do zapalenia stawów (gł. kolanowego, skokowego lub łokciowego). Zdecydowanie rzadziej pojawia się zapalenie mięśnia sercowego, czemu zwykle towarzyszą objawy stawowe i neurologiczne (neuroborelioza). Te ostatnie mogą przybrać postać przewlekłego bólu głowy albo porażenia lub niedowładu.
Objawy boreliozy po latach, w stadium późnym
Późnymi objawami boreliozy, pojawiającymi się wiele lat po zakażeniu jest przewlekłe zanikowe zapalenie skóry kończyn. Na skórze w dolnych częściach nóg pojawiają się czerwonosine zmiany z obrzękiem zapalnym, które stopniowo zanikają. Może towarzyszyć temu ból stawów oraz uczucie mrowienia, drętwienia kończyn (parestezje).
Bolerioza w późnym stadium może też dać o sobie znać wywołując, przewlekłe zapalenie stawów czy łagodne zapalenie mięśni, kaletek maziowych lub ścięgien. Skutki zakażenia krętkami Borrelia rzadko niosą zmiany w OUN, jednak zapalenie korzeni nerwowych i nerwów obwodowych, polineuropatię obwodową i przewlekłe zapalenie mózgu i rdzenia kręgowego również zalicza się do objawów boreliozy.
Borelioza z Lyme: rozpoznanie i leczenie
Ponieważ nie każdy kleszcz wywołuje zakażenie, u osób ugryzionych przez tego pasożyta nie wykonuje się badań profilaktycznych. Wskazaniem do rozpoczęcia diagnostyki jest występowanie niepokojących objawów:
- wczesnych (rumień wędrujący, dolegliwości grypopodobne występujące od 3 do 30 dni po wyjęciu kleszcza),
- wczesnych rozsianych (dolegliwości ze strony stawów, zaburzenia pracy serca lub UON zauważone kilka tygodni lub miesięcy po wyjęciu kleszcza),
- późnych (zapalne zmiany skórne, objawy ze strony układu ruchu lub OUN o charakterze długotrwałym/przewlekłym, pojawiające się nawet kilka lat po ukąszeniu kleszcza).
W rozpoznaniu boreliozy bierze się pod uwagę symptomy zgłoszone w wywiadzie medycznym oraz dodatni wynik badania serologicznego (swoiste IgM w surowicy pojawia się po 3-4 tyg. od zakażenia i zanika w przeciągu 4-6 miesięcy). Boreliozę przewlekłą diagnozuję się u pacjentów, zgłaszających utrzymywanie się niepokojących objawów przez ponad 3. miesiące.
Borelioza jest chorobą o podłożu bakteryjnym, dlatego skuteczną drogę leczenia zapewnia antybiotykoterapia. Trzeba przy tym pamiętać, że leków z tej grupy (ani żadnych innych) nie podaje się zapobiegawczo po ugryzieniu przez kleszcza. Jeśli chodzi o profilaktykę, obecnie nie ma szczepień chroniących przed boreliozą (są natomiast szczepienia na odkleszczowe zapalenie mózgu).
Może zainteresować Cię także: Kiedy i czym szczepić dziecko?
R. Flisiak, J. Szecheński, J. Murkowicz, Choroby przenoszone przez kleszcze [w:] Intrena Szczeklika. Mały podręcznik 2019/2020, medycyna praktyczna, Kraków 2019
To jest wyrób medyczny.
Używaj go zgodnie z instrukcją używania lub etykietą.